Digital Resources And Applications In Old Turkish Literature Studies

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 249 - 272, 15.06.2021

Necati İşler

https://doi.org/10.33460/beuifd.902116

Cited By: 2

Öz

In the past, real places and dusty shelves of libraries awaited those who hit the road for science. Journeys lasting months were made by riding horses and camels. The book was touched, the book felt. As researchers of the computer and internet age, we start by pressing the keys of our keyboard or by touching our screens with our forefinger. We continue our journey of knowledge on digital roads paved with "1" and "0". The digital resources that we will consider in this article are the content offered to us via the internet. Databases, encyclopedias, books, periodicals, articles, theses, electronic books are among the priority digital resources in academic study. Today, an inclusive and detailed academic study requires extensive research in the online environment. With the more intensive use of computer and internet technology, a new need has arisen for researchers. Access to digital tools and the use of digital tools have become more important in today's world, where not only resources but also teaching are transferred to the virtual environment. For a researcher who wants to make a publication or thesis in the field of Old Turkish Literature, issues such as literature review, access to manuscripts, record errors in catalogs, access to digital dictionaries, text transcription in Microsoft Word are important. Reaching more resources in faster and more accurate ways has become indispensable for an academic study. In this article, the use of digital resources in Old Turkish Literature studies will be discussed through examples. In addition, the issues that need to be considered about text transcription with Microsoft Word will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Old Turkish Literature, Digital Resources, Literature Review, Manuscripts, Text Transcription, Digital Dictionaries, Microsoft Word, Record Errors in Catalogs

Eski Türk Edebiyatı Çalışmalarında Dijital Kaynaklar ve Uygulamalar

Öz

Geçmişte ilim için yollara düşenleri, gerçek mekânlar ve kütüphaneler beklemekteydi. Uzun süren yolculukların ardından kitaba dokunuluyor ve kitap hissediliyordu. Bilgisayar ve internet çağının araştırmacıları olarak bizler ise, klavyemizin tuşlarına basarak ya da ekranlarımıza işaret parmağımızla dokunarak işe başlıyoruz. İlim yolculuğumuza “1” ve “0”larla döşenmiş dijital yollarda devam ediyoruz. Bu makalemizde ele alacağımız dijital (sayısal) kaynaklar, internet vasıtasıyla bize sunulan içeriklerdir. Veri tabanları, ansiklopediler, kitaplar, süreli yayınlar, makaleler, tezler, elektronik kitaplar akademik çalışmada öncelikli dijital kaynaklardandır. Günümüzde kapsayıcı ve detaylı bir akademik çalışma, online ortamda geniş bir taramayı gerekli kılmaktadır. Bilgisayar ve internet teknolojisinin daha yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanmasıyla araştırmacılar için yeni bir ihtiyaç ortaya çıkmıştır. Sadece kaynakların değil, öğretimin de sanal ortama taşındığı günümüzde dijital araçlara erişim ve dijital araçların kullanımı daha fazla önem kazanmıştır. Eski Türk Edebiyatı alanında yayın ya da tez çalışması yapmak isteyen bir araştırmacı için literatür taraması, el yazma eserlere erişim, kataloglardaki kayıt yanlışları, dijital sözlüklere erişim, Microsoft Word’de metin transkripsiyonu gibi hususlar önem arz etmektedir. Daha çok kaynağa, daha hızlı ve doğru yollardan ulaşmak, akademik bir çalışma için artık vazgeçilmez hâle gelmiştir. Bu makalemizde, dijital kaynaklar ve onların Eski Türk Edebiyatı çalışmalarında kullanımı örnekleriyle ele alınacaktır. Ayrıca Microsoft Word ile metin transkripsiyonu yaparken dikkat edilmesi gereken hususlar üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eski Türk Edebiyatı, Dijital Kaynaklar, Literatür Taraması, El Yazma Eserler, Metin Transkripsiyonu, Dijital Sözlükler, Microsoft Word, Kataloglardaki Kayıt Yanlışları

Kaynakça

• ABÎRÎ, “ABÎRÎ, Feyzullâh, Feyzullâh el-Mevlevî, Feyzullâh Abîrî Dede”. 10 Ocak 2021. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abiri-feyzullah-feyzullah-elmevlevi
• ACADEMIA, Academia.edu Necati İşler Sayfası. “Osmanlıca Transkripsiyon Programı 3.1”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.academia.edu/36242092/osmanlica_transkripsiyon_programi_3_1_docx
• ACADEMIA, Academia.edu Necati İşler Sayfası. “Proje ve Tezler”. Erişim 7 Ocak 2021. https://www.academia.edu/295.42243/Proje_ve_tezler_Fethi_Ferah_name_Ferahname_Fethiyyat_fethiyat_docx
• Ağaoğlu, Bülent. "Kamuya Açık Yerli Dijital Kaynaklar: Kitap, Dergi, Makale, Tez, Yazma, Rapor, Haber, Tutanak, İlan, Köşe Yazısı, Mevzuat, Açık Arşiv". Türk Kütüphaneciliği 27 (2013), 385-397.
• AK, Akademik Kaynak. “Literatür Taraması Nedir ve Nasıl Yapılır ?”. Erişim 2 Aralık 2020. https://www.akademikkaynak.com/literatur-taramasi-nedir-ve-nasil-yapilir.html
• Aktan, Bilal. Devletoğlu Yusuf’un Vikaye Tercümesi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2002.
• Atila, Mustafa. "Klâsik Türk Edebiyatı Sahasının E-Kaynakları". VIII. Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu-Alî Emîrî Hatırasına-2012. Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği Kültür Sanat Yayınları, 2014, 29-44
• Birol, Nurettin. “Halil Rıfat Paşa”. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 27/2 (2003), 267-288.
• Büyükaslan, Ali. "Edebiyat Araştırmalarında İnternet". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 (2002), 67-86.
• Çeçen, Mehmet Korkut. "Eski Türk Edebiyatı Araştırmalarında Bilgisayar Teknolojisinin Kullanımına Dair Bazı Düşünceler". Turkish Studies, 9/9 (2014), 351-366.
• Çetin, Abdülbaki. "XVII. Yüzyıl Mevlevî Şairlerinden ‘Abîrî ve İki Eseri”. A.Ü. Türkiyat Arastırmaları Enstitüsü Dergisi. S.38. s. 95-110.
• Çopur, Emel Nalçacıgil. 16. Yüzyıl Mesnevîlerinde Ayet ve Hadis İktibasları. Konya: Uğur Tuna Yayınları, 2016.
• DAFONT, Dafont. “Gentium”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.dafont.com/gentium.font
• Durmuş, İsmail. "Transkripsiyon”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11 Ocak 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/transkripsiyon
• Ece, Selami. Klasik Türk Edebiyatı Araştırma Yöntemleri I-II. Erzurum: Eser Basım Yayınları, 2015.
• Erdoğan, Mehtap, Osmanlı Türkçesinde Benzer Yazılışlı Kelimeler Sözlüğü. Ankara: Grafiker Yayınları, 2009.
• Gözitok, Mehmet Akif. Mazlumi’nin Tercüme-i Şemail-i Şerife’si. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2020.
• Güney, Necmeddin. “Bilgisayar Ortamındaki İslâmî İlimler Konulu Arapça Program ve CD’ler Üzerine”. Marife 5/2 (2005), 153-185.
• Güngör, Zülfikar. “Türk-İslâm Edebiyatı’nın Kaynağı Olarak Hadisler”. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı Sempozyumu (20-22 Nisan 2007/Çorum), Çorum: İslâmi İlimler Dergisi Yayınları, 2007, s. 201-211.
• Güngör, Zülfikar. “Türk-İslâm Edebiyatının Kaynağı Olarak Kur’an-ı Kerîm”. İslâmî İlimler Dergisi 1. Kur’an Sempozyumu (14-15 Ekim 2006/Çorum), Çorum: İslâmî İlimler Dergisi Yayınları, 2007, s. 178-188.
• Güngör, Zülfikar. Türk Edebiyatında Türkçe Manzûm Hilye-i Nebeviler ve Nesimi Mehmed`in Gülistan-ı Şemail`i. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2000.
• HB, HABERBİN. “Word 2016'da Arama Yaparken Joker Karakterler Nasıl Kullanılır”. Erişim 2 Mart 2021. http://haberbin.com/word-2016da-arama-yaparken-joker-karakterler-nasil-kullanilir
• İD, İlim Dergisi . “İlahiyatçının İnternet Kılavuzu”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.ilimdergisi.org/yasayan/ilahiyatcinin-internet-kilavuzu
• İslamoğlu, Abdülmecit. Dâvûd-ı Halvetî ve Gülşen-i Tevhîd ü Tahkîk’i (İnceleme- Metin). Bolu: Bolu Araştırmaları Merkezi Yayınları, 2013.
• İSNAD, İsnad Atıf Sistemi. “Şamile Eğitimi”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.isnadsistemi.org/akademi/samile-egitimi
• İSTİNYE, İstinye Üniversitesi. "Ahmet Atillâ Şentürk". Erişim 5 Ocak 2021. https://myisu.istinye.edu.tr/sites/default/files/cv/2019-12/Ahmet%20Atilla%20%c5%9eent%c3%bcrk%20-%20%c4%b0ngilizce%20Y%c3%96K%20Formatl%c4%b1%20CV.pdf
• İşler, Necati. Muhammed b. İbrahim’in Manzûm Şir’atü’l-İslam Tercümesi (Şir’a-i Manzûme). (Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi 2021)
• İŞLERWEB, Necati İşler'in Kişisel Web sayfası. “Osmanlıca Transkripsiyon Programı”. Erişim 11 Ocak 2021. https://necatiisler.com/tr/2019/04/08/osmanlica-transkripsiyon-programi
• İŞLERWEB, Necati İşler'in Kişisel Web Sitesi. "İnebey Kütüphanesi’nde Gülzar-ı Manevi'nin Yeni Bir Nüshası: Sırru’l-Erkan”. Erişim 7 Ocak 2021. https://necatiisler.com/tr/2019/04/08/inebey-kutuphanesindeki-sirrul-erkan-yazmasi-gulzar-i-manevinin-yeni-bir-nushasidir
• İŞLERWP, Necati İşler'in Kişisel WP sayfası. "İnebey Kütüphanesi’nde Gülzar-ı Manevi'nin Yeni Bir Nüshası: Sırru’l-Erkan”. Erişim 8 Ocak 2021. https://necatiisler.wordpress.com/2019/04/08/inebey-kutuphanesindeki-sirrul-erkan-yazmasi-gulzar-i-manevinin-yeni-bir-nushasidir
• İŞLERWP, Necati İşler'in Kişisel WP sayfası. “Osmanlıca Transkripsiyon Programı 3.1”. Erişim 11 Ocak 2021. https://necatiisler.files.wordpress.com/2021/02/osmanlica_transkripsiyon_programi_3.1-1.docx
• Keleş, Reyhan. Divan Şiirinde Ayet ve Hadis İktibasları. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2016.
• KENZ, “Kenzu’l-Esrâr 06 Hk 6”. 10 Ocak 2021. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/kenzul-esrar/77152
• KOOPLOG, Kooplog Blog Platformu. "Dijital Kaynaklar, Dijital Araçlar". Erişim 2 Aralık 2020. https://www.kooplog.com/dijital-kaynaklardijital-araclar
• Köksal, M. Fatih. Eski Türk Edebiyatında Tenkit ve Teori. İstanbul: Kesit Yayınları, 2017.
• KTB, Kültür ve Turizm Bakanlığı E-Kitap Arşivi. “Son Eklenen Kitaplar”. Erişim 5 Ocak 2021. https://ekitap.ktb.gov.tr; https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78351/edebiyat.html
• Manzûm Tercüme-i Kudûrî. İstanbul: Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih Koleksiyonu, 2176.
• MANZÛM, Manzûm Terceme-i Şiratü’l-İslam. “Manzûm Terceme-i Şiratü’l-İslam Mehmed B. İbrahim, Muhammed B. İbrahim”. Erişim 7 Ocak 2021. https://manzumtercemeisiratulislammehmedbibrahim.wordpress.com
• MAYDAN, An Online Publication Of Ali Vural Ak Center For Global Islamic Studies At George Mason University. “Manuscripts - Digital Resources and Projects in Islamic Studies”. Erişim 11 Ocak 2021. https://themaydan.com/2019/01/digital-resources-manuscripts
• MK, T.C. Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi. "Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi Üye Giriş Sayfası". Erişim 5 Ocak 2021. https://kimlik.mk.gov.tr
• MK, T.C. Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi. “Nadir Eserler Kütüphanesi”. Erişim 10 Ocak 2021. https://mk.gov.tr/icerik/detay/nadir-eserler-kutuphanesi
• MN, Metunic - ODTÜ Geliştirme Vakfı Bilgi Teknolojileri A.Ş. "Alan Adı Uygunluğunu Kontrol Et". Erişim 7 Ocak 2021. https://app.metunic.com.tr/order/config/preconfig/domain
• Niyâzî. Mansûr-nâme. nşr. Mustafa Tatcı. İstanbul: MEB Yayınları, 1994.
• OAC, Online Archive of California. " Collection of Turkish manuscripts LSC.0896 - Gülsen-i Tevhid", Erişim 7 Ocak 2021. https://oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/c8rx9dg9/entire_text; http://www.oac.cdlib.org
• OAC, Online Archive of California. " Collection of Turkish manuscripts LSC.0896". Erişim 10 Ocak 2021. https://oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/c8rx9dg9/entire_text
• OE, Osmanlı Edebiyatı Çalışmaları Bibliyografyası Veritabanı. "Bibliyografya". Erişim 7 Ocak 2021. https://www.osmanliedebiyati.com/index.htm
• OKLAVYE, Osmanlıca Klavye. “OKlavye İle Osmanlıca Yazmaya Başla”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.oklavye.com
• Özer, Fatih, “Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü Sistemi (TEBDİZ)”. Bilig - Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 86 (2018), 219-221.
• PRINCETON, Princeton University Library Catalog. “Gülistan-ı Şemail”. Erişim 8 Ocak 2021. https://catalog.princeton.edu/catalog/3060657
• PRINCETON, Princeton University Library. “Ask a Librarian”. Erişim 10 Ocak 2021. https://library.princeton.edu/help/ask-a-librarian
• PRINCETON, Princeton University Library. “Şerh üş-Şemail”. Erişim 9 Ocak 2021. https://catalog.princeton.edu/catalog/5280043
• PRINCETON, Princeton University Library. “Your Accounts”. 10 Ocak 2021. https://library.princeton.edu/accounts
• SARI, İsa Sarı Kişisel Ağ Sayfası. “Geliştirilmiş Osmanlıca/Arapça Klavye”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.isa-sari.com/osmanlica
• SARI, İsa Sarı Kişisel Ağ Sayfası. “Transkripsiyon”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.isa-sari.com/transkripsiyon
• SHAMELA, el-Mektebetü’ş-Şâmile. “Er-Re’isiyye”. Erişim 11 Ocak 2021. https://www.shamela.ws
• SÖZLUK, Türk Dil Kurumu Sözlükleri. “Baş Kelimesi – Tarama Sözlüğü”. Erişim 15 Şubat 2021. https://sozluk.gov.tr/dosyalar/tarornek/1351_2.gif
• TEBDİZ, Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü Sistemi. “Taranan Eeserler”. Erişim 15 Şubat 2021. http://www.tebdiz.com/index.php?sayfa=tarananeserler
• TEBDİZ, Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü Sistemi. “Hakkımızda”. Erişim 15 Şubat 2021. http://www.tebdiz.com/index.php?sayfa=hakkimizda
• TEBDİZ, Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü Sistemi. “Klavuz”. Erişim 15 Şubat 2021. http://www.tebdiz.com/index.php?sayfa=klavuz
• TEİS, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi. "Kapsam". Erişim 5 Ocak 2021. http://teis.yesevi.edu.tr/kapsam
• TEİS, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü Projesi. “Hayyât Vehbî, Erzincanlı Terzi Baba”. Erişim 9 Ocak 2021. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hayyat-vehbi-erzincanli-terzi-baba
• Tepeli, Yusuf. Derviş Muhammed Yemini Fazilet-Name. 2 Cilt. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000.
• Tulum, Mertol. Tarihî Metin Çalışmalarında Usul. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
• UCLA, University of California Los Angeles Library. "Sign In with your UCLA Logon ID”. Erişim 10 Ocak 2021. https://speccoll.library.ucla.edu/aeon/aeon.dll
• UCLA, University of California Los Angeles Library. “Research & Teaching Support”. Erişim 10 Ocak 2021. https://www.library.ucla.edu/research-teaching-support/research-help
• UK, Ulu Mekatronik. “Microsoft word'de joker karakter kullanımı”. Erişim 2 Mart 2021. https://ulumekatronik.blogspot.com/2017/01/microsoft-wordde-joker-karakter-kullanm.html
• Ünver, İsmail. “Çeviriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler”. Turkish Studies. 3/6 (2008), s. 1-46.
• Yazar, İlyas. "Transkripsiyonlu Metinlerin Web Tabanlı Öğrenme Ortamların Kullanımına Dair Sorunlar ve Çözüm Önerileri". Turkish Studies 3/6 (2008), 733-754.
• Yazar, İlyas. “Klâsik Türk Edebiyatı Çalışmalarında Bilişim Teknolojisinden Yararlanma ve E-Kütüphane Uygulamaları". Turkish Studies 2/3 (2007), 572-584.
• Yazar, Sadık. “Osmanlı Döneminde Fıkıh Sahasında Yapılmış Türkçe Tercümeler”. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. 12/23 (2014), 49-166.
• YAZMALAR, Türkiye Yazma Eserler Kurumu. “Kâfiye-nâme - Demirbaş No: 06 Hk 3390-3391”. Erişim 8 Ocak 2021. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/kafiye-name/40377
• YAZMALAR, Türkiye Yazma Eserler Kurumu. “Miftahü'l-Kenz - Demirbaş No: 27 Kilis 3189”. Erişim 10 Ocak 2021. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/miftahul-kenz/56355
• YAZMALAR, Türkiye Yazma Eserler Kurumu. “Terceme-i Şeri'atü'l-İslâm - Demirbaş No: Fıkhı Türkî Talat 68”. Erişim 9 Ocak 2021. http://www.yazmalar.gov.tr/eser/terceme-i-seriatul-islam/118249
• YEK, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı. “Yazma Eserler Portalına Ankara’dan Erişim”. Erişim 10 Ocak 2021. https://www.yek.gov.tr/Home/Index_?n_id=132
• Yılmaz, Mehmet. Edebiyatımızda İslâmî Kaynaklı Sözler. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1992.