STRUCTURAL PROBLEMS OF ORGANIZED INDUSTRIAL ZONES IN TURKEY AND SUGGESTIONS FOR SOLUTION

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 3, 354 - 371, 31.12.2024

Mehmet Ölmez , Bülent Bayrak , Yusuf Karakılçık

Öz

Industrialization policies, which were carried out insensitively and unplanned until recently, have destroyed agricultural lands, polluted the air and water resources, paved the way for unplanned and unplanned urbanization, and irreversibly damaged natural resources. OIZs, which emerged against this unplanned and distorted industrialization, are of great importance in the economic development, industrialization and added value production capacity of countries. With OIZs, agricultural lands are protected, the quality of urban life increases, and the impact of jointly established waste facilities and factories on environmental pollution is prevented. However, OIZs, which are increasingly important and established in almost every settlement, experience structural and managerial problems within themselves and in their functioning, and encounter bureaucratic obstacles. The aim of the study is to identify these problems and obstacles and to offer solutions to them. A two-stage approach method was adopted in the study. In the first stage, a literature review was conducted within the scope of qualitative analysis technique for the general conditions of OIZs and descriptive explanations were made about the structure and functions of OIZs. In the second stage, solution suggestions for the structural and functional problems of OIZs were developed in line with the cause-effect relationship

Anahtar Kelimeler

Industrialization, Industrial Zone, Organized Industrial Zones

TÜRKİYE’DE ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİNİN YAPISAL SORUNLARI VE ÇÖZÜME YÖNELİK ÖNERİLER

Öz

Yakın tarihe kadar duyarsız ve plansız yürütülen sanayileşme politikaları tarım alanlarını mahvetmiş, havayı ve su kaynaklarını kirletmiş, plansız ve çarpık kentleşmenin önünü açmış ve doğal kaynakları geri dönülmez biçimde bozmuştur. Bu plansız ve çarpık sanayileşmeye karşı ortaya çıkan OSB’ler, ülkelerin ekonomik kalkınmasında, sanayileşmesinde ve katma değer üretme kapasitelerinde büyük önem taşımaktadır. OSB’ler ile tarımsal araziler korunmakta, kentsel yaşam kalitesi yükselmekte ve ortak kurulan atık tesisler ile fabrikaların çevre kirliliğine etkisi önlenmektedir. Ancak önemi gittikçe artan ve neredeyse her yerleşim yerine kurulan OSB’ler kendi içlerinde ve işleyişlerinde yapısal ve yönetsel sorunlar yaşamakta, bürokratik engellerle karşılaşmaktadır. Çalışmanın amacı bu sorunları ve engelleri belirlemek ve bunlara yönelik çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada iki aşamalı yaklaşım yöntemi benimsenmiştir. İlk aşamada OSB’lerin genel durumlarına yönelik nitel analiz tekniği kapsamında literatür taraması yapılmış ve OSB’lerin yapı ve işlevleri hakkında betimleyici açıklamalar yapılmıştır. İkinci aşamada ise neden-sonuç ilişkisi doğrultusunda OSB’lerin yapısal ve işlevsel sorunlarına yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sanayileşme, Sanayi Bölgesi, Organize Sanayi Bölgeleri

Kaynakça

• Alacadağlı, E. (2019). Koruma Gelişme Çıkmazında Organize Sanayi Bölgeleri. Ankara: Astana Yayınları.
• Antoncic, B. ve Hisrich R. D. (2001). Intrapreneurship: Construct Refinement and Cross Cultural Validation. Journal of Business Venturing, 16(5), 495-527.
• Ardoğan, L. (1983). Türkiye'de Dünya’da Sanayi Bölgeleri ve Uygulamaları. Ankara: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Yayınları No:311
• Büyükdede, H. (2003). Organize Sanayi Bölgeleri/Siteleri ve Serbest Bölgelerin Sorunları: Yeni Yaklaşımlar ve Çözüm Önerileri. Ankara: MÜSİAD Yayınları.
• Cansız, M. (2010). Türkiye’de Organize Sanayi Bölgeleri Politikaları ve Uygulamaları. Ankara: DPT Yayınları.
• Cansız, M., Kurnaz, Z. ve Çağlar, E. (2019). 2023’e Doğru Türkiye’de Organize Sanayi Bölgelerinin Dönüşümü. Ankara: UNDP Yayınları
• Chen, X. ve Wang, J. (2011). Analysis on Intrafirm Organizational Adaptaion to Sustainable Knowladge Transfer, Computer Sciencea and Service System (CSSS), International 27-29 June Conference içinde (221-234. ss.). USA
• Çağlar, E. (2006). Decentralization and Competitiveness in Turkey: Cluster-Based Policy and to Organized Industrial Zones. Economic Policy Research Foundation of Turkey. TEPAV Yayınları
• Çolak, N. İ. (2013). Organize Sanayi Bölgelerinin Hukuki Durumu. Standart Dergisi, 616, 18-22.
• Çuhadar, M. (2005). Organize Sanayi Bölgelerinin Bürokratik Sorunları ve Yasal Düzenlemeler: Bir Model Önerisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Dağlar, H. (2015). Türkiye’de Organize Sanayi Bölgelerinin Kurumsallaşması ve Karşılaştıkları Sorunlara Çözüm Önerileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12, 615-638.
• Drucker, P. F. (2000). 21. Yüzyıl İçin Yönetim Tartışmaları. (Çev. İ. Bahçıvangil ve G. Gorbon) İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Dünya Gazetesi. (2021). OSB’lerin Yapıları Bozulmasın. 07.10.2023 tarihinde https://www.dunya.com/gundem/sanayici-osblerin-yapisi-bozulmasin-haberi-635065/ adresinden alındı.
• Eyuboğlu, D. (2005). 2000’li Yıllarda Organize Sanayi Bölgelerimiz. Verimlilik Dergisi, 3, 56-58.
• İbicioğlu H., Karadal H., Doğan, İ., ve Çuhadar M.T. (2008). Organize Sanayi Bölgelerinin Bürokratik Sorunları ve Yasal Düzenlemeler Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 291-311
• İTOSB. (2022). OSB'lerin Sorunları ve Çözüm Önerileri Hakkında. 08.09.2023 tarihinde http://www.itosb.org.tr/haberler/osblerin-sorunlari-ve-cozum-onerileri-hk_2/ adresinden alındı.
• Kalabalık, H. (2015). İmar Hukuku Dersleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Karaköse, M. E. (2018). Türkiye’de Organize Sanayi Bölgeleri ve Kayseri Uygulaması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kayseri Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Khaled O., ve Shalaby M. E. (2021). Intellectual Framework for Transforming Conventional Industrial Zones into Eco- İndustrial Parks. Journal of Urban Research, (42), 97-115.
• Koç, S., ve Bulmuş, C. (2014). Organize Sanayi Bölgelerinin Bölge Ekonomilerindeki Etkinliklerinin Karşılaştırılması: Kayseri ve Sivas Örneği. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 177-215.
• Koşmaz, B. (2004). Türkiye'de Organize Sanayi Bölgeleri Kuruluşu ve Gelişimi, 1. Organize Sanayi Bölgeleri Üst Kuruluşu Zirvesi 12-14 Şubat 2004, Ankara.
• Kim, S. H., ve Byeong, S. A. (1997). Group Ecision Making Procedure Considering Preference Strength Under İncomplete İnformation. Computers & Operations Research, 24(12), 1101-1112.
• OAİB. (2021). Orta Anadolu İhracatçılar Birliği Verileri. 26.05.2023 adresinde https://www.oaib.org.tr/tr/bilgi-merkezi-sıkça-sorulan-sorular/ adresinden alındı.
• Oflazoğlu, S. (2016). Organized Industrial Zones and Their Efect On Regional Development. Mario Franco (Ed.), Entrepreneurship-Practice-Oriented Perspectives içinde (ss. 137-152). Rijeka: Hırvatistan.
• OSBÜK. (2024). Türkiye’de ve Dünyada OSB Uygulamaları Sanayinin Üretim Üssü Organize Sanayi Bölgeleri Uluslararası Rekabette Sanayicimizin Yanında Olan OSB’lerin Tarihçesi. 08.09.2024 tarihinde https://osbuk.org/turkiyede-ve-dunyada-osb-uygulamalari/ adresinden alındı.
• Ozan, M. S. ve Yolcu, F. S. (2021). Etkili Liderlik. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(54), 385-391.
• Ölmez, M., ve Karakılçık, Y. (2022). Bölgesel Kalkınma Politikalarında Değişim: Organize Sanayi Bölgeleri İçin Yeni Bir “Yönetişim Modeli” Önerisi”(Yayımlanmamış doktora tezi). Malatya İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Özdemir, M. (1990). Türkiye'de Organize Sanayi Bölgeleri. Ankara: TOBB Yayınları.
• Porter, M. E. (1998). Clusters and New Economics of Competition. Harvard Business Review, 77-90.
• Sarı, A. (2021). OSB’lerde Ruhsat. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• The World Bank (W.B.). (2020). Turkey Organized Industrial Zones Project, Concept Project Information Document (PID), Concept Stage | Date Prepared/Updated: 23-Sep2019 | Report No: PIDC27599, Oct 14, 2023. Document Date: October 15.
• The World Bank and Ministry of Industry and Technology (MOIT). (2022). “Mınıstry of Industry and Technologymınıstry of Industry and Technology, Turkey Organızed Industrıal Zones Project (P171645), Envıronmental And Socıal Management Frameworkenvıronmental And Socıal Management Framework (Draft). November 2020. Document Date: December 17, (Erişim Tarihi: 12.02.2023).
• Tosun, D. ve Demirbaş N. (2012). Türkiye’de Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinin Gelişimi ve Konunun Büyükbaş Hayvancılık Sektörünün Sorunları Açısından Değerlendirilmesi. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi 5-7 Eylül 2012 içinde (182-190). Konya
• Yıldız, M. Z. (2009). Van’da Sanayi Faaliyetleri ve Geliştirilme Olanakları. İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Yolcu, F. S. ve Ozan, M. S. (2021). Modern Liderlik Teorileri. Sosyal Bilimler Dergisi, 8(54), 392-400.
• Zorlu, K. (2012). Türkiye’de Ara Eleman İhtiyacına Yönelik Tespitler ve Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Bir Araştırma. TİSK Akademi Dergisi, 1, 52-75.