SÖZ DİZİMİ BİRİMLERİ ÜZERİNE

Yıl 2008, Cilt: 56 Sayı: 2008/2, 43 - 46, 01.01.2010

Viktor Guzev

Öz

Çağdaş teorik (genel) dilbiliminde dil dizgesinin ve birimlerinin mahiyetine

ilişkin görüşler çok değişiktir. Kimine göre dil -maddi, özdekseldir, kimine göre ise

dil - ideal, yani ülküseldir. Dolayısıyla fonem, monem, leksem, morfem, grafem gibi

dil birimleri de, araştırmacının felsefi görüşlerine bağlı olarak ya maddi ya da ideal

bir birim olarak telakki edilmektedir. Sözdizimi birimlerine gelince ağır basan görüşe

göre bunun birimlerinin, kelime grupları (yani öbekler) ve cümle olması, hemen

hemen tartışmasız olarak kabul edilir. Muhterem meslektaşlarımın dikkatini öbek

ve cümlenin şüphe götürmez şekilde maddi olan söylevin (sözün) maddi parçaları

olduğuna vermelerini rica ederim.

Bir kaç yıl önce Rusya’da “Genel Söz Dizimine Giriş” başlıklı hacimli bir

eser yayımlanmıştır. Bu eserde şu fikir dile getirilir: “Fonemler, ekler ve en çok

kullanılan kelimeler dilde sayıca sınırlıdır (sonu olan kemiyetler teşkil eder), söz

dizimi ise cümlelerin gizil (potansiyel) olarak sayısının sonu olmayan kemiyetiyle

uğraşmaktadır.”

Anahtar Kelimeler

SÖZ DİZİMİ, dil bilimi

Kaynakça

• Ya. G. Testelets. Vvedeniye v obşçiy sintaksis. Moskva, 2001. 798 s.
• İ. A. Bodouin de Courtenay. İzbrannıye trudı po obşçemu yazıkoznaniyu. Tom II. Moskva, 1963. s. 81.