Nüzûl Dönemini Bilmenin Anlama Etkisi: “Fülki’l-Meşhûn” Olgusu Üzerine Bir İnceleme

Ahmet Sait Sıcak

Araştırma Makalesi

Nüzûl Dönemini Bilmenin Anlama Etkisi: “Fülki’l-Meşhûn” Olgusu Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 147 - 176, 15.06.2019

Öz

Son dönem tefsir çalışmalarına bakıldığında nüzûl sıralı tefsir yaklaşımının
revaçta olduğu görülmektedir. Literatürde bazı âyetler özelinde Kur’ân’ı daha iyi
anlamaya yönelik bu yeni tefsir metodunun başarılı örnekleri mevcuttur. Bununla birlikte
mezkûr yaklaşımın pratikte beklentileri karşılamadığına birçok âyet için farklı bir anlam
ve yoruma gidilmediğine şahit olunur. Bu bağlamda nüzûl sıralı tefsirlerde Yâsîn Sûresi
41. âyette geçen “Fülki’l-Meşhûn” kavramıyla neyin kastedildiğine dair yapılan yorumlar,
Mushaf tertibini esas alan tefsirlerde bulunan yorumlardan farklı değildir. Bu makalede,
nüzûl sıralı tefsir metodunun “Fülki’l-Meşhûn” kavramını anlamaya etkisi olup olmadığı
araştırılacaktır. Araştırmada ilk olarak mezkûr tamlamayla neyin kastedildiği birincil ve
ikincil anlamlar üzerinden tespit edilecektir. Bu anlamlara ulaşmak gayesiyle öncelikle
“Fülki’l-Meşhûn” ifadesi için tefsir geleneğinde bugüne dek ortaya konulan yorumlar ana
hatlarıyla aktarılacaktır. Sorasında ise f-l-k ve ş-h-n köklerinin etimolojisine vakıf olmanın,
“Fülki’l-Meşhûn” tamlamasını Kur’ân’ın bütünselliği içerisinde değerlendirmenin ve nüzûl
dönemini bilmenin bu kavramı anlamaya etkisi araştırılacaktır. Yapılan araştırmalar
sonucunda; Allah’ın varlığının bir delili olarak “taşıma imkânı veren her türlü gemi” birincil ve tefsîrî anlam olarak tespit edilmiştir. Te’vîlî ve ikincil anlam statüsünde “Habeşistan’a
hicret edilen gemi” şeklindeki muhtemel mana ortaya çıkarılmıştır. Bu anlamın tutarlılığı
belirlenirken; filolojik tefsir yönteminin, Yâsîn sûresinin tarihlendirilmesinin ve buna bağlı
olarak siyer bilgisinin sunduğu imkânlar kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Nüzûl Sıralı Tefsir, Kronolojik Tefsir, Tarihlendirme, Yâsîn Sûresi, Fülki’l-Meşhûn, Siyer, Habeşistan Hicreti

Kaynakça

Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm b. Nâfi’ es-San’ânî el-Himyerî. Tefsîru Abdirrezzâk. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419/1998. Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî, Fezâʾili’s- sahâbe. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 1403/1983. _______. Müsned. Thk. Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001. Akdaş, İhsan. “Cudi ve Tufan Kelimelerinin Semantik ve Morfolojik Analizi Işığında Tufan Gerçeği”. Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyumu (Şırnak, 27-29 Eylül 2013). Ed. Hamdi Gündoğar-Ömer Ali Yıldırım-M. Ata Az. 607-639. Şırnak Üniversitesi, 2014. Albayrak, Halis. Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine: Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri. İstanbul: Şule Yayınları, 1992. Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmud. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’s-Seb’i’l-Mesânî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l- ilmiyye, 1415/1994. Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl. Mu’cemu’l-Furuku’l-Lüğaviyye. B.y.: Müessesetü’n- neşri’l-İslâmî, 1412/1991. Ayhan, Bayram. Kur’an’ın Nüzûl Sürecinde Vahyin İlk Yılının Tahlili. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2014. Bâzergan, Mehdi. Kur’ân’ın Nüzûl Süreci. Trc. Yasin Demirkıran-Mela Muhammed Feyzullah. Ankara: Fecr Yayınevi, 1998. _______, Adım Adım Vahiy. Trc. Yasin Demirkıran. Ankara: Fecr Yayınevi, 1999. Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1964. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. et-Târîhu’l-kebîr. Haydarâbâd: Dâru’l-maârifi’l-Osmâniyye, ts. _______, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 1. Baskı. B.y. Dâru Tavgi’n-Necât, 1422/2002. Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmü’l-Kur’âni’l-hakîm (et-Tefsîru’l-vâdıh hasebe tertîbi’n-nüzûl). Beyrut: Dâru’n-neşri’l-Mağribiyye, 1428/2008. Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-lüğa ve sıhâhü’l-ʿArabiyye. Thk. Ahmed Abdülgafur Attar. 4.Baskı. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1987/1407. Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkâhir b. Abdirrahmân b. Muhammed. Dercü’d-dürer fî tefsîri’l- Kur’âni’l-Azîm. Thk. Talʿat Salah el-Ferhan-Muhammed Edib Şekur. Amman: Dâru’l-fikr, 1430/2009. Çalışkan, Necmettin. “Nüzûl Sırasına Göre Tefsir Yaklaşımının Kur’an Yorumuna Etkisi (Beyânu’l-Hak Örneği)”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/30 (2017): 398-422. Çelik, Ömer. Hakk’ın Daveti Kur’an-ı Kerim -Meali ve Tefsiri. İstanbul: Erkam Yayınları, 2013. Çetiner, Bedreddin. Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl: Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2002.

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 1, 147 - 176, 15.06.2019

Ahmet Sait Sıcak

Öz

Kaynakça

Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm b. Nâfi’ es-San’ânî el-Himyerî. Tefsîru Abdirrezzâk. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1419/1998. Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî, Fezâʾili’s- sahâbe. Beyrut: Müessesetü’r-risale, 1403/1983. _______. Müsned. Thk. Şuayb el-Arnavut, Adil Mürşid. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001. Akdaş, İhsan. “Cudi ve Tufan Kelimelerinin Semantik ve Morfolojik Analizi Işığında Tufan Gerçeği”. Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyumu (Şırnak, 27-29 Eylül 2013). Ed. Hamdi Gündoğar-Ömer Ali Yıldırım-M. Ata Az. 607-639. Şırnak Üniversitesi, 2014. Albayrak, Halis. Kur’ân’ın Bütünlüğü Üzerine: Kur’ân’ın Kur’ân’la Tefsiri. İstanbul: Şule Yayınları, 1992. Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmud. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’s-Seb’i’l-Mesânî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l- ilmiyye, 1415/1994. Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl. Mu’cemu’l-Furuku’l-Lüğaviyye. B.y.: Müessesetü’n- neşri’l-İslâmî, 1412/1991. Ayhan, Bayram. Kur’an’ın Nüzûl Sürecinde Vahyin İlk Yılının Tahlili. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2014. Bâzergan, Mehdi. Kur’ân’ın Nüzûl Süreci. Trc. Yasin Demirkıran-Mela Muhammed Feyzullah. Ankara: Fecr Yayınevi, 1998. _______, Adım Adım Vahiy. Trc. Yasin Demirkıran. Ankara: Fecr Yayınevi, 1999. Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâl-i Âlisi ve Tefsiri. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1964. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. et-Târîhu’l-kebîr. Haydarâbâd: Dâru’l-maârifi’l-Osmâniyye, ts. _______, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî. el-Câmiu’s-sahîh. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 1. Baskı. B.y. Dâru Tavgi’n-Necât, 1422/2002. Câbirî, Muhammed Âbid. Fehmü’l-Kur’âni’l-hakîm (et-Tefsîru’l-vâdıh hasebe tertîbi’n-nüzûl). Beyrut: Dâru’n-neşri’l-Mağribiyye, 1428/2008. Cevherî, İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-lüğa ve sıhâhü’l-ʿArabiyye. Thk. Ahmed Abdülgafur Attar. 4.Baskı. Beyrut: Dâru’l-ilm li’l-melâyîn, 1987/1407. Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkâhir b. Abdirrahmân b. Muhammed. Dercü’d-dürer fî tefsîri’l- Kur’âni’l-Azîm. Thk. Talʿat Salah el-Ferhan-Muhammed Edib Şekur. Amman: Dâru’l-fikr, 1430/2009. Çalışkan, Necmettin. “Nüzûl Sırasına Göre Tefsir Yaklaşımının Kur’an Yorumuna Etkisi (Beyânu’l-Hak Örneği)”. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14/30 (2017): 398-422. Çelik, Ömer. Hakk’ın Daveti Kur’an-ı Kerim -Meali ve Tefsiri. İstanbul: Erkam Yayınları, 2013. Çetiner, Bedreddin. Fâtiha’dan Nâs’a Esbâb-ı Nüzûl: Kur’ân Âyetlerinin İniş Sebepleri. İstanbul: Çağrı Yayınları, 2002.

Toplam 1 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	Makaleler
Yazarlar	Ahmet Sait Sıcak Bu kişi benim 0000-0002-5161-9191
Yayımlanma Tarihi	15 Haziran 2019
Gönderilme Tarihi	30 Nisan 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2019 Cilt: 6 Sayı: 1

Kaynak Göster

ISNAD	Sıcak, Ahmet Sait. “Nüzûl Dönemini Bilmenin Anlama Etkisi: ‘Fülki’l-Meşhûn’ Olgusu Üzerine Bir İnceleme”. BEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 6/1 (Haziran 2019), 147-176.