TÜRKÇEDE TANIM CÜMLELERİ

Yıl 2007, Cilt: 55 Sayı: 2007/2, 21 - 34, 01.01.2010

Celal Demir

Öz

Türkçede kendine özgü bir yapı olarak karşımıza çıkan tanım cümlesi, üzerinde

çalışılmamış bir konudur. Arapçanın kuralları esas alınarak yazılan eski dil bilgisi

kitaplarında bu cümle türü, “cümle-i ismiyye” başlığı altında ele alınmıştır. 1940’lı

yıllarda Türkçenin yapısı esas alınarak yazılan yeni dil bilgisi kitaplarında ise bu

cümle türüne yer verilmediğini görüyoruz. Günümüzde bu konu, dil bilgisi kitaplarında

değil, kompozisyon kitaplarında incelenmektedir. Bazı yazarlar “tanım cümlesi”ni

“tanımlama” başlığı altında bir anlatım biçimi olarak, bazı yazarlar da fikir yazılarında

düşünceyi geliştirme yöntemi olarak değerlendirmektedirler.

Bizim değerlendirmemize göre tanım cümlesi dil bilgisinin inceleme konusudur,

dil bilgisi kitaplarında cümle türleri arasında gösterilmeli ve incelenmelidir

Anahtar Kelimeler

cümle türleri, cümle-i ismiyye, tanım cümlesi, tanımlama

TÜRKÇEDE TANIM CÜMLELERİ

Öz

“Definition Sentence” that has a self- special form in Turkish hasn’t been examined.

This topic was examined under the title of “cümle-i ismiyye” in the old grammar

books written based on the Arabic grammatical rules. This sort of sentence can not

be seen in the grammar books written in 1940. Today, this topic can be found in the

composition books instead of grammar books. While some writers assess “definition

sentence” as a “defining”, some perceive it as a way of developing thoughts in their

writings. According to the assessment of this author, definition sentence” is a topic

that the linguists investigate. It should be placed in the grammar books among types

of sentence.

Anahtar Kelimeler

types of sentence, cümle-i ismiyye, “definition sentence”, defining

Kaynakça

• Nişanyan, Sevan (2004), Sözlerin Soyağacı, İstanbul: Adam Yayınları.
• Öncül, Remzi (2000), Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü, Ankara: MEB Yayınları.
• Öngel, Baha (1973), Fransızca Cümle Kuruluşu (Conscruction de la Phrase Française),Ankara: Öngel Kitap Evi.
• Özçelik, Sadettin, Münir Erten (2005), Türkiye Türkçesi Dil bilgisi, Diyarbakır.
• Özön, Mustafa Nihat (1995), Türkçe Sözlük, İstanbul: YKY.İstanbul.
• Püsküllüoğlu, Ali (1995), Türkçe Sözlük, İstanbul: YKY.
• Redhouse, (1968), Redthouse, İstanbul: Redhouse Yayınevi.
• Şemseddin Sami (1301), Nev Usûl Sarf-ı Türkî, İstanbul: Artin Asaduryan Matbaası.
• Şemseddin Sami (1901), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul.
• Aktaş, Şerif ve diğerleri (2005), Lise Dil ve Anlatım- 9, Ankara: Bilgi Ders Kitapları.
• Türk Dil Kurumu (2005), Türkçe Sözlük , Ankara: TDK Yayınları.
• Yıldız, Cemal (yayına hazırlayan) (2006), Kuramdan Uygulamaya Türkçe Öğretimi,Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Korkmaz, Zeynep ve diğerleri (1995), Türk Dili ve Kompozisyon Bilgiler, Ankara: YÖKMatbaası.