GAZAVAT-NÂME-İ MİDİLLİ TÜRK DİLİ VE KÜLTÜR TARİHİ BAKIMINDAN DEĞERİ

Yıl 2008, Cilt: 56 Sayı: 2008/1, 113 - 126, 01.01.2010

Ömer Özkan

Öz

Gazavat-nâmeler savaşları anlatan edebî türlerdir. Edebî bakımdan önem taşıdıkları

gibi içerdikleri veriler açısından tarihî ve kültürel olarak da değer taşırlar. Kaleme

alındıkları dönemin edebî ve kültürel ortamına ışık tutarlar. Bu çalışmada da 15. yüzyıla

ait, Gubârî’nin gazavat-nâmesi ele alınmış, onun Türk dili ve kültür tarihi yönüyle

dikkate alınması gerekliliğine işaret edilmiştir.

Şair, Midilli Adasında cereyan eden savaşı nazma dökerken çoğu yerde, hiç şüphesiz,

dinî-tasavvufî yönü ağır basan mistik bir hayal dünyasından seslenmiştir, ancak

eserin böyle bir üslup özelliği göstermesi, elbette edebî ve kültürel bakımdan taşıdığı

değeri eksiltmez.

Metin her şeyden önce, Türk dili tarihi bakımından önemli bir kaynak niteliğindedir

ve Eski Anadolu Türkçesine ait zengin söz varlığına sahiptir. Bunun yanında, Türk

tarihi bakımından da önemli bilgiler içerir. Kimi tarih kitaplarınca da doğrulanan bir

dizi olaya kaynaklık eder. Kaleme alındığı dönemin sosyal yapısını, kültürel unsurlarını,

inanış ve yaşayış tarzını aksettirmesi yönüyle de kültür tarihinin değerli bir başvuru

kitabı sayılmalıdır.

Anahtar Kelimeler

gazavat-nâme, mesnevî, şiir, tarih

GAZAVAT-NÂME-İ MİDİLLİ TÜRK DİLİ VE KÜLTÜR TARİHİ BAKIMINDAN DEĞERİ

Öz

Gazavat-nâmes are the literary works that tell about wars. Apart from having literary

importance it also carries historical and cultural importance. At the time it was written they intend to make people aware of culture and literature. During 15th

century, this gazavat-name literal work was taken into account by Gubârî, its turkish

style with its cultural history was carefully examined. While the war was going on

in Midili Island in most places, doubtless there were hails from an abstract mystical

world, despite this style of the poet, This literal work didn’t lose it cultural and literal

aspects. First of all, this text carries the history of Turkish language and its an important

source too since it contain much terminology of the old Anatolian Turkish,close

to this it also contain important information about the Turkish history.Some refer this

work as a source of series of fact event that are explained in some history books.At the

time it was taken it intended to reflect social structure, cultural elements,ideological

aspects and life aspects as a whole,due to this it is considered as an important cultural

history book.

Anahtar Kelimeler

gazavat-nâme, mesnevî, poem, history

Kaynakça

• Akdağ , Mustafa (1995), Türkiye’nin İktisadî ve İçtimaî Tarihi, C. I, İstanbul.
• Alparslan Ali (1996), “Gubârî Abdurrahman”, TDV İslam Ansiklopedisi,C. 14, İstanbul.
• Canım , Rıdvan (2000), Latîfî Tezkiretü’-Şu’arâ ve Tabsıratu’n-Nuzamâ, Ankara.
• Danişmend , İsmail Hâmi (1947), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İstanbul.
• Horata , Osman (1988), “Ses, Anlam Bütünlüğü ve Gazel-i Tecnisler”,
• Doğu Akdeniz Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Dergisi, S. I, s. 65-75, Kıbrıs.
• Köprülü , Fuad (1999), Edebiyat Araştırmaları, “Türk Aruzu”, s. 338-360,Ankara.
• Levend , Agah Sırrı (2000), Gazavât-Nâmeler, Ankara.
• Mehmed Süreyya (1996), Sicil-i Osmânî, (Hzl. A. Aktan-A. Yuvalı-M. Hülagu),İstanbul.
• Özmen , Mehmet (2001), Ahmed-i Dâî Divanı (Metin-Gramer-Tıpkıbasım),C.I, Ankara.
• Parmaksızoğlu İ. (Vd.) (1980), Firdevsî-i Rumî/Kutb-Nâme, Ankara.
• Şemseddin Sami (1996), Kâmusu’l-A’lâm, C. 5, Kaşgar, Ankara.