VURUŞ KAVRAMLI TÜRKÇE AKRABA KELİMELER: SES OLAYLARI VE ETİMOLOJİ

Yıl 2007, Cilt: 55 Sayı: 2007/2, 151 - 174, 01.01.2010

Zafarjon Sıddıkov

Öz

Türkçe kelimelerin anlam alanları konusu Türk dil bilimciliğinin en güncel ve

önemli konularından birisidir. Türkiye Türkçesi ve Özbekçedeki çekiç kelimeleri farklı

anlamlarda kullanılmalarına rağmen, bu kelimeler arasında bir anlam bağlılığı bulunmaktadır.

Bu bağlılık söz konusu kelimelerin etimolojik kökeni incelenirken, vuruş

kavramı olarak ortaya çıkıyor. Vuruş kavramı açısından incelenen aşağıdaki kelimelerin

de Eski Türkçedeki “tokı” fiil kökünden türemiş oldukları ve türevlerin birçok

fonetik değişmelere maruz kaldıkları hem de bu kelimelerin kendi köküyle ve bir birleriyle

vuruş kavramı çerçevesinde bağlana bilecekleri ortaya çıkıyor: Eski Türkçedeki

tokuş, sokuş, soğuş; Türkiye Türkçesindeki savaş, tokmak, tokaç, çekiç, dövdü, döveç,

döven, değirmen; Özbekçedeki çekiç/çäkiç, çökiç, çokmar ve Karakalpakçadaki şökkiş.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, ses bilgisi, köken bilgisi, akraba kelimeler

VURUŞ KAVRAMLI TÜRKÇE AKRABA KELİMELER: SES OLAYLARI VE ETİMOLOJİ

Öz

Phonetics and Etymology” The matter of semantic field of Turkic words is one of

the most significant and vital questions of the Tirkic linguistics. There is a connection

between the words “çekiç” using in Turkish and Uzbek languages in spite of expressing

different meanings of these words in aforesaid two languages. That connection

comes to light as a concept of beating while carrying out research into etymons of

these words. Also was revealed that the following words which were examined from the point of concept of beating were derived from the word “tokı” used in Old Turkic

language in meaning “to beat”; and the derivatives suffered to many phonetic changes;

these derivatives may connect with their root and each other inside the frame of

the concept of beating: in Old Turkic tokuş, sokuş, soğuş; in Turkish savaş, tokmak,

tokaç, çekiç, dövdü, döveç, döven, değirmen; in Uzbek çekiç/çäkiç, çökiç, çokmar and

in Karakalpak şökkiş.

Anahtar Kelimeler

Turkish, phonology, etymology, related word

Kaynakça

• ---
• ---
• ---
• ---
• ---