Türk Çek Uygulamasında Hukuki Değişikliklerin Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Cilt: 12 Sayı: 2, 177 - 187, 19.12.2017

Sefer Oğuz

Öz

Türk
hukukunda çek iki ayrı kanunla düzenlenmiştir. Bunlardan ilki, Cenevre Yeknesak
Kurallarına uygun hükümlerin olduğu 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’dur (TTK).
Diğeri ise 5941 sayılı Çek Kanunudur (ÇK). 
Cenevre Yeknesak Kurallarına (CYK/1960) uygun hükümlerin düzenlendiği
TTK hükümleri çek keşidecisini korurken, ÇK hükümleri hamilleri ve kamu
düzenini koruma amacıyla kanunlaştırılmıştır. CYK’da çekte bulunması zorunlu 6
unsur sayılmıştır. Ancak, çekin unsurlarına ÇK ile CYK uyumlu olmayan ilave
unsurlar eklenmiştir. Bu eklemelerden ilki çekin geçerlilik unsurlarına eklenen
seri numarası ile karekod kullanılması mecburiyetidir. Diğeri ise çekin
geçerliliğine etki etmeyen ancak yazılması mecburi olan unsurlardır. Bu
unsurlarla ÇK’na “kayıt dışı ekonominin
kayıt altına alınması önlemlerine katkıda bulunma”, “vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi”, “terörün finansmanının önlenmesi” ve “kara paranın aklanması” gibi fonksiyonlar yüklenmiştir. Böylece,
çekte geçerlilik şartı olan asgari zorunlu unsurlara ilave unsurlar eklenerek
çek, mehaz ve CYK farklılaştırılmıştır. 
Sonuç olarak, 5941 sayılı Çek Kanunu getirdiği hükümler ile çek yaprağı
Türkiye Cumhuriyetine özgü bir ödeme aracı haline dönüştürülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çek

Kaynakça

• Arslan, Çetin./Kayançiçek, Murat, (2010). 5941 sayılı Çek Kanunu Şerhi, Ankara: Sözkesen Matbaacılık. Bahtiyar, Mehmet (2013). 5941 sayılı Çek Kanunu Açısından İleri Tarihli Çek, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. I, S. 2; Aralık 2013, s. 47-57. Boyacıoğlu, Cumhur./Dülger, İbrahim, (2011). The Evaluation of Latest Developments in Turkish Check Law From Civil and Criminal Points of Wiew, International Journal of Arts & Sciences, 4(22), 319-330. Bozer, Ali, Göle/Celal, (2013). Kıymetli Evrak Hukuku, 3. Bası, Ankara: Batider. Donay, Süheyl, (2010), Yeni Çek Kanunu Hakkında Görüşler, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, Mart-Nisan 2010, (67-68) 172-194. Doğan, Fatih Beşir, (2010), 5941 Sayılı Çek Kanununa Göre Yeni Çek Türleri, Terazi Hukuk Dergisi, S. 43, Kasım 2010, (41-61). Dirican, Gökhan, (2007). Bankanın Çek Hesabı Açması-Çek Karnesi Vermesi ve Bu işlemlerden Doğan Sorumluluğu, Prof. Dr. Ergon A. Çetingil ve Prof. Dr. Rayegan Kender’e 50. Birlikte Çalışma Yılı Armağanı, İstanbul, (518-528). Eriş, Gönen, (2014) Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak, Ankara: Seçkin Yayıncılık A. Ş. Kendigelen, Abuzer, (2006). Çek Kanunu Tasarısı Taslağının Hukuki Açıdan Değerlendirilmesi, Hukuki Perspektifler Dergisi, S. 8, 2006, s. 177-186. Kendigelen, Abuzer, (2007). Çek Hukuku, 4. Baskı, İstanbul: Arıkan Yayıncılık. Kalpsüz, Turgut/Çelebican, Gürgan./Erem, Faruk, (1974). İktisadi ve Hukuki Yönden Çek, Ankara: Türkiye Bankalar Birliği. Kalpsüz, Turgut, (1981). Çek Hukukuna İlişkin Bazı Meseleler Hakkında Yargıtay Kararlarının Tahlili, Çek Hukukunda Gelişmeler Sempozyumu (18-19 Aralık 1981) Batider, Aralık 1981, C. XI,(2) 37-62. Karayalçın, Yaşar, (1970). Ticaret Hukuku III, Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri), Ankara: Sevinç matbaası. Kırca, İsmail, (2010). 5941 Sayılı Çek Kanunu, Konferans (22 Ocak 2010), Ankara: Batider. Kınacıoğlu, Naci, (1999). Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Baskı, Ankara: Nobel Yayıncılık. Narbay, Şafak, (2010). 5941 Sayılı Çek Kanununun Getirdiği Bazı Yenlikler ve Bunların Değerlendirilmesi, Terazi Hukuk Dergisi, S. 43, Mart 2010, (65-97). Helvacı, Mehmet, (2009). Çek Kanunu Tasarısı’nın Genel Olarak Değerlendirilmesi, Batider, (Aralık 2009), C. XXV, S. 4 (Prof. Dr. Reha Poroy’un Anısına Armağan), s. 239- 251. Oğuz. Sefer, (2014). Zayi Edilen Boş Çek Yapraklarının Mahkeme Tarafından İptaline Karar Verilip Verilemeyeceği Üzerine Bazı Düşünceler” Bankacılar Dergisi, S. 90, Eylül 2014, s. 33-50. Öztan, Fırat, (1997). Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, Ankara: Turhan Kitapevi. Poroy, Reha/Tekinalp, Ünal, (2013) Kıymetli Evrak Hukuku Esasları 5941 sayılı Çek Kanununun Yorumu ile Gözden Geçirilmiş 21. Baskı, İstanbul: Vedat kitapçılık. Teoman, Ömer, (2010). Çek Hukukunda 5838 sayılı Yasa İle Yapılan Değişiklikler, Tüm Makalelerim C.III, 2002-2010, İstanbul. Topçuoğlu, Metin, (2010). Yeni Çek Kanunu Çerçevesinde Çeklerde Gerçek Kişilerin Temsili ve Temsilin Sonuçları, Batider, C. XXVI, (4), 135-154. Ülgen, Hüseyin./Helvacı, M./Kendigelen, Abuzer./Kaya, Aslan, (2013) Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Bası, İstanbul: onikilevha Yayıncılık. Yasan, Mustafa, (2012). 6273 sayılı “Çek Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un İncelemesi, Batider, Haziran 2012, C. XXVIII, (2) 95-136.