MÜSLİM VE EL-CAMİU'S-SAHİH'İ ÜZERİNE

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 1, 49 - 68, 08.07.2015

Dilek Tekin

Öz

Hz. Peygamber’in söz, fiil ve davranışlarını en güvenilir yollarla, en doğru şekilde
muhafaza edip kendilerinden sonraki nesillere aktarmayı başardıklarından Buhârî ve
Müslim’in Sahîh isimli eserleri yazılışları üzerinden çok geçmeden büyük ilgi görerek
şöhret bulmuş ve birer klasik eser hüviyetine kavuşmuşlardır. Bu derece öneme haiz bir
eserin ve müellifinin zâtî ve ilmî hususiyetlerini idrak ise ancak onları yakından tanımakla
mümkündür. Binâenaleyh bu çalışmada hadis ilminin önemli otoritelerinden biri olan
Müslim’in hayatı, ilmî ve ahlâkî kişiliği; dinî bir referans kaynağı olan el-Câmiu’s-Sahîh’i ve
hususiyetleri, hadis ilmiyle ilgili diğer çalışmalarından bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler

Müslim, Hadis, el-Câmiu’s-Sahîh, Rivayet Tarihi

Kaynakça

• Azamî, Muhammed Mustafa, Menhecü’n-nakd inde’l-muhaddisîn: neş’etuhû ve târîhuhû, Mektebetü’l-Kevser, Riyad, 1990.
• Bağdâdî, Ebû Bekr el-Hatîb Ahmed b. Ali b. Sabit Hatîb el-Bağdadi; Târîhu Bağdâd ev Medîneti’s-selâm; Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, Beyrut, [t.y.].
• Başaran, Selman, “İbn Hazm’ın Kütüb-i Sitte’ye Bakışı”, İslamî Araştırmalar, II /6, 1988.
• Brown, Jonathan, The Canonization of al-Bukhari and Muslim, Brill, Lieden, 2007.
• Ebû Mes’ûd, Kitâbü’l-ecvibe  li’ş-Şeyh Ebû Mes’ud: ‘amma eşkalü’ş-Şeyh ed-Dârekutnî ‘ala Sahîh-i Müslim b. el-Haccâc, dirâse ve thk. İbrâhim b. Ali b. Muhammed Al-i Küleyb, Dârü’l-Varrak, Riyad, 1998.
• Güler, Zekeriya, İlk Yedi Asırda Hadis İlimleri Literatürü, Adal Ofset, Konya, 2002.
• Güler, Zekeriya, “Endülüs’te Bir Hadis ve Fıkıh Âlimi: İbn Hazm”, İSTEM, sy. 14, 2009.
• Halil İbrâhim Molla Hatır, Mekânetü’s-sahîhayn, el-Matbaatü’l-‘Arabiyyeti’l-Hadise, Kahire, 1402.
• Hasan İbrahim Hasan, Siyasi-dini-kültürel-sosyal İslam tarihi, (1-132/622-750): Hz. Peygamber (s.a.s.)’in hayatı-Hülefa-i Raşidin-Emeviler; trc. İsmail Yiğit-Sadreddin Gümüş, Kayıhan Yayınevi, İstanbul, 1985.
• Irâkî, Ebü’l-Fazl Zeynüddin Abdürrahim b. Hüseyin Irakî, et-Takyîd  ve’l-îzâh şerhu mukaddimeti İbni’s-Salah, thk. Abdurrahman Muhammed Osman, Dârü’l-Fikr, Kahire, 1981.
• Hasan Mahmûd Selmân, İmam Müslim, s. 137.
• İbn Salâh, Sıyâne, 61; Nevevî, Tehzîbü’l-esmâ ve’l-lugât, II, 91; Zehebî, Siyer, XII, 579.
• Zehebî, Siyer, XII, 579; a.mlf., Tezkiretü’l-huffâz, II, 590.
• Hasan Mahmûd Selmân, İmam Müslim, s. 138.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris İbn Ebû Hatim Râzî, el-Cerh ve’t-ta‘dîl, Dârü’l-Ümem, Beyrut, [t.y].
• İbn Hâcer, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed İbn  Hacer  el-Askalanî, en-Nüket ala nüzheti’n- nazar fî tavzîhi Nuhbeti’l-fiker, Dâru İbnu’l-Cevzî, Riyad, 1994.
• İbn Hâcer, Ebü’l-Fazl Şehabeddin Ahmed İbn  Hacer  el-Askalanî, Tehzîbü’t-tehzîb, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1991.
• İbn Hâcer, Hedyü’s-sârî mukaddimetu Fethu’l-bârî; thk. Muhibüddin Hatîb, Dârü’r-Reyyan li’t-Türâs, Kahire, 1986.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbas Şemseddin Ahmed b. Muhammed İbn Hallikan, Vefeyâtüıl-a‘yan ve enbâu ebnâi’z-zamân mimmâ sebete bi’n-nakl evi’s-semâ‘ ev esbetehü’l-a‘yan, thk. İhsan Abbas, Dâru Sadır, Beyrut, 1978.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmed b. Saîd ez-Zahirî İbn Hazm, el-İhkâm fî usûli’l- ahkâm, thk. Ahmed Muhammed Şakir, Matbaatü’l-Âsıme, Kahire, 1970.
• İbn Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ İbnü’s-Salâh Şehrezûrî, Sıyânetu Sahihi Müslim mine’l-ihlâl ve’l-galat ve himâyetuhû mine’l-iskât ve’s- sakat, Darü’l-Garbi’l-İslamî, Beyrut, 2007.
• İbn Salâh, Ulumüıl-hadis Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ İbnü’s-Salâh Şehrezûrî, thk. Nureddin Itr, Dârü’l-Fikr, Dımaşk, 1984.
• Kandemir, Yaşar, “el-Câmiu’s-Sahîh”, DİA, VII, İstanbul, 1993.
• Kandemir, Yaşar, “Müslim b. Haccâc”, DİA, XXXII, İstanbul, 2006.
• Kandemir, Yaşar, “Sahihayn’a Yöneltilen Tenkitlerin Değeri”, Sünnetin Dindeki Yeri, 1995.
• Kâtip Çelebî, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-zünûn ‘an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara, 1941.
• Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
• Köktaş, Yavuz, “Müslim’in Sahîh’ine yapılan en eski Tenkid: Ebu’l-Fadl El-Herevî’nin İlelu’l- ahâdîs fî Kitâbi’s-Sahîh li-Müslim adlı eserinin Takdim ve Tercümesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, V, s. 3, 2005.
• Meşhur Hasan Mahmûd Selman, el-İmâm Müslim b. el-Haccâc, Dârü’l-Kalem, Dımaşk, 1994.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemaleddin Yusuf b. Abdurrahman b. Yusuf Mizzî, Tehzibü’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl, thk. Beşşar Avvad Ma’ruf, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1992.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. Şeref b. Muri Nevevî, Tehzîbü’l-esma ve’l-lugat: el-esma, thk. Ali Muhammed Muavvaz, Adil Ahmed Abdülmevcud, Dârü’n-Nefâis, Beyrut, 2005.
• Nevevî, Sahîh-i Müslim bi-şerhi’n-Nevevî, Matbaatü’l-Mısırıyye, Kahire, 1929.
• Özafşar, Mehmet Emin, “Rivâyet İlimlerinde Eser Karizması ve Müslim’in El-Câmiu’s- Sahîh’i”, AÜİFD, c. XXXIX, 1999.
• Sezgin, Fuat, Târîhü’t-türâsi’l-Arabî: ‘Ulumü’l-Kur’ân ve’l-hadîs; nakalehu ile’l-Arabiyye Mahmûd Fevzi Hicazî; Câmiatü’l-İmam Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, Riyad, 1983.
• Suyutî, Ebü’l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr  Suyutî, Tedrîbü’r-râvî fî şerhi Takrîbi’n-Nevevî, thk. Abdülvehhab Abdüllatif, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1979.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî Tirmizî, el-Câmiü’s-sahîh/Sünenü’t- Tirmizi, thk. ve şerh: Ahmed Muhammed Şakir, Kahire, 1978.
• Uğur, “Ebû Âvane el-Isferâyînî”, DİA, X, İstanbul, 1994.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemseddin Muhammed b. Ahmed b. Osman Zehebî, Siyeru a’lâmi’n- nübelâ, thk. Şuayb el-Arnaut, Hüseyin Esat, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1985.
• Zehebî, el-Emsar zevâtü’l-âsâr, thk. Kâsım Ali Sa’d, Dârü’l-Beşairi’l-İslâmiyye, Beyrut 1986. 
• Zehebî, Târihü’l-İslâm ve vefeyâtü’l-meşâhir ve’l-a’lâm, thk. Ömer Abdüsselam Tedmuri, Dârü’l-Kitâbi’l-Arabî, Beyrut, 1996.
• Zehebî, Tezkiretü’l-huffâz, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1956.
• Ziriklî, Hayreddin, el-A‘lâm: Kâmusu terâcîmi li-eşheri’r-ricâl ve’n-nisâ, Dârü’l-‘İlm li’l-Melâyîn, Beyrut, 1997.