COPING WITH DIGITAL GAP: OECD TRENDS AND TURKEY

Yıl 2012, Cilt: 7 Sayı: 1, 53 - 75, 01.06.2012

Ali Şen – Sıdıka Akdeniz Ali Şen

Öz

Anahtar Kelimeler

-

SAYISAL UÇURUMLA BAŞETMEK: OECD TRENDLERİ VE TÜRKİYE

Öz

Bilginin temel bir üretim faktörü olarak kabul görmesinden bu yana, gelişmiş sanayi toplumlarının bir sonraki
evresi bilgi toplumu olarak nitelendirilmektedir. Bilginin üretilmesi, dağıtılması ve uygulanması işlemlerinin
çoğunlukla elektronik ortamda gerçekleşmesi, bilgi ve iletişim teknolojilerine (BİT) olan ihtiyacı arttırmaktadır.
Bundan dolayı, günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki hükümetler, bilgi ve iletişim teknolojilerini
kullanarak toplumsal ve ekonomik yapılarını geliştirmek ve bilgiye dayalı bir ekonomiyi gerçekleştirmek
istemektedirler. Toplumun her kesiminin bu teknolojilere adil bir şekilde erişiminin sağlanması, ülkelerin bilgi
toplumuna ulaşma idealinin en büyük göstergelerinden birisi olarak kabul görmektedir.
Bilgi ve iletişim teknolojilerinin hızla yaygınlaştığı bu yeni süreçteki temel gözlemlerden birisi, bu teknolojilere erişim
konusunda ülkeler ve ülkelerin bölgeleri arasındaki eşitsizliklerdir. BİT erişiminde yaşanan eşitsizlikler, bilişim
alanına “dijital (sayısal) uçurum, sayısal bölünme, sayısal eşitsizlik” gibi kavramları dahil etmiştir. Sayısal uçurum,
farklı sosyoekonomik düzeydeki bireylerin, firmaların veya ülkelerin BİT erişim ve kullanımında yaşadığı eşitsizlik
olarak tanımlanmakta ve hemen hemen bütün ülkelerde bu eşitsizliğin giderilmesine yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
Bu çalışmalarda sayısal uçurumun niçin ortaya çıktığı, ne gibi sorunlara yol açtığı, nasıl ölçülebileceği ve sorunun
çözümü için kısa ve uzun dönemde neler yapılabileceği gibi sorulara cevap aranmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki sayısal uçurum olgusunun çeşitli açılardan incelenmesidir. Bu araştırmada, BİT
kullanımına yönelik kriterler ile ilgili istatistiki bilgilerin değerlendirilmesi yapılmıştır. Türkiye’nin BİT kullanımı
konusunda ortaya koyduğu performansın başarı derecesi, OECD ülkeleri çerçevesinde yapılan bir mukayeseyle ortaya
konmaya çalışılmıştır. Bu araştırma iki temel sonucu ortaya çıkarmıştır. Bunlardan ilki, Türkiye’nin BİT alanında
sürekli ve önemli bir ilerleme kaydetmekte olmasına rağmen, OECD ülkeleri ile olan karşılaştırmalı performansının
oldukça zayıf kalmasıdır. Diğer önemli sonuç ise, Türkiye’nin kent ve kır bölgeleri itibariyle belirli bir sayısal uçurum
görüntüsünü sürdürmekte olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Ekonomisi, BİT, Sayısal Uçurum

Kaynakça

• ALKAN, Mustafa (2003): “Sayısal Uçurum ve Türkiye İncelemeleri”, (Aylık Strateji ve Analiz E-Dergisi),
• Mart:2003, Sayı:2, http://www.stradigma.com/turkce/mart2003/makale_11.html, Erişim: 20.12.2010
• AYTUN, Cengiz (2005): “Dijital Bölünme Olgusu Ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama”, Çukurova
• Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat ABD, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Adana. AYTUN, Cengiz (2006): “Enformasyon Toplumu Sürecinde Dijital Bölünme Kavramının Anlamı ve Önemi”,
• XI. Türkiye’de İnternet Konferansı, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, 21-23 Aralık 2006, Ankara
• BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ (2009): Bilgi Toplumu Stratajisi (2006- 2010), DPT Yayınları, Ankara.
• BİLİM, TEKNOLOJİ ve BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ: Bilgi Toplumu İstatistikleri, TÜİK, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?tb_id=60&ust_id=2, Erişim Tarihi: 04.12.2010
• CID (2002): The Global Information Technology Report 2001-2002: Readiness for the Networked World,
• Center for International Development at Harvard University, İnternet Adresi: http://www.cid.harvard.edu/ cr/gitr2002_press.html, Erişim: 16.10.2010.
• HANOĞLU, Özden (2009): Sayısal Bölünme, Bilim Teknik, Mart, 2009
• ICFA-SCIC: ”Digital Divide and measures taken by Government of Pakistan”, scic.web.cern.ch/ICFA-SCIC/docs/WorkDocs/ Erişim: 03.02.2011 http://icfa
• ITU(2002): World Telecommunication Development Report 2002: Reinventing Telecoms, International
• Telecommuncation Union, ITU Publications, Geneva. KÜÇÜKÇINAR, Altan, vd. (Tarihsiz): “Sayısal Uçurum: Dünya ve Türkiye’de Durum”, http://www.baskent.edu.tr/~omadran/eskiweb/eskiweb/donem0405/ilf301/makaleler/sayisal_ucurum.pdf. Erişim: 04.10.2010.
• MENOU, Michel J. (2001): "The Global Digital Divide: Beyond hICTeria " Aslib Proceedings, 53(4), s.112
• NORRIS, Pippa (2001): The Digital Divide. Cambridge University Press, New York. OECD
• _34225_43435308_1_1_1_1,00.html#data, Erişim Tarihi: 27.10.2010. Outlook, http ://www. oecd.org document/44/ ,3746,en_
• OECD (2001): Understanding Digital Divide, OECD Publications, Paris. <http://www.oecd.org/pdf/ M00002000/M00002444.pdf> Erişim: 12.10.2010
• ORUÇ, Ejder ve ARSLAN, Selçuk (2002): Sayısal Uçurumun Önlenmesi: Stratejik Plan, Telekomünikasyon
• Kurumu, Sektörel Araştırma ve Stratejiler Daire Başkanlığı. ÖNÜR, Nimet, (2007): “Dijital Bölünme ve Gençlik: (Bilgi Toplumunu Sınırlarında Erişilen Toplumsallık)”,
• Sosyoloji Dergisi (Ülgen Oskay’a Armağan Özel Sayısı) ÖZTÜRK, L. (2002): “Dijital Uçurumun Küresel Boyutları”, Ege Üniversitesi, Ege Akademik Bakış Dergisi, (1), ss.127-136.
• ÖZTÜRK, L. (2005): “Türkiye’de Dijital Eşitsizlik: Tübitak-Bilten Anketleri Üzerine Bir Değerlendirme”,
• Erciyes Üniversitesi İktisade ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:24, Ocak- Haziran 2005, ss.111-131.
• SANTOYO, A. Serrono (2003): “Estimation and Charecterization of the Digital Divide”, 2003 Round Tanle on
• Developing Countries Access to Scientific Knowledge, The Abdus Salam ICTP, Trieste, Italy. TÜBİTAK-BİLTEN (1998): “Yetenek ve Kullanım Saptaması”, TÜBİTAKBİLTEN, İnternet Adresi: http://www.tuena.tubitak.gov.tr/rapor/pdf/1200-G-T-A-2.pdf, Erişim:12.10.2010
• UNDP (1999): Human Development Report 1999, 12 July 1999, New York.
• U.S. DEPARMENT OF COMMERCE (1999): "Falling Through the Net: Defining the Digital Divide", U.S.
• Department of Commerce, National Telecommunications and Information Administration, A Report on the Telecommunications and Information Technology Gap in America, July 1999, İnternet Adresi: http:// www.ntia.doc.gov/ntiahome/fttn99/contents.html, Erişim: 11.10.2010.
• WOLFF, Laurance ve Soledad MACKINNON (2002): “What is The Digital Divide?” TechKnowLogia, July - September 2002, s. 7-9.