TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEKİ SON SES ÜNSÜZ TONLULAŞMASINA ASLİ ÜNLÜ UZUNLUKLARININ ETKİSİ

Yıl 2006, Cilt: 54 Sayı: 2006/2, 71 - 82, 01.01.2009

Halide Gamze İnce

Öz

Türkiye Türkçesinde kelimelerin son sesindeki ünsüzler, tonsuz ünsüzlerdir. Türkiye

Türkçesinde tek heceli ve sonu tonsuz ünsüzle biten kelimelere ünlüyle başlayan bir

ek getirildiğinde sadece 25 kelimenin son sesindeki tonsuz ünsüzün tonlulaştığı görülmektedir.

Bu 25 kelimeyi lehçe ve şivelerdeki karşılıklarını da göz önüne alarak

incelendiğimizde, 20’sinin asIi uzun ünlü taşıdığını, 5 kelimenin ise ses yansımalı olduğunu

tespit ettik. Ayrıca asIi uzun ünlülü olduğu hâlde tonlulaşmada ikili bir durum

arz eden “yok” kelimesine de açıklık getirmeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

ünlü, ünsüz, asli uzun ünlü, tonlulaşma, tek heceli kelime

TÜRKİYE TÜRKÇESİNDEKİ SON SES ÜNSÜZ TONLULAŞMASINA ASLİ ÜNLÜ UZUNLUKLARININ ETKİSİ

Öz

In Turkey Turkish consonants at the end of the words are voiceless consonants.

When a suffix is added to the rnonosyllabic words, ending with voiceless consonants,

we observe that the voiceless consonants at the end of the single syllable words shows

sonarisation in only 25 words of Turkey Turkish. When we examine these 25 words

according to their equivalents in other intonations and dialects, we determine that

the vowel in 20 of them are primary long vowels and 5 of them has voice reflection.

Besides these we provide clarification about the word “yok” which show two different

cases, a1tough it has primary long vowels.

Anahtar Kelimeler

Vowel, consonant long vowel, sonarisation, single syllable word

Kaynakça

• Özdarendeli, Necmettin (1952) “Türkçede Uzun Ünlüler”, Türk Dili, C. V. S. 54. s. 348-353
• Räsänen, Martti (1969), Versuch Eines Etymologischen Wörterbuchs Der Türksprachen.Helsinki.
• Şemsettin Sami, (1985), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Tercüman Gazetesi yayını.
• Tekin, Talat (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı- Simurg.
• Thomsen, K. (1987), “Türkçede Kapalı ‘E’”, Türk Dünyası Araştırmaları.
• Tokatlı, Yard. Doç. Dr. Suzan (2003) “Türkiye Türkçesinde Son Seste Tonlulaşma ve Uzun Ünlü Üzerine Bir İnceleme” http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi 15.htm 31.05.2006.
• Turan, Dr. Zikri (1993), Eski Anadolu Türkçesi’nde Ünlü Uzunlukları, Malatya.
• Türkçe Sözlük (2005), Ankara: TDK Yayınları.
• Gökçe, Hülya (1998), Başkurt Türkçesinin Tarihi Karşılaştırmalı Ses Bilgisi, AnkaraÜniversitesi: Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Yılmaz, Emine (2002), “Türkçenin Yabancı Diller Etkisinde Kalmasıyla Ortaya Çıkan Sorunlar”,Türkçenin Dünü, Bugünü, Yarını Uluslararası Bilgi Şöleni, Ankara: TürkTarih Kurumu Basımevi.
• Zülfikar, Prof. Dr. Hamza (2004), “Doğru Yazalım Doğru Konuşalım”, Türk Dili, 628: 315-323.
• Zülfikar, Prof. Dr. Hamza (1995), Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: TDK Yayınları.