Kariyer Uyumunun Üniversite Yaşam Tatminine Etkisinde Sosyal Desteğin Rolü

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 21 - 38, 25.03.2020

Metin Işık

Öz

Bu araştırmada kariyer uyumu ile üniversite yaşam tatmini ilişkisinde sosyal desteğin düzenleyici rolü incelenmiştir. Bu amaç doğrultusunda nedensel tarama desenine göre nicel bir araştırma yöntemi benimsenmiştir. Araştırmaya veri toplamak için anket tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini Bitlis Eren Üniversitesi öğrencileri, örneklemini ise bu üniversitede öğrenim gören lisans öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem seçiminde basit tesadüfi örneklem yöntemi tercih edilmiştir. Elde edilen veriler Spss programı yardımıyla öncelikle geçerlik ve güvenilirlik analizlerine tabi tutulmuştur. Daha sonra araştırma hipotezlerini sınamak amacıyla çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda kariyer uyumluğunun merak ve sosyal desteğin arkadaş boyutunun üniversite yaşam tatminini etkilediği tespit edilmiştir. Düzenleyici etki için yapılan analizde, kariyer uyumunun merak boyutunun üniversite yaşam tatminine etkisinde sosyal desteğin arkadaş boyutunun düzenleyici etkiye sahip olduğu görülmüştür. Yüksek düzeyde arkadaş desteğinin, öğrencilerin belirsizliklerin üstesinden gelme ve üniversite yaşamından memnuniyet ilişkisini güçlendirdiği söylenebilir. Araştırma bulgularının ilgili literatürü zenginleştirmesi beklenmektedir. Ayrıca bu araştırma sonuçlarının üniversite yönetimleri için durum tespiti niteliği taşıdığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Üniversite Yaşam Tatmini, Kariyer Uyumu, Sosyal Destek

Kaynakça

• Aiken, L. S., West, S. G. ve Reno, R. R. (1991). Multiple regression: Testing and interpreting interactions. California: Sage.
• Akgemci, T. ve Kalfaoğlu, S. (2018). X ve y kuşaklarının kariyer uyum yetenek düzeylerini belirlemeye yönelik bir araştırma: lise öğretmenleri örneği. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 8(2), 231-247.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya yayıncılık.
• Antaramian, S. (2017). The importance of very high life satisfaction for students’ academic success. Cogent Education, 4(1), 1-10.
• Argon, T. ve Kösterelioğlu, M. A. (2009). Üniversite öğrencilerinin üniversite yaşam kalitesi ve fakülte kültürüne ilişkin algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(30), 43-61.
• Ateş, M. (2018). Çalışanların uyum yeteneği, birey iş uyumu, işe bağlanma ve yaşam tatmini ilişkisinin incelenmesi: Antalya’daki konaklama işletmelerinde bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Ay, G. ve Koç, H. (2014). Yükseköğretimde öğrenci tatmin düzeylerinin belirlenmesi ve bazı değişkenler açısından analizi: Büro yönetimi ve yönetici asistanlığı programındaki öğrenciler üzerine bir uygulama. EJOVOC: Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(3), 122-133.
• Barto, H., Lambert, S. ve Brott, P. (2015). Career adaptability, resiliency and perceived obstacles to career development of adolescent mothers. The Professional Counselor, 5(1), 53-66.
• Buyukgoze-Kavas, A. (2014). Validation of the career adapt-abilities scale-Turkish form and its relation to hope and optimism. Australian Journal of Career Development, 23(3), 125-132.
• Buyukgoze-Kavas, A., Duffy, R. D. ve Douglass, R. P. (2015). Exploring links between career adaptability, work volition, and well-being among Turkish students. Journal of Vocational Behavior, 90, 122-131.
• Bozgeyikli, H., Derin, S. ve Toprak, E. (2016). Üniversite öğrencilerinin mesleki değer algıları. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 139-156.
• Bölükbaşı, A. ve Kırdök, O. (2019). The mediating role of future orientation in the relationship between career adaptability and life satisfaction in high school students. Education & Science/Egitim ve Bilim, 44(200), 77-91.
• Chan, C. C. (2013). The relationship among social support, career beliefs, career self-efficacy, and career development of college athletes. (Unpublished doctoral dissertation), National Taiwan Normal University, Taipei, Taiwan.
• Cobb, S. (1976). Social support as a moderator of life stress. Psychosomatic Medicine, 38(5), 300-314.
• Cohen, L. H., McGowan, J., Fooskas, S. ve Rose, S. (1984). Positive life events and social support and the relationship between life stress and psychological disorder. American Journal of Community Psychology, 12(5), 567-587.
• Cohen, P., West, S. G. ve Aiken, L. S. (2014). Applied multiple regression/correlation analysis for the behavioral sciences. (Second Edition), New Jersy: Psychology Press.
• Cohen, S. ve McKay, G. (1984). Social support, stress and the buffering hypothesis: a theoretical analysis. In: Baum A, Singer JE, Taylor ES (eds) Handbook of psychology and health. Hillsdale, NJ, Erlbaum, vol 4, pp 253–267.
• Cole, D. A. (1987). Utility of confirmatory factor analysis in test validation research. Jurnal of Consulting and Clinical Psychology, 55(4), 584.
• Çavuş, M. F. ve Pekkan, N. Ü. (2017). Algılanan sosyal desteğin sosyal girişimciliğe etkisi: Üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Business and Economics Research Journal, 8(3), 519-532.
• Çınar, Ö. ve Özyılmaz, F. Z. (2019). İş tatmini ile yaşam tatmini arasındaki ilişki: Bayburt üniversitesinde bir uygulama. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 533-556.
• Demaray, M. K. ve Malecki, C. K. (2002). Critical levels of perceived social support associated with student adjustment. School Psychology Quarterly, 17(13), 213-241.
• Demirer, M. C. ve Polatcı, S. (2019). Örgütsel-sosyal destek ile duygusal zekânın iş ve yaşam tatmini üzerine etkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 55-73.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542- 575.
• Diener, E., Emmons, A. R., Larsen, J. R. ve Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Duffy, R. D. (2010). Sense of control and career adaptability among undergraduate students. Journal of Career Assessment, 18(4), 420-430.
• Dursun, M. T. ve Tokay Argon, M. (2017). Does personelity affect career adaptability?. International Journal of Humanities Social Sciences and Education, 4(10), 107-115.
• Forza, C. (2002). Survey research in operations management: a process- based perspectives. International Journal of Operations and Production Management, 22(2), 152-194.
• George, D. ve Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: a simple guide and reference, 17.0 Update (10a ed.) Boston: Pearson.
• Ginzberg, E. (1984). Career development. In D. Brown, & L. Brooks (Eds.), Career choice and development: Applying contemporary theories to practice (pp. 169-191). San Francisco: Jossey-Bass.
• Gündüz, H. Ç. ve Yılmaz, F. N. (2016). Lise öğrencilerinin kariyer kaygılarını belirlemeye yönelik ölçek geliştirme çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1008-1022.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. ve Anderson, R. E. (2014). Multivariate data analysis (7 ed.), Pearson Education Limited, Edinburgh Gate Harlow.
• Han, H. ve Rojewski, J. W. (2015). Gender-specific models of work-bound Korean adolescents’ social supports and career adaptability on subsequent job satisfaction. Journal of Career Development, 42, 149–164.
• Hui, T., Yuen, M. ve Chen, G. (2018). Career adaptability, self‐esteem, and social support among Hong Kong University students. The Career Development Quarterly, 66(2), 94-106.
• Hupcey, J. E. (1998). Social support: Assessing conceptual coherence. Qualitative Health Research, 8(3), 304- 318.
• Indepentturkish (2019). Üniversite mezunlarının işsizlik oranı ilköğretim mezunlarından fazla, https://www.independentturkish.com /node/92046/ekonomi%CC%87/%C3%BCniversitemezunlar%C4%B1n%C4%B1n-i%C5%9Fsizlik-oran%C4%B1ilk%C3%B6%C4%9 Fre tim-mezunlar%C4%B1ndan-fazla (Erişim: 11.12.2019).
• Işık, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin kariyer değerler algılarının karşılaştırılmasına yönelik bir araştırma. International Journal of Academic Values Studies, 3(8), 25-40.
• Işık, M., Çiçek, B. ve Karakaş, Y. E. (2019). Sosyal sermaye üniversite yaşamından tatmini nasıl etkiler? Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Kongresi, 608-618, Şırnak.
• Kangal, A. (2011). Üniversite yaşam kalitesi ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 16-32.
• Kanten, S. (2012). Kariyer uyum yetenekleri ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 191-205.
• Kaya, Z., Çenesiz, G. Z. ve Aynas, S. (2019). Yabancı uyruklu öğrencilerin sosyal destek algıları ile psikolojik iyi oluş ve yaşam doyumlarının incelenmesi: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi örneği. Electronic Journal of Social Sciences, 18(70), 518-537.
• King, Z. (2004). Career self-management: Its nature, causes and consequences. Journal of Vocational Behavior, 65, 112-133.
• Klehe, U. C., Zikic, J., Van Vianen, A. E. M. ve De Pater, I. E. (2011). Career adaptability, turnover and loyalty during organizational downsizing. Journal of Vocational Behavior, 79, 217-229.
• Koç, H. ve Arslan, C. (2019). Üniversite öğrencilerinde algılanan sosyal destek, benlik saygısı ve sabır arasındaki ilişkiler. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(54), 821-840.
• Koen, J., Klehe, U. C., Van Vianen, A. E., Zikic, J. ve Nauta, A. (2010). Job-search strategies and reemployment quality: The impact of career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 77(1), 126-139.
• Lakey, B. ve Cassady, P. B. (1990). Cognitive processes in perceived social support. Journal of Personality and Social Psychology, 59, 337-348.
• Muhammad, S., Sapri, M., ve Sipan, I. (2014). Academic buildings and their influence on students’ wellbeing in higher education institutions. Social Indicators Research, 115(3), 1159-1178.
• Neureiter, M. ve Traut-Mattausch, E. (2017). Two sides of the career resources coin: Career adaptability resources and the impostor phenomenon. Journal of Vocational Behavior, 98, 56-69.
• Omar, S. ve Noordin, F. (2013). Career adaptability and intention to leave among ICT professionals: An exploratory study. TOJET: The Turkish Online Journal of Educational Technology, 12(4), 11-18.
• Pan, J., Guan, Y., Wu, J., Han, L., Zhu, F., Fu, X. ve Yu, J. (2018). The interplay of proactive personality and internship quality in Chinese university graduates' job search success: The role of career adaptability. Journal of Vocational Behavior, 109, 14-26.
• Pavot, W., Diener, E. D., Colvin, C. R. ve Sandvik, E. (1991). Further validation of the Satisfaction with Life Scale: Evidence for the cross-method convergence of well-being measures. Journal of Personality Assessment, 57(1), 149-161.
• Polatcı, S. (2015). Örgütsel ve sosyal destek algılarının yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş ve evlilik tatmininin aracılık rolü. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 25-44.
• Rose, B. M., Holmbeck, G. N., Coakley, R. M. ve Franks, E. A. (2004). Mediator and moderator effects in developmental and behavioral pediatric research. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 25(1), 58-67.
• Sarason, I. G., Levine, H. M., Basham, R. B. ve Sarason, B. R. (1983). Assesing social support: The social support questionnaire. Journal of Personality and Social Psychology, 44(1), 127-139.
• Savickas, M. L. (2002). Career construction: A developmental theory of vocational behavior. In D.Brown (Ed.), Career choice and development (4th ed., pp. 149- 205). Jossey-Bass, San Francisco.
• Savickas, M. L. ve Porfeli, E. J. (2012). Career adapt-abilities scale: Construction, reliabity, and measurement equivalence across 13 countries. Journal of Vocational Behavior, 80, 661-673.
• Savickas, M. L., (1997). Career adaptability: An integrative construct for lifespan, life-space theory. The Career Development Quarterly, 45, 247-259.
• Sirgy, M. J., Lee, D. J., Grzeskowiak, S., Grace, B. Y., Webb, D., El-Hasan, K. ve Krishen, A. (2010). Quality of college life (QCL) of students: Further validation of a measure of well-being. Social Indicators Research, 99(3), 375-390.
• Steinfield, C., Ellison, N. B. ve Lampe, C. (2008). Social capital, self-esteem, and use of online social network sites: A longitudinal analysis. Journal of Applied Developmental Psychology, 29(6), 434-445.
• Super, D. E. (1990). A life-span, life-space, approach to career development. In D. Brown & L. Brooks (Eds.), Career choice and development (pp. 197-261). San Francisco: Jossey-Bass.
• Taş, M. A. ve Özmen, M. (2019). Kişilik tipi ile kariyer ve akademik desteğin kariyer uyum yeteneklerine etkisi: Bir saha araştırması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1-39.
• Tien, H. L. S. ve Wang, Y. C. (2017). Career adaptability, employability, and career resilience of Asian people. In psychology of career adaptability, employability and resilience (pp. 299-314). Springer, Cham.
• Toprak, E. ve Bozgeyikli, H. (2011). Öğretmen adaylarının sosyal sermaye düzeylerinin karşılaştırmalı incelenmesi (Erciyes Üniversitesi Örneği). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(31), 125-147.
• Uka, A. (2014). Student satisfaction as an indicator of quality in higher education. Journal of Educational and Instructional Studies in The World, 4(3), 6-10.
• Wilkins-Yel, K. G., Roach, C. M., Tracey, T. J. ve Yel, N. (2018). The effects of career adaptability on intended academic persistence: The mediating role of academic satisfaction. Journal of Vocational Behavior, 108, 67-77.
• Yirmibeşoğlu, S. ve Bozkurt, Ö. (2018). Farklılıkların yönetimi uygulamalarına ilişkin algı ile kariyer uyum yeteneği arasında bir ilişki var mıdır?. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(4), 183-196.
• Yirmibeşoğlu, S. ve Bozkurt, Ö. (2019). Kariyer uyum yeteneğinin beyaz yakalı çalışanlar açısından değerlendirilmesi. II. In Traders Uluslararası Ticaret Kongresi, 103-120.
• Yousefi, Z., Abedi, M., Baghban, I., Eatemadi, O. ve Abedi, A. (2011). Personal and situational variables, and career concerns: Predicting career adaptability in young adults. The Spanish Journal of Psychology, 14(1), 263-271,
• Zimet, G. D., Powell, S. S., Farley, G. K., Werkman, S. ve Berkoff, K. A. (1990). Psychometric characteristics of the multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 55(3-4), 610-617.