MESLEK ADLARI VE -CI EKİNİN TÜRKÇEDEKİ İŞLEVLERİ

Yıl 2007, Cilt: 55 Sayı: 2007/1, 173 - 218, 01.01.2010

Hamza Zülfikar

Öz

Meslek adları yapan –CI, Türkçenin bilinen en eski metinlerinden bugüne kadar

kullanılagelen eklerinden biridir. Köktürk Anıtları’ndan Uygurcaya oradan ilk İslami

eserlere ve günümüze kadar uzanan 1300 yıllık süre içinde bu ek yaygın bir biçimde

kullanılmıştır. Bu ek yanında İslamiyet’in kabulünden sonra Arapçadan ve Farsçadan

daha sonraki yıllarda Batı dillerinden aynı görevde başka ekler de çeşitli kelimeler

aracılığı ile Türkçeye girmiştir. Bu yazıda söz konusu -CI meslek ekinin kelimelere kattığı

anlamlar, bununla türetilen kelimeler, aynı görevde başka dillerden alınan şekiller

değerlendirilmiş bu ekle kurulu yabancı kelimeler yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Meslek, iş kolu, sanat, yabancı kelimeye karşılıklar, yapım eki, türetme

MESLEK ADLARI VE -CI EKİNİN TÜRKÇEDEKİ İŞLEVLERİ

Öz

-CI suffix which indicates proffession has been used since the ancient era. There

are plenty of examples within historical texts. After embracement of İslam religion

verious suffixes from arabic and Persian has been used instead of this suffix. During

the Republican area, suffixes comping from western languages has been used instead

of this -CI suffix. İn this study, we are tring to find new terms whic has been built by

the sufix –CI

Anahtar Kelimeler

Occopation. job, art, affix, deriving

Kaynakça

• Ahmet Vefik Paşa, Lehçe-i Osmanî (Haz. Recep Toparlı) TDK Anakara 2000
• Dilcin, Cem, Mes’ud Bin Ahmed Süheyl ü Nev-bahar, İnceleme Metin SözlükTDK Ankara 1991
• Kahraman, Âtıf, Osmanlı Devleti’nde Spor (Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara1995
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve EkonomikYapısı, TTK yayınları, Ankara 1997.
• N. Göyünç, XVI. Yüzyılda Mardin Sancağı TTK Ankara 1991
• Korkmaz, Zeynep, Sadrü’d-din Şeyhoğlu, Marzuban-name Tercümesi, İnceleme,Metin Sözlük, Tıpkıbasım Ankara Ü DTCF yayını Ankara 1973
• Sertoğlu, Midhat, Osmanlı Tarih Lugati, İstanbul 1986
• Şemsettin Sami, Kamus-ı Türkî 1316
• Kırkkılıç, Ahmet, Lehçetü’l-lugat TDK Ankara 1999Öncül, Remzi, Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü, MEB Yayınları, İstanbul 2000.
• TDK Türkçe Sözlük, Ankara 2005
• TDK Tarama Sözlüğü, 2. baskı 1996
• Tekin, Arslan, Şirvanlı Mahmud, Tarih-i İbni Kesir Tercümesi TDK Ankara1998).
• Uşaklıgil, Halit Z., İzmir Hikâyeleri
• Yelten, Muhammet, Şirvanlı Mahmud Tarih-i İbn-i Kesir Tercümesi (TDK1998)