‘DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDEKİ KALIPLAŞMIŞ AD-FİİLLERİN VE SIFAT-FİİLLERİN YAZI DİLİNDE KULLANILIRLIK DURUMLARI

Yıl 2009, Cilt: 57 Sayı: 2009/1, 51 - 92, 01.01.2010

Hülya Savran

Öz

Bu çalışmada ‘Derleme Sözlüğü (Türk Dil Kurumu, I-XII, 2. Baskı, Ankara 1993)’nde yer

alan kalıplaşmış ad-fiillerin ve sıfat-fiillerin yazı dilindeki durumları incelenmiştir. Bunun

için öncelikle ‘Derleme Sözlüğü’ndeki kalıplaşmış ad-fiiller ve sıfat-fiiller sınıflandırılmış ve

ardından yazı dilindeki durumları incelenmek üzere bu kelimeler, ‘Türkçe Sözlük (Türk Dil

Kurumu, 10. Baskı, Ankara 2005)’teki örnekleriyle karşılaştırılmıştır.

Her iki sözlükte ortak olan kelimeler dışında, ‘Derleme Sözlüğü’ndeki bazı kelimelerin,

zamanla eski anlamlarını yitirip yeni zamana göre anlamlar kazandığı görülmüştür.

Gerek her bakımdan ortak olan kelimeler gerekse söyleyişçe aynı olup anlamca farklılık

kazanan kelimeler, halk ağzından derleme yapmanın, yeni kelime türetmek ve dili zenginleştirmek

adına hâlâ önemli görevler üstlendiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

‘Derleme Sözlüğü’, ‘Türkçe Sözlük’, kalıplaşmış ad-fiil, kalıplaşmış sıfat-fiil, kelime türetmek

‘DERLEME SÖZLÜĞÜ’NDEKİ KALIPLAŞMIŞ AD-FİİLLERİN VE SIFAT-FİİLLERİN YAZI DİLİNDE KULLANILIRLIK DURUMLARI

Öz

been found in ‘Derleme Sözlüğü’ (Türk Dil Kurumu, I-XII, 2nd edition, Ankara 1993)

in Standard Turkish. Therfore, first of all, molded infinitives and molded participle, in the

‘Derleme Sözlüğü’ are classified and than theese words are compared with their samples which

has been found in ‘Türkçe Sözlük’ (Türk Dil Kurumu, 10th edition, Ankara 2005).

It has been found that, except of same words of both ‘Türkçe Sözlük’ and ‘Derleme Sözlüğü’,

some words in ‘Derleme Sözlüğü’ has lost theirs old mean and get new mean in modern time.

Whether same words in both ‘Derleme Sözlüğü’ and ‘Türkçe Sözlük’ or same by

pronunciation but differend by mean, show that it is still important collecting dialects to word

formation and developing language.

Anahtar Kelimeler

‘Derleme Sözlüğü’, ‘Türkçe Sözlük’, molded infinitive, molded participle, word formation

Kaynakça

• Korkmaz, Z. (1994), Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek KalıplaşmasıOlayları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: Türk DilKurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (1993), Derleme Sözlüğü, XII Cilt, 2. Baskı, Ankara: Türk DilKurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2005), Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Ankara: Türk Dil KurumuYayınları.