Sultan Hüseyin Baykara Dönemi Kültür Tarihi ve Onu Yüceltenler: Molla Cami ile Ali Şir Nevaî

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 210 - 221, 18.10.2019

Arazgül Recepova

Öz

Sultan
Hüseyin Baykara’nın Horasan topraklarındaki hükümdarlığı Emir Timur’un kurduğu
devletinin Orta Asya’daki son dönemleriydi. Bu dönemde Timurlu siyaseti çökmeye
doğru ilerlemekle birlikte kültürel açıdan en doruk noktaya ulaştığı dönemdi.
Bu kültürel gelişime Hüseyin Baykara hem maddi hem manevi katkıda bulunmuştur
yani âlim ulemaları destekleme ve onlara hamilik yapmakla birlikte kendisi de
bir divan hazırlamıştır. Bu divan Çağatay edebiyatında Ali Şir Nevaî’den sonra
önemli sayılan eserler arasında ön saflarda yer almaktadır.  Bu kültürel zenginliğe en az Hüseyin Baykara
kadar katkıda bulunan iki isim daha vardır. Onlar Abdurrahman Cami ve Ali Şir
Nevaî’dir. Bu üç isim yakın arkadaş olmakla birlikte bu dönemin kültür tarihinin
zirveye ulaşmasında büyük katkı sağlayan kişilerdir. Hüseyin Baykara genelde bu
iki âlim ve şairin desteği ile kendi saltanatının şöhretini tarih sayfalarına
yazdırmayı başardı. Orta Asya kültür tarihinin incileri olan Molla Cami ve Ali
Şir Nevaî, Hüseyin Baykara saltanatını da taçlandıran yıldızlar olarak kabul
edilebilir.  

Anahtar Kelimeler

Hüseyin Baykara, Ali Şir Nevaî

Kaynakça

• Aka, İsmail, Timurlar Devleti Tarihi, Berkay Yayınları Ankara 2010. ______, Timur ve Devleti, TTK, Ankara 2017. Ali Şir Nevayı, Mecalisü’n-Nefâyis” haz. Kemal Eraslan, TDK, Ankara 2015. Aşırov, Annagurban, Sultan Hüseyin Baykara Divanı, Miras Yayınları, Aşgabat 2005. Devletşah Semerkandı, Devletşah Tezkiresi, çev. Necati Lugal, İstanbul 1977. Fayzıyev, Turğun, Timurlular Şeceresi, Yazuvçı neşriyatı, Taşkent 1995. Gafurov, Gulamhan, Şark Cevahirleri, Maneviyat Neşriyatı, Taşkent 2000. Hikmet, Ali Asgar, Cami Hayatı ve Eserleri, MEB. İstanbul 1991. Kemaleddin Baharzı, Makâmât-ı Câmî, haz. Veysel Başçı, Büyüyen Ay Yayınları İstanbul 2016. Kut, Günay, “Ali Şir Nevayî”, DİA, c. II. 449-453 Levend, Agân Sırrı, Ali Şir Nevaî Hayatı, Sanatı ve Kişiliği, c. I, TTK, Ankara 1965. Manız, Beatrıce Forbes, Timurlu İran’ında İktidar, Siyaset ve Din, cev. Dilek Şendil İş Bankası yayınları, İstanbul 2013 Uygun, Ramise “Ali Şir Nevaî”, SSSR Fenler Akademiysaı Özbekistan Filyalı, Di Edebiyat ve Tarih Enstitüsü dergisi, Taşkent 1942. Yıldırım, Talip, Hüseyin Baykara Divanı, Hat Yayınevi, İstanbul 2010. _____ “Ali Şir Nevaî’nin Eserlerinde Yakın Dostu Hüseyin Baykara”, Modern Türk Araştırmalar Dergisi, c. III. Sayı 3. 2006. Yüksel Musa Şamil, Timurlularda Din-Devlet İlişkisi, TTK, Ankara 2009. Zahireddin Babür, Baburnaâme, Babür’ün Hâtıraları, çev. Reşit Rahmet Arat, MEB, İstanbul 1970.