Factors Affecting Profitability in Companies: An Application on BIST Corporate Governance Index

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 135 - 156, 14.10.2018

Tuncay Turan Turaboğlu , Ersin Timur

https://doi.org/10.25229/beta.463547

Cited By: 2

Öz

The main objective of this study is to analyze the basic determinants that affect firm profitability. For this purpose, the financial data of the companies traded on Borsa İstanbul (BIST) markets and traced in the “Corporate Governance Index-XKURY” for the period of 2010-2015 have been used. Return on Assets and Return on Equity used as dependent variables while asset turnover rate, current ratio, liquidity ratio, cash ratio, turnover of receivables, inventory turnover, leverage ratio, size, growth, asset structure and tax shield used as the independent variables. The study made use of the stepwise multivariate regression models to evaluate the relationships between firm profitability and the other variables. The results indicate statistically significant and positive relationships between profitability and other independent variables namely, liquidity ratio, asset turnover rate, cash ratio and current ratio.

Anahtar Kelimeler

Firm Profitability, Return of Equity (ROE), Return of Assets (ROA), BIST Corporate Governance Index (XKURY), Stepwise Multiple Regression Analysis

İşletmelerde Kârlılığı Etkileyen Faktörler: BİST Kurumsal Yönetim Endeksindeki Firmalara İlişkin Bir Uygulama

Öz

Bu çalışmanın amacı, işletmelerde kârlılığı etkileyen faktörleri belirlemektir. Bu amaçla BİST Kurumsal Yönetim Endeksi (XKURY)’nde yer alan işletmelerin 2010-2015 yılları arasındaki finansal verileri kullanılarak bir analiz gerçekleştirilmiştir. Analizde bağımlı değişkenler olarak aktif kârlılığı ve öz sermaye kârlılığı; bağımsız değişkenler olarak ise aktif devir hızı, cari oran, likidite oranı, nakit oran, alacak devir hızı, stok devir hızı, kaldıraç oranı, büyüklük, büyüme, aktif yapısı ve borç dışı vergi kalkanı kullanılmıştır. Söz konusu değişkenler kullanılarak, değişken ekleme ve eleme (stepwise) çoklu regresyon analizi yöntemi üzerinden tahminlenen modelle incelenmiştir. Çalışmanın sonucunda; aktif kârlılığı ile likidite oranı, aktif devir hızı ve nakit oranı, öz sermaye kârlılığı ile de cari oran arasında istatistiki açıdan anlamlı ilişkilerin olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Karlılık, Öz Sermaye Karlılığı (ROE), Varlık Karlılığı (ROA), BIST Kurumsal Yönetim Endeksi (XKURY), Stepwise Çoklu Regresyon Analizi

Kaynakça

• Akbulut, R. (2011). İMKB’de İmalat Sektöründeki İşletmelerde İşletme Sermayesi Yönetiminin Karlılık Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C. 40(2), 195-206. Alınan yer https://www.researchgate.net/publication/267841636.
• Akoto, R. K., Awunyo-Vitor, D. & Angmor, P. L. (2013). Working Capital Management and Profitability: Evidence from Ghanaian Listed Manufacturing Firms. Journal of Economics and International Finance, 5(9), December, 373-379. doi: 10.5897/JEIF2013.0539. Arosa, B., Iturralde, T. & Maseda, A. (2013). The Board Structure and Firm Performance in Smes: Evidence from Spain. Investigaciones Europeas de Dirección y Economía de la Empresa, 19(3), 127-135, doi: 10.1016/j.iedee.2012.12.003.
• Atmaca, M. (2016). Finansal Oranlar Aracılığıyla Çalışma Sermayesi Bileşenlerinin Kârlılığa Etkisi: Borsa İstanbul’da İşlem Gören Kimya, Plastik ve Kauçuk Şirketlerinde Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 633-649. Alınan yer http://ybd.dergi.comu.edu.tr.
• Albayrak, A. S. & Akbulut, R. (2008). Karlılığı Etkileyen Faktörler: İMKB Sanayi Ve Hizmet Sektörlerinde İşlem Gören İşletmeler Üzerine Bir İnceleme. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 55-83. Alınan yer http://ijmeb.org/index.php/zkesbe/article/view/167.
• Chen, L. (2012). The Effect of Ownership Structure on Firm Performance: Evidence from Non-financial Listed Companies in Scandinavia (Unpublished master’s thesis). Aarhus University. Alınan yer http://pure.au.dk/portal/files/48424135.
• Demirci, N. S. (2016). İmalat Sanayi Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri: TCMB Sektör Bilançolarıyla Panel Veri Analizi (1996-2015). Ege Akademik Bakış, 17(3), 381-394. Doi: 10.21121/eab.2017328404.
• Demirhan, H. G. & Anwar, W. (2014). Factors Affecting The Financial Performance Of The Firms During The Financial Crisis: Evidence From Turkey. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(1), 65-80. Alınan yer http://dergipark.gov.tr/download/article-file/69499.
• Deitiana, T., Habibuw, L. G. (2015). Factors Affecting the Financial Performance of Property And Real Estate Companies Listed at Indonesia Stock Exchange. Asian Business Review, 5(2), 79-88. Alınan yer https://journals.abc.us.org/index.php/abr/article.
• Ecer, F. & Günay, F. (2014). Borsa İstanbul’da İşlem Gören Turizm Şirketlerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Ölçülmesi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 25(1), 35-48. Doi: 10.17123/atad.vol25iss195016.
• Erokyar, E. (2008). İşletmelerde Kârlılık ve Kârlılığı Etkileyen Faktörler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). T.C. İstanbul Üniversitesi. Alınan yer Ulusal Tez Merkezi 2501050581.
• Güdelci, E. N. (2016). İşletme Düzeyinde Çalışma Sermayesi ve Karlılık İlişkisi-BİST’de Faaliyet Gösteren Gübre İşletmeleri Üzerine Bir Çalışma. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2-1), 183-192. Alınan yer http://www.yasambilimleridergisi.com.
• Karadeniz, E. & İskenderoğlu, Ö. (2011). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda İşlem Gören Turizm İşletmelerinin Aktif Kârlılığını Etkileyen Değişkenlerin Analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 65-75. Alınan yer http://dergipark.gov.tr.
• Karadeniz, E., Kaplan, F. & Günay, F. (2016). Sermaye Yapısı Kararlarının Kârlılığa Etkisi: Borsa İstanbul Turizm Şirketlerinde Bir Araştırma. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 13(3), 38-55. Alınan yer http://dergipark.gov.tr/soid/issue/26657/285476.
• Kindik, N. & Aslan, A. (2017). Kârlılık Sürdürülebilirliği ve Kârlılığı Etkileyen Faktörlerin Analizi: Bir Kooperatif İşletmesi Olan Konya Şeker Fabrikası. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52(Özel Sayı), 608-626. doi: 10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.17.12.833.
• Kiracı, M. (2009). Stok Yönetimi ve Karlılık İlişkisinin Finansal Oranlar Aracılığıyla İncelenmesi: İMKB İmalat Sektöründe Bir Araştırma. ODTÜ Gelişme Dergisi, 36(1), 161-195. Alınan yer http://www.acarindex.com/dosyalar/makale/acarindex-1423909986.pdf.
• Kocaman, M., Altemur, N., Aldemir, S., Karaca & S. S. (2016). Ekonomik Karlılığı Etkileyen Faktörler: İSO 500 Sanayi İşletmeleri Uygulaması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 320-332. Alınan yer http://dergipark.gov.tr.
• Külter, B. & Demirgüneş, K. (2007). Perakendeci Firmalarda Karlılığı Etkileyen Değişkenler Hisse Senetleri İMKB’de İşlem Gören Perakendeci Firmalar Üzerinde Ampirik Bir Çalışma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 16,(1), 445-460. Alınan yer http://dergipark.gov.tr/download/article-file/50360.
• Saldanlı, A. (2012). Likidite ve Karlılık Arasındaki İlişki-İMKB 100 İmalat Sektörü Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(16), 167-176. Alınan yer http://dergipark.gov.tr/download/article-file/215344.
• Samırkaş, M. C., Evci, S. & Ergün, B. (2014). Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 117-134. Alına yer http://dergipark.gov.tr/kauiibf/issue/19208/204227.
• Wintoki, M. B., Linck, J. S. & Netter, J. M. (2012). Endogeneity and the Dynamics of Internal Corporate Governance, Journal of Financial Economics, 105(3), 581-606. Alınan yer https://econpapers.repec.org.
• Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği, http://www.tkyd.org/tr/tkyd-kurumsal-yonetim-komisyonlar-calisma-gruplari-sermaye-piyasasi-calisma-grubu-ve-bist-kurumsal-yonetim-endeksi.html (14.05.2018).
• www.denetimnet.net/Printpage.aspx?pgID=6998 (14.05.2018).
• Kendirli, S. & Çankaya, M. (2016). BİST Turizm Endeksindeki Şirketlerde İşletme Sermayesi Yönetiminin Karlılık Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma. International Review of Economics and Management, 4(2), 46-68. doi: 10.18825/irem.58126.