KÜRESEL İNOVASYON ENDEKSİ VERİLERİNE GÖRE TÜRK DEVLETLERİ TEŞKİLATINA ÜYE ÜLKELERİN İNOVASYON PERFORMANSLARININ ANALİZİ

Yıl 2023, , 51 - 70, 21.06.2023

Mehmet Karahan , Solunay Duran

https://doi.org/10.14514/beykozad.1179838

Öz

Küresel İnovasyon Endeksi (KIE), ülkelerin inovasyon performanslarını detaylı bir şekilde belirleyerek değişen ve gelişen rekabet ve teknoloji ortamında var olan değişimleri yakalamalarında gelişime açık ekonomilere yardımcı olmaktadır. KİE, uluslararası yenilikçiliği belirlemek amacıyla geçmişi, mevcut durumu değerlendirebilme ve geleceği belirlemeye yönelik önemli bir araçtır. KIE, yalnızca ülkelerin kapasitelerini ortaya çıkarmada değil, beraberinde ülkelerin inovasyon ile ilgili politika ve uygulamaları vasıtasıyla baskın ve zayıf özelliklerini belirgin bir şekilde göstermeye yönelik olarak da kullanılmaktadır. KİE ölçümleri sayesinde, ülkeler hangi faktörleri ne kadar önemseyeceğini, hangi faktörlerde yetersiz olduklarını, hangi faktörlerde iyi performans gösterdiklerini görebileceklerdir. Böylelikle eksikliklerini giderebilecek ve daha iyi olmak için neler yapılması gerektiği sorusuna cevap bulabileceklerdir. Bu çalışmada, Türk Devletleri Teşkilatına (TDT) üye ülkelerin KIE 2020 verilerine göre inovasyon performansları ÇKKV yöntemleriyle analiz edilerek ülkelerarası karşılaştırmalar yapılmıştır. Ülke karşılaştırmaları küresel endekste kullanılan 15 kritere göre yapılmış ve bu kriterlerin ağırlıkları da Entropi yöntemiyle hesaplanmıştır. Sonrasında TOPSIS yöntemi kullanılmış ve ülkeler inovasyon performansları odağında sıralanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre ülke sıralaması; Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Özbekistan şeklindedir. Entropi ile yapılan ağırlık hesabında ise en fazla ağırlığa sahip olan “yaratıcı çıktılar” kriteri olup en düşük ağırlığa sahip olan ise “pazar gelişmişliği” kriteridir.

Anahtar Kelimeler

Türk Devletleri Teşkilatı, Küresel inovasyon endeksi, Entropi, TOPSIS

Kaynakça

• Al-Sudairi, M. & Bakry, S. H. (2014), Knowledge issues in the global innovation index: Assessment of the state of Saudi Arabia versus countries with distinct development. Innovation: Management, Policy & Practice, 16(2), 176-183.
• Ay Türkmen, M. & Aynaoğlu, Y. (2017), Küresel rekabet endeksi göstergelerinin küresel inovasyon endeksi üzerindeki etkisi. Business and Management Studies an International Journal, 5(4), 257-282.
• Ayçin, E., & Çakın, E. (2019). Ülkelerin inovasyon performanslarının ölçümünde Entropi ve MABAC çok kriterli karar verme yöntemlerinin bütünleşik olarak kullanılması. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilmler Fakültesi Dergisi, 19(2), 326-351.
• Aytekin, A., Ecer, F., Korucuk, S., & Karamaşa, Ç. (2022). Global innovation efficiency assessment of EU member and candidate countries via DEA-EATWIOS multi-criteria methodology. Technology in Society, 68, 101896.
• Ballı, E. & Manga, M. (2015). Ulusal inovasyon kapasitesi üzerine bir deneme: OECD ülkeleri örneği. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 7(2), 58-74.
• Bıyıklı, M. (2016). Türk dünyası ortak kuruluşu olarak Türk akademisi uluslararası teşkilatı (TWESCO), rolü ve iş birlikleri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Afro-Avrasya Özel Sayısı, ss.404-418.
• Burmaoğlu, S. (2012). Ulusal inovasyon göstergeleri ile ulusal lojistik performansı arasındaki ilişki: AB ülkeleri üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 12(2), 193-208.
• Chen, P. (2021). Effects of the entropy weight on TOPSIS. Expert Systems with Applications, 168(8), 114186.
• Demireli, E. (2010). TOPSIS çok kriterli karar verme sistemi: Türkiye’deki kamu bankaları üzerine bir uygulama. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 101-112.
• Demireli, E. & Tükenmez, N.M. (2012). İşletme performansının ölçümü: TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi üzerine bir uygulama. Verimlilik Dergisi, (1), 25-43.
• Deng, H., Yeh, C. H., & Willis, R. J. (2000). Inter-company comparison using modified TOPSIS with objective weights. Computers & Operations Research, 27(10), 963-973.
• Esmer, Y. & Bağcı, H. (2016). Katılım bankalarında finansal performans analizi: Türkiye örneği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 17-30.
• Gürtuna, F. & Polat, U. (2020). Küresel inovasyon endeksi verilerinin kümeleme analizi ile değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlik Fakültesi Dergisi, 35(2), 551-565.
• Hancıoğlu, Y. (2016). Küresel inovasyon endeksini oluşturan inovasyon girdi ve çıktı göstergeleri arasındaki ilişkinin kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi: OECD örneği, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16( 4), 131-157.
• Hancıoğu, Y. (2017). Küresel inovasyon endeksi göstergeleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 352-365.
• Işık, Ö. (2019). Entropi ve TOPSİS yöntemleriyle finansal performans ile pay senedi getirileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kent Akademisi, 12(37), 200-213.
• Jankowska, B., Matysek-Jędrych, A. & Mroczek-Dąbrowska, K. (2017) : Efficiency of national innovation systems: Poland and Bulgaria in the context of the Global Innovation Index. Comparative Economic Research, 20(3), 77-94, http://dx.doi.org/10.1515/cer-2017-0021
• Karagöz, U. (2010). Kamu sektöründe yeni bir inovasyon girişimi: hizmet envanteri veri tabanı (HEVT) projesi. Türk İdare Dergisi, 476(2010), 133-150. GII, (2020). Global Innovation Indeks, https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2020.pdf
• Meyliana, M., Hidayanto, A. N. & Budiardjo, E. K. (2015). Evaluation of social media channel preference for student engagement improvement in universities using entropy and TOPSIS method. Journal of Industrial Engineering and Management, 8(5), 1676-1697.
• Oralhan, B. & Büyüktürk, M.A. (2019). Avrupa birliği ülkeleri ve Türkiye’nin inovasyon performansının çok kriterli karar verme yöntemleriyle kıyaslanması. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi (EJOSAT), (16), 471-484.
• Oturakci, M. (2021). Comprehensive analysis of the global innovation index: statistical and strategic approach. Technology Analysis & Strategic Management, pp.1-13. ET: 20.05.2021, https://doi.org/10.1080/09537325.2021.1980209
• Özbek, H. & Atik, H. (2013). İnovasyon göstergeleri bakımından Türkiye’nin Avrupa Birliği ülkeleri arasındaki yeri: İstatistiksel bir analiz, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (42), 93-210.
• Pangaribuan, P., & Beniyanto, A. (2018). SAW, TOPSIS, PROMETHEE method as a comparison method in measuring procurement of goods and services auction system. In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering (Vol. 407, No. 1, p. 012045). IOP Publishing.
• Saldanlı, A. & Sırma, İ. (2014). TOPSİS yönteminin finansal performans göstergesi olarak kullanılabilirliği. Öneri Dergisi, 11(41), 85-202.
• Sohn, S.Y., Kim, D.H. & Jeon, S.Y. (2016). Re-evaluation of global ınnovation ındex based on a structural equation model. Technology Analysis & Strategic Management, 28(4), 492-505.
• Stojanovska, S. & Josifovska, A. (2015). Macedonians’ ınnovation system: What does and what does not. Journal of Sustainable Development, 5(14)23-38.
• Şahinli, M.A. & Kılınç, E. (2013). İnovasyon ve inovasyon göstergeleri: AB ülkeleri ve Türkiye karşılaştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (25), 329-355.
• Toprak, M.S. & Çanakçıoğlu, M. (2019). Banka performansının Entropi ve COPRAS yöntemi ile değerlendirilmesi: Türk bankacılık sektörü üzerine bir araştırma. Mali Çözüm Dergisi, 29(154), 107-132.
• Turan, E. (2018). Küresel inovasyon endeksi kapsamında Türkiye’nin konumunun değerlendirilmesi: 2011-2017. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
• TURKKON (2022). Türk konseyi hakkında, E.T:19.04.2022, https://www.turkkon.org/tr/turk-konseyi-hakkinda.
• Tzeng, G.H. & Huang, J. (2011). Multiple attribute decision making methods and applications, CRC Press Taylor & Francis Group, pp.95-102.
• WİPO (2020). Global ınnovation ındex, World ıntellectual property organization, Switzerland, E.T: 19.04.2022, https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_gii_2020.pdf
• Wonglimpiyarat, J. (2010). Innovation index and the innovative capacity of nations. Futures, 42 (3), 247-253.