LİSANS ÖĞRENCİLERİNİN DEĞER YÖNELİMLERİ: KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ-VAN YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 2, 559 - 580, 15.12.2020

Mehmet Emin Kalgı Ali İnan Muhyettin Özen

https://doi.org/10.33460/beuifd.810238

Öz

Bu araştırmada, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nin çeşitli fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin en çok hangi değerleri tercih ettikleri tespit edilmesi amaçlanmıştır. Betimsel türde yapılan bu araştırmanın verileri; "Kişisel Bilgi Formu" ve "Schwartz Değerler Ölçeği" kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmanın evrenini, Van YYÜ’de öğrenim gören öğrenciler; örneklemini ise bu öğrenciler arasında seçkisiz örnekleme yöntemlerinden tabakalı örneklem tekniği ile seçilen 353 öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin değer yönelim puanlarının cinsiyet değişkenine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için bağımsız t-testi kullanılmıştır. Farklı fakültelerde okuyan öğrencilerin değer yönelimleri puanları arasındaki farklılıkları incelemek için tek yönlü ANOVA uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre erkeklerin güç, başarı, hazcılık, uyarılım ve geleneksellik değerlerine yöneldikleri; kadınların ise özyönelim, evrensellik, iyilikseverlik, uyum, güvenlik ve dindarlık değerlerine yöneldikleri tespit edilmiştir. Bununla birlikte uyum, güvenlik ve dindarlık değerler yönelimlerinin cinsiyet değişkenine göre farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca, veterinerlik fakültesi hazcılık; eğitim fakültesi özyönelim ve iyilikseverlik; İİBF uyarılım; ilahiyat fakültesi evrensellik, uyum, güvenlik ve dindarlık; mühendislik fakültesi ise güç, başarı ve geleneksellik değer(ler)ine yönelmiştir. Güç, başarı, hazcılık, uyarılım ve evrensellik değerlerinin puan ortalamaları fakülte değişkenine göre farklılaşmazken; özyönelim, geleneksellik, uyum, güvenlik ve dindarlık değerlerinin puan ortalamaları fakülte değişkenine göre farklılaşmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değer yargıları, değer yönelimleri, Üniversite öğrencileri, Schwartz değerler ölçeği, dindarlık

Kaynakça

• Arslan, Mustafa - Tunç, Esra. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimlerindeki Farklılaşmalar”. Değerler Eğitimi Dergisi 11/26 (2013), 7-39.
• Aygün, Zahide Karakitapoğlu - İmamoğlu, E. Olcay. “Value Domains of Turkish Adults and University Students”. The Journal of Social Psychology 142/3 (2002), 333-351.
• Bacanlı, Hasan. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Tercihleri”. Eğitim Yönetimi Dergisi 20 (1999), 597-610.
• Bruce, Steve - Yearley, Steven. The SAGE Dictionary of Sociology. London: SAGE Publications, 2006.
• Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık, 16. Basım, 2012.
• Cantez, Esin. “Kişilik Gelişmesinde Kültür, Çevre ve Sosyo-Ekonomik Faktörlerden Etkilenme”. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tecrübi Psikoloji Kürsüsü, Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, 1977.
• Coşkun, Yemliha - Yıldırım, Adem. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi VI/1 (2009), 311-328.
• Çapcıoğlu, İhsan - Akın, Mehmet. “Radikalleşmenin ve Şiddet Yönelimli Davranışların Önlenmesinde Evrensel Değerlerin Rolü”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/4 (2018), 3103-3111.
• Çileli, Meral. Gençlik Değerleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ara Yayıncılık, 1990.
• Demir, Engin. “Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleği ile İlgili Değer Algıları ve Bu Değerlerin Eğitim Fakültelerinde Kazandırılmasına İlişkin Görüşleri”. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2018.
• Dilmaç, Bülent vd. “Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayışıları İle Değer Tercihlerinin İncelenmesi”. Değerler Eğitim Merkezi 7/18 (2009), 9-24.
• Feather, Norman T. Values, Achievement, and Justice: Studies in the Psychology of Deservingness. New York: Springer, 1999.
• Fine, Gary Alan. “Enacting Norms: Mushrooming and the Culture of Expectations and Explanations”. Social Norms. ed. Michael Hechter - Karl-Dieter Opp. 139-165. New York: Russell Sage Foundation, 2001.
• Kıran, Özgür. “Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri (OMÜ Örneği)”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/43 (2016), 1266-1274.
• Kilby, Richard W. The Study of Human Values. Lanham: University Press of America, 1993.
• Kluckhohn, Clyde. “Values and Value Orientations in the Theory of Action: An Exploration in Definition and Classification”. Toward a General Theory of Action. ed. Talcott
• Parsons - Edward A. Shils. 388-433. Cambridge, MA: Harvard University Press, 5. Basım, 1962.
• Kroeber, Alfred L. - Kluckhohn, Clyde. Culture: A Critical Review of Concepts and Definitions. New York: Vintage Books, 1952.
• Kuşdil, M. Ersin - Kağıtçıbaşı, Çiğdem. “Türk Öğretmenlerin Değer Yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı”. Türk Psikoloji Dergisi 15/45 (2000), 59-76.
• Lindeman, Marjaana - Verkasalo, Markku. “Measuring Values With the Short Schwartz’s Value Survey”. Journal of Personality Assessment 85/2 (2005), 170-178.
• Lyons, Sean vd. “Are Gender Differences in Basic Human Values a Generational Phenomenon?” Sex Roles 53/9 (2005), 763-778.
• Matsumoto, David (ed.). The Cambridge Dictionary of Psychology. New York: Cambridge University Press, 2009.
• Mehmedoğlu, Ali̇. “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Örneği)”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 30 (2006), 133-167.
• Mehmedoğlu, Ali Ulvi. “Din, Dindarlık ve Değerler”. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi 1/2 (2013), 173-189.
• Parsons, Talcott - Shils, Edward A. “Values, Motives, and Systems of Action”. Toward a General Theory of Action. ed. Talcott Parsons - Edward A. Shils. 47-109. Cambridge, MA: Harvard University Press, 5. Basım, 1962.
• Partridge, Percy Herbert. Consent and Consensus. New York, Praeger Publishers, 1971. http://archive.org/details/consentconsensus00part
• Rokeach, Milton. The Nature of Human Values. Free Press, 1973.
• Schwartz, Shalom H. “Are There Universal Aspects in the Structure and Contents of Human Values?” Journal of Social Issues 50/4 (Ocak 1994), 19-45.
• Schwartz, Shalom H. - Sagie, Galit. “Value Consensus and Importance”. Journal of Cross-Cultural Psychology 31/4 (2000), 465-497.
• Sipahi, Beril vd. Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayıncılık, 2008.
• Smack, Avante J. vd. “A Latent Class Analysis of Personal Values in Young Adults”. University of California Press 3/1 (2017), 1-10.
• Tarhan, Nevzat. Değerler Psikolojisi ve İnsan Güzel İnsan Modeli. İstanbul: Timaş Yayınları, 9. Basım, 2016.
• Trusted, Jennifer. Moral Principles and Social Values. London: Routledge & Kegan Paul, 1987. http://site.ebrary.com/id/10099408
• Turner, Bryan S. (ed.). The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge: Cambridge University Press, 2006. http://www.credoreference.com/book/cupsoc
• Ünal, Cavit. Genel Tutumların veya Değerlerin Psikolojisi Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1981.
• Yapıcı, Asım. “Dini Grup Kimliği: Kimlik ve Dini Aidiyet”. Kimlik ve Din. ed. Abdullah Özbolat - Mustafa Macit. 41-64. Adana: Karahan Kitapevi, 2016.
• Yapıcı, Asım vd. “Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 11/42 (2012), 129-151.