AKTİF SPOR HAYATINA ARA VEREN SPORCULARIN SPORA GERİ DÖNÜŞLERİNDE YAŞANAN SORUNLAR

Yıl 2024, , 1 - 17, 23.04.2024

Yaşar Taha Pişkiner , Oğuzhan Yüksel , Piyami Çakto

https://doi.org/10.55929/besad.1351289

Öz

Araştırmada aktif spor hayatını bırakan kişilerin spor dışında ne tür sorunlar yaşadıkları, çözüm noktasında neler yaptıkları, spora tekrar dönmeye karar verdiklerinde kendilerini en çok zorlayan değişkenlerin neler olduğunu ve uyum sürecinde neler yaşadıklarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada nitel araştırma modeli benimsenmiştir. Model içerisinden de tarama deseni tercih edilmiştir. Araştırma grubu 4 amatör ve 11 profesyonel olarak spor yapmış toplam 15 katılımcıdan oluşmaktadır. Çalışmada veri toplamak için yarı yapılandırılmış görüşme yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen veriler tematik içerik kodlaması ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular neticesinde çalışmamızda yer alan sporcular, tekrar branşlarına başlarken kas kaybı ve kas rahatsızlıklarını, sık sık sakatlanma, odaklanma, kondisyon ve takıma adaptasyon sorunu, ilgisizlik ve kilo artışı gibi problemler yaşadıkları saptanmıştır. Takımlarına tekrar adapte olabilmek için erkenden antrenman sahasında olup takım antrenmanlarına katılmanın yanı sıra bireysel antrenmanlarla birlikte mental antrenman yaparak moral ve motivasyonlarını yüksek tutmaya çalıştıkları görülmektedir. Ayrıca spor yapmadıkları dönemler de ise sağlıksız beslenme ve kilo alma, düzensiz yaşam ve ekonomik sorunlar, mutsuzluk ve boşluğa düşme hissi, psikolojik birtakım sorunlar, disiplin ve özgüven sorunu yaşamaktadırlar. Spora geri dönüşün sosyal hayatlarına yansımalarına ilişkin sporcuların bir kısmının çevrenin bakış açısında olumlu değişimler, disiplinli yaşam, özgüven artışı, fiziksel ve mental iyi oluş, olumlu sosyal hayat, sevilen sporcu kimliği, saygınlık, farklı kişilerle tanışma, takım içi iletişim ve özgüven artışı gibi olumlu, bir kısmının ise boşluğa düşme hissi yaşadıklarını, sağlıksız hissettiklerini, mutsuz olduklarını, dengesiz beslenip düzensiz uyuduklarını, sosyal çevrelerinin değiştiğini ve kötü alışkanlıklar edindikleri tespit edilmiştir. Sonuç olarak, aktif spor yaşamına ara veren sporcuların tekrar aktif spor hayatlarına döndüklerinde birtakım sorunlar yaşadıkları ve bunları çözmek için büyük bir gayret içerisinde oldukları görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Adaptasyon, antrenör, sosyal uyum, motivasyon

PROBLEMS EXPERIENCED IN THE RETURN TO SPORT OF ATHLETES WHO TAKE A BREAK FROM ACTIVE SPORTS LIFE

Öz

In the study, it is aimed to determine what kind of problems individuals, who dropped out of sports, experience outside of sports, what they do at the point of solution, what are the variables that challenge them the most when they decide to return to sports and what they experience in the adaptation process. The survey design was preferred among qualitative research methods. A total of 15 former athletes (4 amateur and 11 professional) participated in this study. Semi-structured interviews were conducted to collect data in the study. The data were analyzed by thematic content coding. The result show that the athletes experienced problems such as muscle loss and muscle disorders, frequent injuries, problems with focus, fitness and adaptation to the team, apathy and weight gain while returning to sport again. In order to re-adapt to their teams, they stated that they tried to keep their morale and motivation high by finding themselves at the training ground early and participating in team training as well as mental training along with individual training. In addition, during the break, they experienced unhealthy nutrition and weight gain, irregular life and economic problems, unhappiness and feeling of emptiness, psychological problems, discipline and self-confidence problems. Regarding the reflections of returning to sport on their social lives, it was determined that some of the athletes experienced positive changes such as positive changes in the perspective of the environment, disciplined life, increased self-confidence, physical and mental well-being, positive social life, popular athlete identity, respectability, meeting different people, intra-team communication and increased self-confidence, while some of them experienced a feeling of falling into emptiness, felt unhealthy, unhappy, ate unbalanced diet, slept irregularly, changed their social environment and acquired bad habits. As a result, it is seen that athletes who dropped out of sports experience some problems when they returned to sports and made a great effort to solve them.

Anahtar Kelimeler

Adaptation, trainer, socialization, motivation

Kaynakça

• Akılveren, E., Şahan, A. & Erman, A. (2021). Futbolda yüksek şiddetli interval ve tekrarlı sprint antrenmanların aerobik performans üzerine etkisinin incelenmesi. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 12(2), 136-148. https://doi.org/10.17155/omuspd.897055
• Araz, Y. & Toksöz, G. (2017, Ekim 19-22). Spor bilimleri öğrencilerinin kaygı düzeyleri, saldırganlık eğilimleri ve yaklaşma uzaklaşma tepkilerinin incelenmesi [Sözlü bildiri]. 2. Uluslararası Bilim Kültür ve Spor Kongresi, Antalya, Türkiye.
• Aydın, E. (2018). Çocukluk çağı travmatik yaşantılarının psikolojik sağlamlık ve depresyon belirtileri üzerine etkisi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Başar, S. (2018). Düzenli egzersizin depresyon, mutluluk ve psikolojik iyi oluş üzerine etkisi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 25-34.
• Bigjoy. (2022, 11 Ekim). 11.10. 2022 tarihinde https://www.bigjoy.com.tr/blog/sporu-biraktiktan-sonra-kas-kaybi-ne-zaman-baslar adresinden erişilmiştir. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Coşkuntürk, O. S., Kurcan, K., Yel, K. & Güzel, S. (2023). Teknolojik gelişmelerin hareketsiz yaşama ve çocuklarda psiko-motor gelişime etkileri. Dede Korkut Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 49-60.
• Côté, J. (1999). The influence of the family in the development of talent in sport. The Sport Psychologist, 13, 395–417. https://doi.org/10.1123/tsp.13.4.395
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA: SAGE Publications
• Çelik, F. & Yenal, T. H. (2020) Covid-19 ve hareketsiz yaşam. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 249- 259. https://doi.org/10.38021/asbid.804705
• Çıdam K. (1996). Televizyon ve spor, spor ve spor magazin programlarının erotizm ve şiddet [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Devecioğlu, S., & Sarıkaya, M. (2006). Sporcu öğrencilerin sosyo-kültürel değişkenler ışığında profillerinin belirlenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 301-314.
• Dolaşır Tuncel, S. (2014). Spor etiği. İçinde S. Atak, G.S. Kenan (Eds.), Meslek Etiği Kavramları (s.98-473). Adalet Yayınevi.
• Duruöz, T., Turan, Y., Eray, M., & Cerrahoğlu, L. (2010). Beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinde görülen spor yaralanmalarının değerlendirilmesi ve rehabilitasyonunun önemi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 19-25.
• Elliott, S. K., & Drummond, M. J. N. (2017). During play, the break, and the drive home: The meaning of parental verbal behaviour in youth sport. Leisure Studies, 36(5), 645-656. https://doi.org/10.1080/02614367.2016.1250804
• Erpič, S. C., Wylleman, P., & Zupančič, M. (2004). The effect of athletic and non-athletic factors on the sports career termination process. Psychology of Sport and Exercise, 5(1), 45-59. https://doi.org/10.1016/S1469-0292(02)00046-8
• Ertoğan, C. (2017). Sakatlık geçirmiş sporcuların stresle başa çıkabilme, öz yeterlik inancı ve sportif kendine güven durumlarının değerlendirilmesi [Yayınlanmamış Doktora tezi], Anadolu Üniversitesi.
• Ferraresi C., & Bertucci R. D. (2016). Strength training: Methods, health benefits and doping. Nova Science Publisher. Fithub. (2022, 10 Aralık). 10.12.2022 tarihinde https://fithub.com.tr/sporu-birakmanin-vucuda-etkileri/ adresinden erişilmiştir.
• Gall, T. L., & Evans, D. R. (2000). Preretirement expectations and the quality of life of male retirees in later retirement. Canadian Journal of Behavioural Science/Revue Canadienne Des Sciences Du Comportement, 32(3), 187. https://doi.org/10.1037/h0087115
• Görener, A., Öztürk, A. & Yılmaz, O. (2017). Kocaeli üniversitesi spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 44-45.
• Günbayı, İ. (2018). Developing a qualitative research manuscript based on systematic curriculum and instructional development. European Journal of Social Sciences Studies, 3, 124-153. https://doi.org/10.5281/zenodo.1463223.
• Hicks, A. L., Martin, K. A., Ditor, D. S., Latimer, A. E., Craven, C., Bugaresti, J., & McCartney, N. (2003). Long-term exercise training in persons with spinal cord injury: effects on strength, arm ergometry performance and psychological well-being. Spinal Cord, 41(1), 34-43. https://doi.org/10.1038/sj.sc.3101389
• İnan, M., Eren, A.D., & Çiftçi, B. (2022). Spor yapmıyorum çünkü: sedanter bireylerin spora karşı görüşlerini anlamak. Uluslararası Bozok spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 108-116.
• Jayaseelan, G., Bennett, P. N., Bradshaw, W., Wang, W., & Rawson, H. (2018). Exercise benefits and barriers: the perceptions of people receiving hemodialysis. Nephrology Nursing Journal, 45(2), 185-219.
• Kalkan, T., & Sarı, İ. (2021). Antrenör davranışları: Kuramsal yaklaşımlar, antrenörün sporcuya etkisi ve öneriler. Egzersiz ve Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 1(1), 41-54.
• Kaplan, Y., & Akkaya, C. (2015). Spor kültürü ve Türkiye’de spor. International Journal of Sport Culture and Science, 2(Special Issue 2), 114-119. https://doi.org/10.14486/IJSCS182
• Kıran, Z. (2021). Spor sonrası yaşamda elit sporcuların psikolojik iyi oluşları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kolayiş, H. & Çelik, N. (2017, 15-18 Kasım). Farklı fakültelerde okuyan öğrencilerin saldırganlık düzeylerinin incelenmesi [Sözlü bildiri]. 15. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, Türkiye.
• Konter, E. (1998). Psikolojik hazırlığın teori ve pratiği. Bağırgan Yayınevi.
• Konter, E. (2006). Sporda karşılaşma psikolojisi. Nobel Yayınevi.
• McCarthy, P. J., Jones, M. V., & Clark-Carter, D. (2008). Understanding enjoyment in youth sport: A developmental perspective. Psychology of Sport and Exercise, 9(2), 142–156. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2007.01.005 Ogilvie, B. C., & Taylor, J. (1993). Career termination issues among elite athletes. Handbook of Research on Sport Psychology, 1, 761-775.
• Park, S., Lavallee, D., & Tod, D. (2013). Athletes' career transition out of sport: A systematic review. International Review of Sport and Exercise Psychology, 6(1), 22-53. https://doi.org/10.1080/1750984X.2012.687053
• Pehlivan, Z. (2013). Okullararası spor yarışmalarına katılanların sporu bırakma ve devam etme nedenleri. Spor Bilimleri Dergisi, 24(3), 209-225.
• Richardson, G. E. (2002). The metatheory of resilience and resiliency. Journal of Clinical Psychology, 58(3), 307-321. https://doi.org/10.1002/jclp.10020
• Schumaker, J. F., Small, L., & Wood, J. (1986). Self-concept, academic achievement, and athletic participation. Perceptual and Motor Skills, 62(2), 387-390. https://doi.org/10.2466/pms.1986.62.2.38
• Stephan, Y., Torregrosa, M., & Sanchez, X. (2007). The body matters: Psychophysical impact of retiring from elite sport. Psychology of Sport and Exercise, 8(1), 73-83. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2006.01.006
• Syer, J., & Connolly, C. (1989). Sporting body, sporting mind: An athlete's guide to mental training.New Jersey: Prentice Hall Direct.
• Şar, N. Ş. (2016). Spor yapan ve yapmayan bireylerin psikolojik dayanıklılık ve kişilik özelliklerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Taylor, J., & Ogilvie, B. C. (1994). A conceptual model of adaptation to retirement among athletes. Journal of Applied Sport Psychology, 6(1), 1-20. https://doi.org/10.1080/10413209408406462
• Thomas, D. T., Erdman, K. A., & Burke, L. M. (2016). Position of the academy of nutrition and dietetics, dietitians of Canada, and the American College of sports medicine: Nutrition and athletic performance. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 116(3), 501-528. https://doi.org/10.1016/j.jand.2015.12.006
• Vamos. (2022, 2 Aralık). 02.12.2022 tarihinde https://vamooos.com/aktiviteler/personal-training/ adresinden erişilmiştir.
• Walsh, J. M., Swangard, D. M., Davis, T., & McPhee, S. J. (1999). Exercise counseling by primary care physicians in the era of managed care. American Journal of Preventive Medicine, 16(4), 307-313. https://doi.org/10.1016/S0749-3797(99)00021-5
• Witt, P. A., & Dangi, T. B. (2018). Why children/youth drop out of sports? Journal of Park and Recreation Administration, 36(3,) 191-199. https://doi.org/10.18666/JPRA-2018-V36-I3-8618
• Yavuz, S. (2019). Bedensel engelli sporcuların psikolojik sağlamlık ve bilişsel esneklik düzeylerinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Aksaray Üniversitesi.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.