Analysis of Socioeconomic Development Levels of Provinces in Turkiye

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 333 - 355, 30.12.2023

Mine Aydemir Dev

https://doi.org/10.25229/beta.1300552

Öz

In the growth-oriented plans of the previous years, income was a very important indicator. However, it was understood that this alone is not sufficient in the following periods. In other words, it was concluded that increases in income could not explain the entire development. The concept of development, which is redefined and whose scope is expanded, is measured and researched by different methods. Especially in developing countries, there are geographical regions at different levels in terms of social and economic indicators, and efforts are underway to reduce these differences. The main purpose of this study is to examine the socioeconomic development of provinces in Türkiye. For this purpose, the socioeconomic development index is calculated for provinces of Türkiye using the principal components analysis method. Then, the current results of the socioeconomic development index are obtained, and the provinces' ranks examined.

Anahtar Kelimeler

Socioeconomic development, Regional development, Principal component analysis

Türkiye'deki İllerin Sosyoekonomik Gelişmişlik Düzeylerinin Analizi

Öz

Geçmiş yıllardaki büyüme odaklı planlarda gelir çok önemli bir gösterge konumundadır. Ancak ilerleyen dönemlerde bunun tek başına yeterli olmadığı anlaşılmıştır. Diğer bir ifadeyle gelirdeki artışların gelişmişliğin tümünü açıklayamadığı sonucuna varılmıştır. Yeniden tanımlanan ve kapsamı genişletilen gelişmişlik kavramı farklı yöntemlerle ölçülmekte ve araştırılmaktadır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde sosyal ve ekonomik göstergeler açısından farklı düzeylerde bulunan coğrafi bölgeler söz konusudur ve bu farklılıkların azaltılması amacıyla projeler yürütülmektedir. Bu çalışmanın temel amacı Türkiye’deki illerin sosyoekonomik gelişmişliğinin incelenmesidir. Bu amaçla Türkiye için seçilen göstergelerle sosyoekonomik gelişmişlik indeksi temel bileşenler analiz yöntemiyle hesaplanarak sosyoekonomik gelişmişlik indeksinin illere göre dağılımına ilişkin sonuçlar elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyoekonomik gelişmişlik, Bölgesel gelişmişlik, Temel Bileşeler Analizi

Kaynakça

• Albayrak, A. S. (2005). Türkiye’de illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerinin çok değişkenli istatistik yöntemlerle incelenmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 153-177.
• Albayrak, A. S., & Savaş, F. (2015). Türkiye'de illerin sosyoekonomik gelişmişliğinin belirleyicileri ve 2012 yılı sosyoekonomik gelişmişlik sıralaması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 1-40.
• Atan, M., Özgür, E., & Güler, H. (2004). Çok değişkenli istatistiksel analizler ve VZA ile illerin gelişmişlik düzeylerinin karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 25-42.
• Booysen, F. (2002). An overview and evaluation of composite indices of development. Social Indicators Research, 59(2), 115-151.
• Cabrera-Barona, P., Wei, C., & Hagenlocher, M. (2016). Multiscale evaluation of an urban deprivation index: Implications for quality of life and healthcare accessibility planning. Applied Geography, 70, 1e10.
• Cahill, M. B., & Sánchez, N. (2001). Using principal components to produce an economic and social development index: an application to Latin America and the U.S. Atlantic Economic Journal, 29(3), 311-329.
• Chenery, H. B. (1983). Interaction between theory and observation in development. World Development, 11(10), 853-861.
• Coffey, W. J., & Polèse, M. (1989). Producer services and regional development: a policy-oriented prespective. In Papers of the Regional Science Association, 67(1), (pp. 13-27), Springer-Verlag.
• Diener, E., & Suh, E. (1997). Measuring quality of life: economic, social, and subjective indicators. Social Indicators Research, 40(1-2), 189-216.
• Dincer, B. (1993). İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyelerinin belirlenmesinde kullanılan yöntemler ve karşılaştırılmaları. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, DPT Ankara.
• Dincer, B. (1996). İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması, DPT-BGYUGM: Ankara.
• Dinçer B., Özaslan M., & Satılmış E. (1996) İllerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması. DPT-BGYUGM: Ankara.
• Dinçer, B., Özaslan, M.; & Kavasoğlu, T. (2003). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması. DPT-BGYUGM, Yayın no: DPT 2671.
• Fujita, N. (2007). Myrdal’s Theory of cumulative causation. Evolutionary and Institutional Economics Review, 3(2), 275-284.
• Göçer, K., & Çıracı, H. (2003). Türkiye'de kentlerin sosyal ve ekonomik göstergeleri arasındaki ilişki. İtüdergisi/A, 2(1), 3-14.
• Harmse, A.C. (2007). Socio-economic development regions in the south African space economy. South African Geographical Journal, 89(1), 83-89.
• Kart, R. B., & Keser, İ. K. (2019). Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeylerinin belirlenmesi ve yerel seçim oy dağılımlarının karşılaştırılması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 23(1), 25-52.
• Kılıç, Y. (2015). Eğitim ve büyüme ilişkisi: Türkiye'de bölgesel farklılıklar. Amme İdaresi Dergisi, 48(2).
• Lin, Y., Schootman, M., & Zhan, F. B. (2015). Racial/ethnic, area socioeconomic, and geographic disparities of cervical cancer survival in Texas. Applied Geography, 56, 21e28.
• Lun, G., Holzer, D., Tappeiner, G., & Tappeiner, U. (2006). The stability of rankings derived from composite indicators: Analysis of the Il sole 24 ore. Quality of life report. Social Indicators Research, 77(2), 307-331.
• Martić, M., & Savić, Gordana (2001). An application of DEA for comparative analysis and ranking of regions in serbia with regards to social-economic development. European Journal of Operational Research, 132(2), 343-356.
• Mazziotta, M., & Pareto, A. (2013). Methods for Constructing composite indices: one for all or all for one. Rivista Italiana di Economia Demografia e Statistica, 67(2), 67-80.
• ,Milenkovic, N., Vukmirovic, J., Bulajic, M., & Radojicic, Z. (2014). A multivariate approach in measuring socio-economic development of MENA countries. Economic Modelling, 38, 604-608.
• Mutlu, S. (1992). Bölge gelişmesinde temel etmenler ve Türkiye’de durum. Amme İdaresi Dergisi, 25(3), 93-129.
• Nakamura, R. (2005). Agglomeration Economies and Linkage Externalities in Urban Manufacturing Industries: A Case of Japanese Cities. 45th Congress of the European Regional Science Association: Land Use and Water Management in a Sustainable Network Society, Amsterdam.
• Ohlan, R. (2013). Pattern of regional disparities in socioeconomic development in India: district level analysis. Social Indicators Research, 114(3), 841-873.
• Ouyang, W., Wang, B., Tian, L., & Niu, X. (2017). Spatial deprivation of urban public services in migrant enclaves under the context of a rapidly urbanizing china: an evaluation based on suburban Shanghai. Cities, 60, 436-445.
• Pampalon, R., Hamel, D., & Gamache, P. (2009). A comparison of individual and area-based socio-economic data for monitoring social inequalities in health. No. 82-003-X, Health Reports, 20(4), 85-94.
• Slottje, D. J. (1991). Measuring the quality of life across countries. The Review of Economics and Statistics, 684-693.
• Temurlenk, M. S., & Abar, H. (2019). Türkiye'deki illerin sosyoekonomik gelişmişlik seviyeleri: 2008-2016 dönemi. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences, 33(4).
• Wan, C., & Su, S. (2016). Neighborhood housing deprivation and public health: Theoretical linkage, empirical evidence, and implications for urban planning. Habitat International, 57, 11e23.
• Wan, C., & Su, S. (2017). China's social deprivation: Measurement, spatiotemporal pattern and urban applications. Habitat International, 62, 22-42.
• Wish, N. B. (1986). Are we really measuring the quality of life? Well‐being has subjective dimensions, As well as objective ones. American Journal of Economics and Sociology, 45(1), 93-99.
• Yıldız, E. B., Sivri, U., & Berber, M. (2012). Türkiye’de illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması (2010). Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 147-167.
• YÖK (2020), "Yükseköğretimde yeni YÖK projeleri: Yükseköğretimde ihtisaslaşma ve misyon farklılaşması", Ankara. Erişim linki: https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz /2020/bolgesel_kalkinma_odakli_universiteler.pdf
• Yuan, Y., & Wu, F. (2014). The Development of the Index of multiple deprivations from small-area population census in the çity of Guangzhou, PRC. Habitat International, 41, 142-149.
• Tümer, A. E., & Akkuş, A. (2018). Forecasting gross domestic product per capita using artificial neural networks with non-economical parameters. Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, 512, 468-473.
• Zongkeng, L., Zhuoran, L., Mykhailov, A., Shi, W., Zhuquan, Y., & Surong, X. (2021). Evaluation and analysis of socio-economic development level and management in Guangxi province of China. Studies of Applied Economics, 39(5), 1-13.