Türkiye’deki Sağlık Harcamalarının Sosyal Tüketim Harcaması Niteliği: Kuramsal Temelli Bir Değerlendirme

Yıl 2021, , 27 - 51, 30.06.2021

Esra Doğan

https://doi.org/10.25229/beta.838200

Öz

Bu çalışmanın amacı kamu harcaması niteliğindeki sağlık harcamalarının kapitalist üretim biçimi dahilindeki işlevini, James O’Connor’ın Devletin Mali Krizi adlı çalışmasından hareketle değerlendirmektir. Söz konusu çalışmada kapitalist üretim ilişkileri dahilinde devletin konumu incelenmekte ve buna bağlı olarak da devletin işlevlerinin devlet bütçesine yansıması ortaya koyulmaktadır. Devlet bütçesindeki bu yansıma devletin işlevleri bağlamında kamu harcama kalemlerinin kategorizasyonu ile açıklanmaktadır. O’Connor tarafından devlet bütçesi kapsamındaki kamu harcama kalemlerinin bütün olarak sınıflandırılması yapılmakla birlikte, yapılan bu sınıflandırmada harcama kalemleri alt düzeyleri itibariyle kesin bir ayrıma da tabi tutulmamaktadır. Ancak sağlık harcaması gibi birtakım harcama kalemlerinin kategorisine ilişkin de doğrudan ve dolaylı göndermeler bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında ise O’Connor’ın yaptığı bütçe kalemleri arasındaki kategorizasyonuna göre Türkiye’deki sağlık harcamalarının kategorisini belirleyebilmek amacıyla Türkiye’deki sağlık sisteminin genel yapısı ve bu yapı bağlamında genel bütçe kapsamındaki sağlık harcamalarının değerlendirmesi yapılmaktadır. Genel bütçe kapsamındaki sağlık harcamalarının ise merkezi yönetim bütçesi ve SGK bütçesi olmak üzere iki farklı yapı dahilinde bulunması, Türkiye’deki sağlık harcamalarının tek bir kategori altında sınıflandırılamamasına neden olmaktadır. Bu çalışma ile de genel bütçe kapsamındaki söz konusu ayrımın, sağlık harcamaları kapsamındaki önemi ortaya koyularak, sağlık harcamalarının toplumsal refah harcaması olduğu şeklindeki genel kabulün sorgulanmasına yol açılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Devletin İşlevleri, Sağlık Harcamaları, Bütçe Sınıflandırması, Kamu Harcamaları

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Health Expenditures in Turkey As Social Consumption Expenditures: A The oretical Based Evaluation

Öz

The aim of this study is to evaluate the function of health expenditures as a public expenditures within the capitalist mode of production, based on James O'Connor's work titled Financial Crisis of the State. In this study, the position of the state within the capitalist relations of production is examined and accordingly, the reflection of the functions of the state to the state budget is revealed. This reflection in the state budget is revealed by the categorization of public expenditure items in the context of the fun ctions of the state. While public expenditure items within the scope of the state budget have been classified by O'Connor as a whole, expenditure items are not subjected to a definite distinction in terms of their sub-levels. However, there are direct and indirect references to the category of some expenditure items such as health expenditures. In this study overall structure of the healthcare system in Turkey and health expenditures in the general budget is evaluated in order to determine the category of health expenditures in Turkey according to the budget categorization of O’Connor. Health expenditures of Turkey can not be classified under one category because of the fact that health expenditures under the general budget involved into two categories such as Central Government budget and Social Security Insti tution budget. With this study, the general acceptance that health expenditures are social welfare expenditures is questioned by revealing the importance of the distinction within the scope of the general budget for the health expenditures.

Anahtar Kelimeler

Budget Classification, Functions of the State, Public Expenditures, Health Expenditures

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akdağ, R. (2012). Türkiye Sağlıkta dönüşüm programı değerlendirme raporu (2003-2011), Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.Alınan Yer https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/SDPturk.pdf
• Arslan, İ., Eren, M. V. & Kaynak, S. (2016). Sağlık ile kalkınma arasındaki ilişkinin asimetrik nedensellik analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 287-310. https://doi.org/10.24988/deuiibf.2016312535
• Bıçakcı, S. C. (2017). Bütçe kategorizasyonu gölgesinde devletin işlevleri: bir kategorizasyon denemesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72(4), 1081-1106. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002478
• Çalışkan, Z. (2009). OECD ülkerinde sağlık harcamaları: panel veri analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 117-137. Alınan Yer Dergipark.
• Çavmak, Ş., & Çavmak, D. (2017). Türkiye'de Sağlık hizmetlerinin tarihsel gelişimi ve sağlıkta dönüşüm programı. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), 48-57. Alınan Yer Dergipark.
• Çelik, A. (2020). G 20 Ülkelerinde sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin analizi. Yönetim ve Ekonomi, 27(1), 1-20. https://doi.org/10.18657/yonveek.594695
• Engels, F. (2019). Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni. Yordam Kitap.
• Erdoğdu, S. (2013). Sosyal politikada değişim ve sosyal güvenlik reformu. İçinde İ. Uzgel, & B. Duru (Ed.), AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu (ss. 660-686). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Gürkan, C.,& Karahanoğulları, Y. (2013). Vergi devletine kuramsal yaklaşımlar. Maliye Dergisi, (165), 1-26. Alınan yer https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/165-01.pdf
• Konca, M., Gözlü, M., & Çakmak, C. (2019). G-20 ülkelerinin sağlık harcamaları yönünden etkinliğinin değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi, (2), 119-141.Alınan yer https://dergipark.org.tr/tr/pub/verimlilik/issue/44167/341124
• O'Connor, J. (2001). The fiscal crisis of the state. New York: St. Martin's Press.
• Selim, S., Uysal, D., & Eryiğit, P. (2014). Türkiye'de Sağlık harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisinin ekonometrik analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(3), 13-24. Alınan yer https://dergipark.org.tr/tr/pub/niguiibfd/issue/19756/211492
• Şaşmaz, M. Ü., Odabaş, H., & Yayla, Y.E. (2019). OECD ülkelerinde sağlık harcamaları ile kalkınma arasındaki ilişki: panel veri analizi. Yönetim ve Ekonomi, 26(3), 851-866. Alınan Yer https://doi.org/10.18657/yonveek.544425
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Aile Hekimliği Dairesi Başkanlığı (2019). Alınan Yer https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/ailehekimligi/birinci-basamak-sa%C4%9Fl%C4%B1k-hizmetleri.html
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı (2020).Genel Yönetim Mali İstatistikleri. Alınan Yer https://muhasebat.hmb.gov.tr/genel-yonetim-mali-istatistikleri
• T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu (2020). SGK İstatistik Yıllıkları. Alınan Yer http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/sgk/tr/kurumsal/istatistik/sgk_istatistik_yilliklari
• Tarım, M., & Güdük, Ö. (2019). Türkiye’de bireylerin özel sağlık sigortası tercihini etkileyen nedenler ve bilgi düzeyleri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(3), 196-200. Alınan Yer https://dergipark.org.tr/tr/pub/sagakaderg/issue/49316/574121
• Tıraşoğlu, M., & Yıldırım, B. (2012). Yapısal kırılma durumunda sağlık harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Electronic Journal of Vocational Colleges. 111-117.Alınan Yer https://doi.org/10.1501/OTAM_0000000515