Avrupa Toplumunda Irkçılığın İki Yüzü: Antisemitizm ve İslamofobi Arasındaki Benzerliklerin ve Farklılıkların Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 222 - 252, 18.10.2019

Caner Övsan Çakaş

Öz

Antisemitizm
ve İslamofobi Avrupa toplumunda kökleri Ortaçağ’ın başlangıcına kadar giden bir
geçmişe sahip ırkçılık ve ötekileştirme çeşitleridir. Bu çalışmada bu iki
farklı ırkçılık ve ötekileştirme çeşidi arasındaki benzerliklerin ve
farklılıkların Aydınlanma Çağından günümüze kadar geçen süreç içerisinde analiz
edilmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda her iki kavramında Avrupa toplumunda
tarihsel süreç içerisinde dayandırıldıkları söylemlerin nedenleri, toplumsal
uygulama yöntemleri ve sonuçları üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonucunda
Avrupa toplumunda 19’uncu Yüzyıldan 20’inci Yüzyılın ilk yarısına kadar varlığı
sürdüren Antisemitizm ile 21’inci Yüzyılda hızla yayılan İslamofobi arasında
bazı farklılıklar olsa da gerek nedensel faktörler gerekse söylem üretimi
açısından ciddi bir benzerlik olduğu sonucuna varılmıştır. Her iki kavramının
benzer noktalarının tarihsel olarak dini kökenlere sahip olmaları, Oryantalizm’in
olumsuz söylem üretiminin sonucu olmaları, sekülerizme tehdit oluşturmakla
suçlanmaları, toplumsal kriz anlarında ve kitlesel göç hareketlerinde artış
göstermeleri olduğu tespit edilmiştir. Bahse konu kavramlar arasındaki farklılıkların
da farklı ırkçılık çeşitlerine dayanmaları ve farklı siyasi sonuçları ortaya
çıkarmaları olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Avrupa, Antisemitizm, İslamofobi

Kaynakça

• Acemoğlu, D., & Robinson, J.A. ( 2012). Why Nations Fail: the Origins of Power, Prosperity and Poverty. Londra: Profile Books.
• Abella, I. M., & Troper, H. M. (1982). None is Too Many: Canada and the Jews of Europe. Toronto: Public Press.
• Adıgüzel, Y. (2016). Göç Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Adorno, T. W., & Horkheimer, M. (2014). Aydınlanmanın Diyalektiği. (Çev.) N.Ülner & E. Ö. Karadoğan, Ankara: Kabalcı Yayıncılık.
• Allievi, S. (2009). Conflicts Over Mosques in Europe: Policy Issues and Trends. Londra: Allianace Publishing.
• Amin, S. M. (2011). Cultural Division in Europe Since 9/11: Problems and Prospects. Journal of European Studies, 23(2): 10-25.
• Anidjar, G. (2012). Düşmanın Tarihi: Yahudi, Arap. (Çev.) T. Binder, İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Arent, H. (2016). Totalitarizmin Kaynakları 1: Antisemitizm. (Çev.) B. S. Şener, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Asad, T. (2015). Müslümanlar ve Avrupa Kimliği: Avrupa İslam’ı Temsil edebilir mi?. (Ed). A. Pagen Avrupa Fikri: ( Çev.) R. Öğdül & M. Varlık, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, ss. 233-255.
• Ascheim, E. S. (1982). Brothers and Strangers: The East Eurpean Jew in Germany and German Jewish Consciousness: 1800-1923. New York: Madison.
• Atikkan, Z. (2014). Avrupa Benim: Batı Avrupa’da Aşırı Sağın Yükselişi. İstanbul: Metis Yayınevi.
• Aydın, S. A. (2016). Siyasetin Aynasında Kültür ve Medeniyet. İstanbul: Alfa Basımevi.
• Azmeh, A. (1999). Oryantalizmin Eklemlendirilmesi. In. (Ed.) A.Huseyin ve R.Olson, Oryantalistler ve İslamiyatçılar: Oryantalist İdeolojinin Eleştirisi (229-258). (Çev.) B.Muhib, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Bangstad, S., & Bunzl, M. (2010). Anthropologists Are Talking About Islamofobia and Anti-Semitism in the New Europe. Ethnos, 75(2): 213-228.
• Bauman, Z. (2016). Modernite ve Holokaust. (Çev.) S. Sertabiboğlu, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bernasconi, R. (2015). Irk Kavramını Kim İcat Etti ? : Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık. (Çev.) Z. Direk, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bresheeth, H., & Jansz, L. (2013). The Holokost. Londra: Clays & Ives Publishing.
• Bulut. Y. (2016). Oryantalizmin Kısa Tarihi. İstanbul: Küre Yayıncılık.
• Caldwell, C. (2011). Avrupa’da Devrimin Yansımaları: Göç, İslam ve Batı. (Çev.) H.Kaya, İstanbul: Profil Yayınları.
• Cardini, F. (2004). Avrupa ve İslam. (Çev.) G.Koca, İstanbul: . Literatür Yayıncılık.
• Cesari, J. (2015). Batı’da İslamofobi: Avrupa ve ABD Arasında Bir Mukayese. In.(Ed.) J. L. Esposito ve İ.Kalın İslamofobi: 21’inci Yüzyılda Çoğulculuk Sorunu ( 63-87). (Çev.).İ. Eriş, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Chevalier, Y. (1988). L’Antisemitisme. Paris: Cerf Publishing.
• Cryan, D, & Piero, S.S. (2012). Kapitalizm ve Günümüzün Üretim İlişkileri. (Çev.). M. Pekdemir, İstanbul: NTV Yayınları.
• Cuayyıt, H. (1995). Avrupa ve İslam. (Çev.). K. Kahraman, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Çakaş, C. Ö. (2018). Avrupa’da İslam’ın Ötekileştirilmesi ve Yükselen İslamofobi’nin Analizi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Çakaş, C. Ö. (2018). Batı’nın Bir Hegemonya Kurma Aracı Olarak Oryantalist Bilgi ve Söylem Üretim Sürecinin Analizi. Research Studies of Anatolia Journal, 1(2): 95-112.
• Çam, F. (2014). Avrupa Birliği Göç Politikaları: Makedonya, Bulgaristan, Türkiye. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Delanty, G. (2013). Avrupa’nın İcadı. (Çev.).H. İnanç, Ankara: Adress Yayınevi.
• Dolar, D. (2005). Globalization, Poverty and Inequality. In. (Ed.) M.Wallerstein, Globalization: What’s New?, (122-145). New York: Colombia University Press.
• D’Souza, D. (1995). The End of Racism. New York: Free Press.
• Dumenil, G., & Levy, D. (2015). Büyük Yol Ayrımı: Neoliberalizme Son Noktayı Koymak. (Çev.). A.Gür, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ekman, M. (2015). Online Islamofobia and Politics of Fear: Manufacturing the Green Scare.Ethnic and Racial Studies. 38(11): 1990-1924.
• Erdoğan, Ö. (2010). Yahudilik Tarihi: Hz.Musa’dan İsrail’e Yahudilerin Tarihi. İstanbul: Kalipso Yayınları.
• Feingold, H. L. (1995). Bearing Witness: How America and Its Jews Responded to the Holokost. New York: Syracuse Press.
• Freud, S. (2017). Kitle Psikolojisi, (Çev.). K. Şipal, İstanbul: Say Yayınları.
• Friedlander, S. (2016). Nazi Almanyası ve Yahudiler: Zulüm Yılları (1933-1939). (Çev.). A.Selman, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Giddens, A. (1994). Beyond Left and Right: Future of the Radical Politics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Goddard, H. (2018). Ortaçağdan Günümüze Hıristiyan Müslüman İlişkileri Tarihi. (Çev.). Ş. Alpagut, İstanbul: Say Yayınları.
• Göknel E. (2015). Düşman’dan Terörist’e. İstanbul: Kaneş Yayınları.
• Göle, N. (2015). Gündelik Yaşamda Avrupalı Müslümanlar: Avrupa Kamusal Alanda İslam İhtilafları Üzerine Bir Araştırma. (Çev.). Z. Cunillera, İstanbul: Metis Yayınevi.
• Göle, N. (2010). İç İçe Geçişler: İslam ve Avrupa. (Çev.). A. Bertay, İstanbul: Metis Yayınevi.
• Groepler, E. (1999). Anti-Semitizm: Antik Çağdan Günümüze Yahudi Düşmanlığı Tarihi. (Çev.). S. Kaya, İstanbul: Belge Yayıncılık.
• Grosfoguel, R, & Christou, A. (2015). Racisim, Intersectionality and Migration Studies: Framing Soma Theorical Reflections. Identities, 22(6): 635-652.
• Hafez, F., & Ansari, H. (2012). From the Far Right to Mainstream. Chicago: Chicago University Press.
• Hagen, W.W. (1996). Before the Final Solution: Towards a Comparative Analysis of Political Antisemitism in Interwar Germany and Poland, Journal of Modern History, 68(2): 350-375.
• Hegel, G.W.H. (1987). Lectures on the Philosophy of Religion. Berkeley: University of California Press.
• Heller, O. (1992). Yahudiliğin Çöküşü: Yahudi Sorunu, Yahudi Sorunun Eleştirisi ve Sosyalizmle Çözümü. (Çev.). S. Kaya, İstanbul: İnter Yayıncılık.
• Herzfeld, M. (2010). Avrupa Ulusalcılığı ve Avrupa Birliği. In. (Ed.) A. Pagen, Avrupa Fikri, (161-195), (Çev.). R. Öğdül ve M.Varlık, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hilberg, R. (2003). Destruction of the European Jews. New Haven: Yale University Press.
• Huntington, S. P. (2005). Medeniyetler Çatışması ve Dünya Düzeninin Yeniden Kurulması. (Çev.). M. Turhan, İstanbul: Okuyan Us Yayınları.
• Huysmans, J. (2001). The European Union and Securitization of Migration. Journal of Common Market Studies,38(5): 768-779.
• Ilgaz, T. (2005). Avrupa’da Türban Tartışmaları: Avrupa’da Laiklik, Demokrasi, İslam Tartışmaları ve Stasi Raporu. Ankara: Paragraf Yayınevi.
• Jelavic, P. (2009). Anti-Semitism in Imperial Germany: Cultural Code or Pervasive Prejudice ?. The Jewish Quarterly, 99(4): 584-593.
• Jenkins, P. (2006). Demographics, Religion and Future of Europe. Journal of Orbid, 50(3): 530-547.
• Kalın, İ. (2016). Ben, Öteki ve Ötesi: İslam-Batı İlişkileri Tarihine Giriş. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kalın, İ. (2015). İslamofobi ve Çokkültürlülüğün Sınırları. In. (Ed.)J. L. Esposito ve İ. Kalın, İslamofobi: 21’inci Yüzyılda Çoğulculuk Sorunu, ( 39-57), (Çev.). İ.Eriş, İstanbul: İnsan Yayınları.
• Kalmar, I. (2017). Is Islamofobia The New Antisemitism?. SETA Analysis Bulletin, 27, 6-19.
• Karlığa, B. (2004). İslam Düşüncesinin Batı Düşüncesine Etkileri. Litera Yayıncılık: İstanbul.
• Kastoryano, R. (2000). Kimlik Pazarlığı: Fransa ve Almanya’da Devlet ve Göçmen İlişkileri. (Çev.). A. Berktay, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Katz, S. Z. (1973). Public Opinion in Western Europe and Evian Conferance of July 1938. Yad Vashem Studies, 9(1): 100-123.
• Kaya, A. (2016). İslam, Göç ve Entegrasyon. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kissinger, H. (2011). Diplomasi, (Çev.). İ. H. Kurt, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Klein, A. (1998). Conscience, Conflict and Politics: The Rescue of Political Refugees From Southern France and United States. Londra: Leo Black Institue Books.
• Klug, B. (2014). The Limits of Analogy: Comparing Islamofobia and Antisemitism. Patterns of Prejudice, 48 (5), 442-459.
• Kolsto, P. (2014). Competing with Entrepreneurial Diasporians: Origins of Anti-Semitism in Nineteeth-Century Russia. Nationalities Papers, 41(4): 691-707.
• Laclau, E., & Mouffe, C. (2017). Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal Demokratik Bir Politikaya Doğru. (Çev.). A. Kardam, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Le Goff, J. (2005). Avrupa’nın Doğuşu. (Çev.). M.T.Binder, İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Le Goff, J. (2017). Ortaçağ Batı Uygarlığı. (Çev.). H.Güven ve U. Güven, Ankara: DoğuBatı Yayınları.
• Lewis, B. (2017). İslam ve Batı. (Çev.). Ç.Sümer, Ankara: Akılçelen Yayınevi.
• Lewis, B. (2016). Semitizm ve Anti-Semitizm. (H.Güldü, Çev.) Ankara: Akılçelen Yayınevi.
• Marcus, J. (1983). Social and Political History of Jews in Poland 1919-1939. Berlin: Vincet Papers.
• Marus, M.R. - Pacton, R. O. (1981). Vichy France and the Jews. New York: Colombia University Press.
• Marx, K. (2015). Yahudi Sorunu Üzerine. (Çev.). B.Demirci, İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Matti, B. (2005). Between Antisemitism and Islamofobia: Some Thoughts on the New Europe. American Ethnologist, 32(4), 499-508.
• Michaelis, M. (1978). Mussollini and the Jews: German-Italian Relations and Jewish Question in Italy 1922-1945. Londra: Penguin Books.
• Morris, I. (2014). Dünyaya Neden Batı Hükmediyor. (Çev.). G. Ç. Güven, İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Morrock, R. (2012). The Ancient Enemy: The Psychology of Anti-Semitism. Journal of Psychohistory, 4C(2): 103-114.
• Philips, R. (2010). Remembering Islamic Empires: Speaking of Imperialism and Islamofobia. New Formations, 10(38): 94-111.
• Pirenne, H. (2012). Hazreti Muhammed ve Şarlman: İslam Fetihleri ve Ortaçağ Batı Uygarlığı. (Çev.). M. Ö. Mengüşoğlu, İstanbul: Pınar Yayınları.
• Polonsky, A. (1997). The Dreyfus Affair and Polish-Jewish Interaction 1890-1914. Jewish History, 11(2): 22-40.
• Russ, J. (2012). Avrupa Düşüncesinin Serüveni: Antik Çağlardan Günümüze Batı Düşüncesi. (Çev.). Ö. Doğan, Ankara: DoğuBatı Yayıncılık.
• Rydgren, J. (2017). Radical Right Wing Parties in Europe: What’s Populism Got To Do With ?.Journal of Languance and Politics, 16(4): 485-496.
• Said, E. W. (2010). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. (Çev.). B.Ülner, İstanbul: Metis Yayınları.
• Sartre, J. P. (1965). Yahudilik Sorunu. (Çev.). E. T. Eliçin, İstanbul: Ataç Kitapevi.
• Scott, J. W. (2012). Örtünmenin Siyaseti. (Çev.). M.Tabur, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Semerci, P. (2013). Avrupa Birliği ve Sosyal Politika. In. (Ed.). A. Kaya ve Ö. O. Beşgül, Avrupa Birliğine Giriş: Tarih, Kurum ve Politikalar, ( 201-219). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sim, S., & Van Loon, B. (2010). Eleştirel Teori: Aydınlanmadan Postmodernizme. (Çev.). A. E. Pirgir ve E. Arıcılar, İstanbul: NTV Yayınları.
• Slattery, M. (2012). Sosyolojide Temel Fikirler. (Çev.). Ü.Tatlıcan ve G.Demiriz, Ankara: Sentez Yayınları.
• Sıddıki A., & Halil I. (1978). Hegel Tarihinin Yorumu. (Çev.). M. B. Eryarsoy, İstanbul: Düşünce Yayınları.
• Silverstein, P.A. (2008). The Context of Antisemitism and Islamofobia in France. Patterns of Prejudice, 42(1): 2-18.
• Stein, H.M.(2013). Religion Freedom and German Circumsion Debate. European University Institue Papers, 18(1): 1-2.
• Taş, M. (1999). Avrupa’da Irkçılık. Ankara: İmge Yayıncılık.
• Taguieff, P. A. (2017). Antisemitizm. (Çev.). I. Ergüden, Ankara: Dost Yayınları.
• Taylor, C. (2007). Seküler Çağ. (Çev.). D.Körpe, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Traverso, E. (2016). Yahudi Modernitesinin Sonu: Muhafazakar Bir Dönüm Noktasının Tarihi.(Çev.). Z. Bursa, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Wahl, A. (2015). Refah Devletinin Yükselişi ve Düşüşü. (Çev.). H. Ünal ve B. Öztürk, İstanbul: H2O Yayınları.
• Wendt, A. (1992). Anarchy is What States Make of It: The Social Construction of Power Politics. International Organization, 46(2): 403-417.
• Woodfin, R. - Zarate. O. (2009). Marksizim: Sınıflar ve Sınıf Mücadelesi. (Çev.). E. Ünal, İstanbul: NTV Yayınları.
• Yeğenoğlu, M. (2016). Avrupa’da İslam, Göçmenlik ve Konukseverlik. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Zuccotti, S. (1987). The Italians and the Holocaust: Persecution, Rescue and Survival. New York: Colombia University Press.
• Zuccotti, S. (2000). Under His Every Windows: The Vatican and the Holocaust in Italy. New Haven: Free Press.