GAYRİMÜSLİMLERİN TEMİZ OLUP-OLMAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE FIKHÎ SONUÇLARI

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 1, 55 - 72, 30.06.2017

Muhammed Çuçak

Öz

İnsan sosyal bir varlıktır. Bundan dolayı Müslümanların ve gayrimüslimlerin bir
arada yaşamaları kaçınılmaz bir durum arz etmektedir. Müslümanlar ile gayrimüslimler
günümüzde hayatın her alanında irtibat halindedirler. Ayrıca gayrimüslimler tarafından
üretilen yüzlerce ürün Müslümanların hayatına girerek onların yaşam tarzının bir parçası
haline gelmiştir. Müşrikler, Kur’an-ı Kerim tarafından necis olarak nitelendirilmektedir.
Bir kısım âlimler de, Ehl-i Kitab’ı müşrik kabul ederek necis olduğunu ileri sürmüşlerdir.
Dolayısıyla araştırmada gayrimüslimlerin necis vasfının maddi mi yoksa manevi mi
olduğunun İslam hukuku açısından değerlendirilmesi düşünülmüştür.

Gayrimüslimlerin temiz olup-olmaması, elinin değdiği, artığı, giydiği, dokuduğu
giysilerin, kullandığı tabak ve kapların necaset bakımından değerlendirilmesinin
yapılması çalışmamızın ana hatlarını teşkil etmiştir. Konu ele alınırken dört mezhep
fakihleri başta olmak üzere âlimlerin bu husustaki görüşlerine, ilgili ayet ve hadislere de
yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku, Müşrikler, Ehl-i Kitap, Temiz, Necis

Kaynakça

• Âlûsî, Şihâbüddin Seyyid Mahmud el-Bağdâdî: Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’l-Kur’Ân’i’l-Azîm, Beyrut, Dârü İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, t.y.
• el-Belhî, Nizâmu’d-Din ve Heyet: el-Fetâva’l-Hindiyye, zbt., Abdullatif Hasan Abdurrahman, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmet b. el-Hüseyin b. Ali: es-Sünenü’l-Kübrâ, thk., Muhammed Abdul Kadir Ata, 2. Bs, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• el-Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail: Sahîhü’l-Buhârî, Dımışk ve Beyrut, Dârü İbn Kesir, 2002.
• el-Buhûtî, Şeyh Mansur b. Yunus b. İdris el-Hanbelî: Keşşâfü’l-Kınâ’ ani’l-İknâ’, thk., Lecnetün Mütehassisetün fi Vizâretü’l-Adli, y.y., 2000.
• el-Cessâs, Ebû Bekr Ahmet b. Ali er-Râzî: Ahkâmü’l-Kur’ân, thk., Muhammed es-Sadık Kamhavî, Beyrut, Dârü İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1992.
• ed-Desûkî, Şemseddin eş-Şeyh Muhammed Urfe: Hâşiyetü’d-Dusûkî alâ’ş-Şerhi’l-Kebîr, el- Kahire, Dârü Ihyã’i ‘l-Kütübi’l-Arabiyya, t.y.
• Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as el-Ezdi es-Sicistânî: Kitâbü’s-Sünen=Sünenu Ebû Dâvûd, thk., Muhammed Avvame, Dârü’l-Kible li’s-Sekâfeti’l-İslâmiyye, Cidde, 1998.
• Ebû Hayyan, Muhammed b. Yusuf, el-Endülüsî: el-Bahru’l-Muhît, thk., Adil Ahmet AbdülMevcud ve Ali Muhammed Muavvez, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Ebû Hafs, Ömer b. Ali İbn Adil el-Hanbelî ed-Dımaşkî: el-Lübâb fî Ulûmi’l-Kitâb, thk., Adil Ahmet Abdülmevcud ve Ali Muhammed Muavviz, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Ebû`l-Meâlî, Burhanüddin Mahmûd b. Ahmet b. Abdilaziz b. Maze el-Buhârî el-Hanefî: el- Muhîtü`l-Burhânî fî`l-Fıkhi`n-Nu`mânî, thk., Abdülkerim Sami el-Cündi, Beyrut, Dârü’l- Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• el-Gırnâtî, Ebü’l-Kasım Muhammed b. Ahmet b. Cüzey el-Kelebî el-Mâlikî: el-Kavâninü’l- Fıkhiyye, thk., Muhammed b. Seydi Muhammed Mevlay, t.y.
• el-Hazin, Alaeddin Ali b. Muhammed b. İbrâhim el-Bağdadî: Tefsirü’l-Hazin el-müsemmâ lübabü’t-te’vil fî meani’t-tenzil, zbt ve tsh., Abdüsselam Muhammed Ali Şahin, 1. Bs, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• Heyet, “Tahâret”, el-Mevsûâtu’l-Fıkhiyye, 1. Bs, Kuveyt, Vizâretü’l-Evkâf ve’ş-Şuûni’l-İslâmiyye, 1993, c. 29.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed b. Ali b. Ahmet b. Saîd ez-Zâhirî: el-Muhallâ, thk., Ahmet Muhammed Şakir, el-Kahire, İdâretü’t-Tıbaati’l-Müniriyye, t.y.
• İbn Kesir, Ebü’l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer: Tefsirü’l-Kur’ani’l-Azîm, thk., Sami b. Muhammed es-Selâme, 2. Bs, Riyad, Dârü Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tevz, 1999.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muva akuddin Abdullah b. Ahmet: el-Mugnî, thk., Abdullah b. Abdülmuhsin Türkî ve Abdülfettah Muhammed el-Hulv, 3. Bs, Riyad, Dârü Âlemi’l- Kütüb, 1997.
• ................,el-Kâfî, thk., Abdullah b. Abdülmuhsin Türkî, Cize, Hicr li’t-Tıbaa ve’n-Neşr, 1997. İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemaluldin Muhammed b. Mükerrem el-İfrîkî el-Mısrî: Lisânü’l-Arab, Beyrut, Dârü Sadır, t.y.
• İbn Nüceym, Zeynüddin b. İbrâhim b. Muhammed Mısri el-Hanefî: el-Bahrü’r-Râik Şerhü Kenzi’d-Dekâik, thrc., Zekeriyyâ Umeyrat, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• İbn Rüşd el-Hafîd, Ebû’l-Velid Muhammed b. Ahmet b. Muhammed b. Ahmet el-Kurtubî: Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid, 6. Bs, Beyrut, Dârü’l-Me’rife, 1982.
• el-Kâsânî, Alâeddin Ebû Bekr b. Mes’ud el-Hanefî: Bedaiü’s-Sanâi’ fî Tertibi’ş-Şerâi’, 2. Bs, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1986.
• el-Karâfî, Şehabeddin Ahmet b. İdris: ez-Zehîre, thk., Muhammed Hacci, Beyrut, Dârü’l- Garbi’l-İslâmî, 1994.
• el-Kinânî, Ebû’l-Hasen Ali b. Muhammed b. Arrâk: Tenzîhu’ş-Şerîati’l-Merfûa ani’l-Ahbâri’ş- Şenîati’l-Mevzûa, thk., Abdulvehhāb Abdullatīf ve Abdullah Muhammed es-Sıddık, 2. Bs, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1981.
• el-Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmet el-Ensârî: el-Cami li Ahkâmi’l-Kur’an, i’tina ve tsh., Hişam Semir el-Buhârî, 2. Bs, Riyad, Dârü Âlemi’l-Kütüb, 2003.
• el-Mâverdî, Ebü’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib: el-Hâvi’l-Kebîr fi Fıkhı Mezhebi’ş-Şafiî, thk., Ali Muhammed Muavviz ve Adil Ahmet abdülmevcud, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l- İlmiyye, 1994.
• el-Merdâvî, Alâeddin Ebü’l-Hasan Ali b. Süleyman: el-İnsâf fî Ma’rifeti’r-Râcih mine’l-Hilaf alâ Mezhebi’l-İmami’l-Mübeccel Ahmet b. Hanbel, tsh ve thk., Muhammed Hamid Fıki, 2. Bs, Beyrut, Dârü İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1986.
• İbn Mü ih, Ebû İshâk Burhaneddin İbrahim b. Muhammed: el-Mübdi’ fî Şerhi’l-Mukni’, thk., Muhammed Hasan Muhammed Hasan İsmail eş-Şâfiî, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• en-Nesâî, Ebü Abdirrahman, Ahmet b. Şuayb: es-Sünenü’l-Kübrâ, thk ve thr., Hasan Abdul Mun’im Şelbî, Beyrut, Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahya b. Şeref b. Nuri: el-Mecmû’ Şerhü’l-Mühezzeb li’ş-Şîrâzî, thk., Muhammed Necib Mutiî, Cidde, Mektebetü’l-İrşad, t.y.
• en-Nîsâbûrî, Ebü’l-Hüseyin Müslim b. Haccac el-Kuşeyri: Sahîhü Müslim, i’tina. Ebû Kuteybe Nazer Muhammed el-Fariyabi, Riyad, Dârü Tayyibe li’n-Neşr ve’t-Tevz, 2006.
• Öğüt, Salim: “Tahâret”, DİA, Ankara, 2010, c. 39.
• er-Râzî, Muhammed Fahreddin b. Allame Ziya’u’d-Din Ömer el-Müştehir bi Hatîbi’r-Rey: et-Tefsîrü’l-Kebîr=Mefâtihü’l-Gayb, Beyrut, Dârü’l-Fikr, 1981.
• er-Remlî, Şemseddin Muhammed b. Ebü’l Abbas Ahmet b. Hamza b. Şihabiddin el-Ensârî: Nihâyetü’l-Muhtâc ilâ Şerhi’l-Minhâc, 3. Bs, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Reşid Rızâ, Muhammed: Tefsirü’l-Kur’âni’l-Hâkim=Tefsirü’l-Menâr, 2. Bs, el-Kahira, Dârü’l-Menâr, 1947.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali: Revâiul-Beyân Tefsiru Âyâti’l-Ahkâm minel Kur’an, 3. Bs, Dımaşk, Mektebetü’l-Gazâlî, 1980.
• es-San’ânî, Muhammed b. İsmail Emir: Sübülü’s-Selâm el-Mûsîletü ilâ Bulûgi’l-Merâm, thk ve thrc., Muhammed Suphi Hasan Hallak, 2. Bs, Cidde, Dârü’l-İbn’l-Cevzî, 2000.
• Sahnûn, Abdüsselam b. Saîd Tenûhî: el-Müdevvenetü’l-Kübrâ, el-Kahire, Matbaatü’s-Saâde, 1905.
• es-Serahsî, Ebû Bekr Şemsüleimme Muhammed b. Ahmet b. Sehl: el-Mebsut, Beyrut, Dârü’l-Me’rife, 1989.
• ................,Şerhü’s-Siyeri’l-Kebîr, thk., Ebû Abdullah Muhammed Hasan İsmail eş-Şafiî, Beyrut, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1997.
• Sinanoğlu, Mustafa: “Şirk”, DİA, Ankara, 2010, c. 39.
• Şâfiî, Muhammed b. İdris: el-Ümm, thk., Rıfat Fevzi Abdülmuttalib, Mensur, Dârü’l-Vefâ, 2001.
• eş-Şevkânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Muhammed el-Havlânî: Neylü’l-Evtâr Şerhü Münteka’l-Ahbâr, 2. Bs, Beyrut, Dımaşk, Dârü’l-Hayr, 1998.
• ................,Fethül-kadir: el-câmi’ beyne fenneyi’r-rivaye ve’d-diraye min ilmi’t-tefsir, thk., Yusuf Gûş, 4. Bs, Beyrut, Dârü’l-Me’rife, 2007.
• eş-Şeybânî, Muhammed b. Hasan el-Hanefî: Kitâbü’l-Asl, thk., Ebü’l-Vefâ el-Afgânî, Beyrut, Âlemü’l-Kütüb, 1990.
• eş-Şirbînî, Şemseddin Muhammed b. Hatib: Mugni’l-Muhtâc ilâ Ma’rifeti Meâni Elfâzi’l- Minhâc, i’tina bih Muhammed Halil Îtanî, Beyrut, Dârü’l-Me’rife, 1997.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevre: Sünenü’t-Tirmizî, i’tina, Ebû Ubeyd Meşhur b. Hasan el- Selman, Riyad, Mektebetü’l-Meârif, 1996.
• Zemahşerî, Cârullah Ebü’l-Kasım Mahmûd b. Ömer: el-Keşşâf an Hekâiki Gevâmizi’t-Tenzil ve Uyûni’l-Ekâvil fî Vücûhi’t-Te’vil, thk., Adil Ahmet Abdülmevcud ve Ali Muhammed Muuz, Riyad, Mektebetü’l-Ubeykan 1998.
• ez-Zuhaylî, Vehbe: el-Fıkhu’l-İslamî ve Edilletuh, 2. Bs, Beyrut, Dârü’l-Fikr, 1985.