MARKASIZ SİGARA PAKETLERİNİN ÜNİVERSİTE GENÇLERİNİN SİGARA İÇME ALIŞKANLIKLARINA ETKİSİNİN ÖLÇÜLMESİ

Yıl 2013, , 103 - 133, 01.12.2013

Pinar Seden Meral Ezgi Uzel

https://doi.org/10.14514/BYK.m.21478082.2013.1/2.103-133

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma Türkiye’de ve dünyadaki tütün mamulleri kullanımının azaltılmasına yönelik olarak yapılan yasal düzenlemelere ilişkin bir literatür çalışması yapmakta ve henüz Türkiye’de yürürlükte olmamakla birlikte markasız sigara paketlerinin gençlerin sigara içme alışkanlıkları üzerindeki bir etkisi olup olmadığını araştırmak üzere tasarlanan bir anket çalışmasının bulgularını kapsamaktadır. İstanbul ili içerisindeki yükseköğretim kurumlarında yalnızca sigara içen üniversite öğrencilerine yönelik tasarlanan ve 2013 yılı Eylül ve Ekim aylarında gerçekleştirilen anketin özet bulgularına göre gençlerin sigaraya başlamasında markanın doğrudan bir etkisi olmamakla birlikte, sigara içmeye devam etmelerinde yine markanın bir etkisi bulunmamaktadır. Üniversite öğrencileri sigara paketlerinin üzerinde marka işaretlerinin bulunmasını önemsemekte ve markasız sigara paketlerini satın almak istememektedirler

Anahtar Kelimeler

Gençlik, kara paket, markasız paket, sigara, tütün ürünleri

Kaynakça

• Aftab, Macksood, Deborah Kolben ve Peter Lurie (1999) “International Cigarette Labelling Practices”, Tob Control, 1999(8), s.368-372.
• Avustralya Parlamentosu (2011) Tobacco Plain Packaging Act, www.austlii.edu.au/au/ legis/cth/num_act/tppa2011180/, Erişim Tarihi: 5 Eylül 2013.
• Bağımlılığa ve Sigaraya Hayır Derneği (tarihsiz) Dünyada ve Ülkemizde Sigara Uygulamaları, www.bagimliligahayir.org/haber1.php?id=9 Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Bansal-Travers, Maansi, David Hammond, Philip Smith, K. Michael Cummings (2011) “The Impact of Cigarette Pack Design, Descriptors, and Warning Labels on Risk Perception in the U.S.”, American Journal of Preventive Medicine, 40(6), s.674–682.
• Bilir, Nazmi (2009) “Türkiye Tütün Kontrolünde Dünyanın Neresinde?”, Tur Toraks Dergisi, 2009(10), s.31-34.
• Borland, Ron ve Steven Savvas (2013) “Effects of Stick Design Features on Perceptions of Characteristics of Cigarettes”, Tobacco Control, 22(5), s.331-337.
• Borland, Ron, Steven Savvas, Fiona Sharkie ve Karen Moore (2013) “The Impact of Structural Packaging Design on Young Adult Smokers’ Perceptions of Tobacco Products”, Tobacco Control, 22(2), s.97-102.
• Boyacı, Haşim, Aytül Çorapçıoğlu, Ahmet Ilgazlı, İlknur Başyiğit ve Füsun Yıldız (2003) “Kocaeli Üniversitesi Öğrencilerinin Sigara İçme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi”, Solunum Hastalıkları, 14(3), s.169-175.
• Bryman, Alan ve Duncan Cramer (1999) Quantitative Data Analysis with SPSS Release 8 For Windows, London: Routledge.
• Buzgan, Turan, Seraceddin Çom, Hasan Irmak, Hayati Baykan, Ebru Aydın ve Sevil Taner (tarihsiz) MPOWER, Tütün Salgınını Kontrol Etmeye Yönelik Politika Paketi, www. sigarabirakmadaogrenmezemini.org/media/downloads/MPower.pdf, Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.
• Cunningham, Rob ve Ken Kyle (1995) “The Case For Plain Packaging”, Tobacco Control, 4(1), s.80-86.
• Centers For Disease Control and Prevention (2011a) “Smoking & Tobacco Use”, www. cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/fast_facts/, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Centers For Disease Control and Prevention (2011b) “Youth & Tobacco Use” www. cdc.gov/tobacco/data_statistics/fact_sheets/youth_data/tobacco_use/, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Churchill, Gilbert A. (1979) “A Paradigm For Developing Better Measures Of Marketing Constructs”, Journal of Marketing Research, 16(1), s.64-73.
• Detenber, Benjamin H. (1996) “A Bio-Informational Theory of Emotion: Motion and Image Size Effects on Viewers”, Journal of Communication, 46(3), s.66-84.
• DeVellis, Robert F. (2003) Scale Development-Theory and Applications, 2. Baskı, California: Sage.
• Dewhirst, Timothy ve Wonkyong Beth Lee(2012) “Cigarette Advertising in the Republic of Korea: A Case Illustration of The One”, Tobacco Control, 21(6), s.584-588.
• Dikmen, Nedim (2005) “Türkiye’de Sigara Tüketimi ve Tüketimi Etkileyen Değişkenler Üzerine Bir Model Önerisi”, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), s.1-19.
• Doxey, Juliana ve David Hammond (2011) “Deadly in Pink: The Impact of Cigarette Packaging Among Young Women”, Tobacco Control, 20(5), s. 353-360.
• Dünya Sağlık Örgütü (2002) Smoking Statistics Fact Sheet, www.wpro.who.int/ mediacentre/factsheets/fs_20020528/en/, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Dünya Sağlık Örgütü (2003) Framework Conventıon On Tobacco Control, whqlibdoc.who. int/publications/2003/9241591013.pdf, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Dünya Sağlık Örgütü (2004) Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi, www.ttb.org.tr/mevzuat/ index.php?option=com_content&view=article&id=107:dya-saik-gt-kontrolrve-slees&cati d=6:uluslararasylge&Itemid=36 , Erişim Tarihi: 5 Eylül 2013.
• Dünya Sağlık Örgütü (2013) Tobacco Fact Sheet, www.wpro.who.int/mediacentre/ factsheets/fs_201203_tobacco/en/index.html, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Dünya Sağlık Örgütü (tarihsiz) Tobacco Data and Statistics, www.euro.who.int/en/health- topics/disease-prevention/tobacco/data-and-statistics, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Gerçek, Cem (2009) “Okullarda Sigara Eğitimine Yönelik Yapılan Deneysel Araştırmaların Değerlendirilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(2009), s.21- 29.
• Germain, Daniella, Melanie A. Wakefield, Sarah J. Durkin (2009) “Adolescents’ Perceptions of Cigarette Brand Image: Does Plain Packaging Make a Difference?”, Journal of Adolescent Health, 46(4), s.385-392.
• Halabi, Sam F. (2011) The Family Smoking Prevention and Tobacco Control Act: Regulatory Success and Market Failures, www.nxtbook.com/ygsreprints/FDLI/g19403fdli_nxtbook/ index.php?startid=19#/18, Erişim tarihi: 6 Kasım 2013.
• Hammond, David, Martin Dockrell, Deborah Arnott, Alex Lee ve Ann McNeill (2009) “Cigarette Pack Design and Perceptions of Risk Among UK Adults and Youth”, European Journal of Public Health, 19(6), s.631-637.
• Hammond, David, Melanie Wakefield, Sarah Durkin ve Emily Brennan (2012) “Tobacco Packaging and Mass-Media Campaigns: Research Needs for Articles 11 and 12 of the WHO Framework Convention on Tobacco Control”, Nicotine & Tobacco Research, 15(4), s. 817-831.
• Hastings, Gerard, Karine Gallopel-Morvan ve Juan Miguel Rey (2008) “The Plain Truth About Tobacco Packaging”, Tobacco Control, 17(6), s.361-362.
• Hoek, Janet, Christiane Wong, Philip Gendall, Jordan Louviere ve Karen Cong (2011) “Effects of Dissuasive Packaging on Young Adult Smokers”, Tobacco Control, 20(3), s. 183- 188.
• Hoek, Janet, Philip Gendall, Heather Gifford, Gill Pirikahu, Judith McCool, Gina Pene, Richard Edwards ve George Thomson (2012) “Tobacco Branding, Plain Packaging, Pictorial Warnings and Symbolic Consumption”, Qualitive Health Research, 22(5), s.630-639.
• Hürriyet Gazetesi (2002) “Sigaraya Üniversitede Başlanıyor” webarsiv.hurriyet.com. tr/2002/01/29/81812.asp, Erişim tarihi: 8 Kasım 2013.
• Joossens, Luk ve Martin Raw (2010) The Tobacco Control Scale 2010 in Europe, www. krebshilfe.de/fileadmin/Inhalte/Downloads/PDFs/Kampagnen/TCS_2010_Europe.pdf, Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.
• Kaptanoğlu-Yıldırım, Ayşegül, Gülden Polat ve Makbule Soyer, (2012) “Marmara Üniversitesi Öğrencilerinde ve Öğretim Üyelerinde Sigara Alışkanlığı ve Durağan Maliyet İlişkisi”, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(2), s.119-125.
• Karagöz, Murat, Mesut Alben ve Fatıma Büyüktatlı (2010) “Yasal Düzenlemelerin Sigara Tüketimi Üzerindeki Etkileri”, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(2), s.19-36.
• Kurnaz, Mehmet Altan ve Nevzat Yiğit, (2010) “Fiziksel Tutum Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliliği ve Güvenilirliği”, Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 4(1), s.29-49.
• Milliyet Gazetesi (2013) “Hastane Bahçesinde ve Cami Avlusunda Sigaraya Yasak”, http:// gundem.milliyet.com.tr/hastane-bahcesinde-ve-cami/gundem/detay/1787242/default. htm, Erişim Tarihi: 1 Aralık 2013.
• Mitchell, Andrew (2010) “Australia’s Move to the Plain Packaging of Cigarettes and Its WTO Compatiblity”, Asian Journal of WTO and International Health Law and Policy, 5(2), s.399-419.
• Moodie, Crawford, Anne Marie Mackintosh, Gerard Hastings ve Allison Ford (2011) “Young Adult Smokers’ Perceptions of Plain Packaging: A Pilot Naturalistic Study”, Tobacco Control, 20(5), s.367-373.
• Moodie, Crawford, Allison Ford, Anne Marie Mackintosh, Gerard Hastings, (2012) “Young People’s Perceptions of Cigarette Packaging and Plain Packaging: An Online Survey”, Nicotine & Tobacco Research, 14(1), s.98-105.
• Munafo, Marcus R., Nicole Roberts, Linda Bauld ve Ute Leonards (2011) “Plain Packaging Increases Visual Attention To Helath Warnings on Cigarette Packs in Non-Smokers and Weekly Smokers but not Daily Smokers”, Addiction, 106(8), s.1505-1510.
• Munoz, M.A., M.I. Viedma-del-Jesus, F. Rosello, N. Sanchez-Nacher, P. Montoya ve P. Vila (2013) “The Emotional Impact of European Tobacco-Warning Images”, Tobacco Control, 22(2), s.123-129.
• Oğuztürk, Bekir Sami ve Yunus Gülcü, (2012) “Türkiye’de Sigara Tüketimini Etkileyen Faktörlerin Analizi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(2), s.99-105.
• Özcebe, Hilal (2008) Gençler ve Sigara, Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• Philip Morris (1973) Two Pastel Green Menthol Field Test, legacy.library.ucsf.edu/tid/ esc22e00/pdf, Erişim tarihi: 6 Kasım 2013.
• Philip Morris (1992) Opportunities in Packaging Innovation, legacy.library.ucsf.edu/ documentStore/d/b/e/dbe12a00/Sdbe12a00.pdf, Erişim tarihi: 6 Kasım 2013.
• Sabah Gazetesi (2013) “Sigarada Kara Paket Dönemi Başlıyor”, www.sabah.com.tr/ Yasam/2013/11/04/acik-alanda-da-sigara-yasagi, Erişim tarihi: 8 Kasım 2013.
• Scheffels, Janne ve Gunnar Sæbİ (2013) “Perceptions of Plain and Branded Cigarette Packaging Among Norwegian Youth and Adults: A Focus Group Study”, Nicotine & Tobacco Research, 15(2), s.450-456.
• Scheffels, Janne (2008) “A Difference That Makes a Difference: Young Adult Smokers’ Accounts of Cigarette Brands and Package Design”, Tobacco Control, 17(2), s.118-122.
• Slade, John (1997) “Cover Essay: The Pack as Advertisement”, Tobacco Control, 6(3), s.169-170.
• MedlinePlus (tarihsiz) Smoking and Youth, www.nlm.nih.gov/medlineplus/ smokingandyouth.html, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Snowdon, Christopher (2012) Plain Packaging: Commercial Expression, Anti-smoking Extremism and the Risks of Hyper-regulation, www.adamsmith.org/sites/default/files/ research/files/plain-packaging.pdf, Erişim tarihi: 6 Kasım 2013.
• Şenyüz, Levent ve Recai Coştur (2010) “Sigara Kullanan ve Kullanmayan Üniversite Öğrencisi Genç Yetişkinlerin Sigara Paketlerinde Yer Alan Uyarı Yazılarıyla İlgili Değerlendirmeleri”, Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(1), s.253-269.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (tarihsiz) “Türkiye’de Tütün Kontrolü Çalışmaları” başlıklı basın açıklaması, www.saglik.gov.tr/TR/belge/1-15787/turkiyede-tutun-kontrolu-calismalari. html, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2010) Küresel Yetişkin Tütün Araştırması Türkiye Raporu www.havanikoru.org.tr/dosya/Docs_Tutun_ Dumaninin_Zararlari/KYTA_Kitap_Tr.pdf, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Temiz, Dilek (2010) “Sigara Tüketimini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği”, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), s.45-53, www.sobiad.org/ejournals/dergi_EBD/ arsiv/2010_1/05dilek_temiz.pdf, Erişim Tarihi: 1 Kasım 2013.
• The ASPECT Consortium (2004) Tobacco or Health in The European Union: Past, Present and Future, ec.europa.eu/health/ph_determinants/life_style/Tobacco/Documents/ tobacco_fr_en.pdf, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Tobacco Control Research Group (tarihsiz) History of Plain Packaging: Developing the Intellectual Property Argument, www.tobaccotactics.org/index.php/History_of_Plain_ Packaging:_Developing_the_Intellectual_Property_Argument, Erişim tarihi: 6 Kasım 2013.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2010) Kanser Hastalığı Konusunun Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem23/yil01/ss648.pdf, Erişim tarihi: 3 Kasım 2013.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2012) 13142 Sayılı Haber Bülteni, www.tuik.gov.tr/ PreHaberBultenleri.do?id=13142, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Türkiye Sigarayla Savaş Derneği (tarihsiz) Sigara Tüketimi ve Yapılan Harcamalar, www. ssder.org.tr/index_tr.asp?id=305, Erişim tarihi: 1 Kasım 2013.
• Uzel, Ezgi (2013) Orchestrator Role of Third Party Logistics Providers (3PLs) in Services Marketing Concept and Its Effect on Supply Chain Collaboration, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wakefield, Melanie, Linda Hayes, Sarah Durkin ve Ron Borland (2013) “Introduction Effects of the Australian Plain Packaging Policy on Adult Smokers: A Cross-Sectional Study”, BMJ Open, 3(7), s.1-9.
• Wakefield, Melanie, C. Morley, J.K. Horan ve K.M. Cummings (2002) “The Cigarette Pack as Image: New Evidence From Tobacco Industry Documents”, Tobacco Control, 11(S1), s.i73-i80.
• Wakefield, Melanie ve T. Letcher (2002) “My Pack is Cuter Than Your Pack”, Tobacco Control, 11(2), s.154-156.
• Yaslı, Gökben (2009) Gençlerde Sigaradan Korunma Konusunda Akran Eğitimi Programının Etkinliği, Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
• Yılmaz, Neslihan (2010) Sigara İçen Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Sigara İçme Davranışının ve Bırakma İsteğinin Belirleyicileri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak: Karaelmas Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.