SON DÖNEM OSMANLI DEVLETİ’NDE FUHUŞ VE YEREL AKTÖRLER (1876-1909)

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 88 - 102, 01.06.2022

Burcu Belli

https://doi.org/10.14514/BYK.m.26515393.2022.10/1.88-102

Öz

XIX. yüzyıl Osmanlı Devleti için yeni bir dünyanın kapılarının açıldığı yüzyıldır. Bu yüzyıla damgasını vuran çokça gelişme yaşandı, bunlardan birisi de yüzyılın son çeyreğinde meydana gelen kadın fuhşunun meşrulaşmasıdır. 1879 ve 1884’te yayınlanan iki nizamname ile birlikte Osmanlı Devleti ilk defa meşru fuhşu tartışmaya başladı. Böylece, Osmanlı Devleti’nin ajandasına ansızın yeni konular ve özneler dahil oldu. Devletin meşru olarak tanışmak zorunda olduğu ilk özneler elbette fahişeler ve yerel liderlerdi. XVI. yüzyılda kendi eli ile verdiği iktidar gücünü, XIX. yüzyılda geri almak isteyen Osmanlı iktidarı, 1884 ile 1909 arasında, çok sıkıntı çekmiştir. Bu çalışma, XIX. yüzyılın sonunda Osmanlı Devleti’nin yerel liderlerle girdiği görünmez ve sessiz iktidar çatışmasını fuhuş üzerinden değerlendirmektedir. Bu çalışma, çeşitli disiplinlerde üretilmiş farklı odak noktalarına ve temaya sahip çok sayıda ikinci el kaynaktan ve Osmanlı Devlet Arşivi’nde yer alan belgelerden faydalanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fuhuş, modernleşme, Osmanlı, merkezileşme JEL Sınıflandırması:, merkezileşme

PROSTITUTION AND LOCAL ACTORS IN THE LATE OTTOMAN EMPIRE (1876-1909)

Öz

The 19th century was a century when the windows of a new world were opened for the Ottoman Empire. Many developments marked this century, one of them was the legitimization of prostitution, which took place in the last quarter of the century in the Ottoman lands. With the two regulations published in 1879 and 1884, the Ottoman Empire started to discuss the legitimatization of prostitution for the first time. Therefore, new subjects and actors suddenly appeared on the agenda of the Ottoman Empire. Some of these subjects were prostitutes and local leaders off course. The state that gave the power to several agencies in the 16th century wanted to take it back in the 19th century, and the Ottoman government had lots of trouble in this regard. This article evaluates the invisible and silent power conflict between the Ottoman Empire and local leaders at the end of the 19th century through prostitution. This study benefits from a large number of second-hand sources with different focus points and themes created in various disciplines, as well as many primary sources in the Ottoman State Archive.

Anahtar Kelimeler

Prostitution, modernization, Ottoman, centralization

Kaynakça

• Alyot, H. (1947). Türkiye’de Zabıta, Ankara: Kanaat Basımevi. Artvinli, F. (2013). Delilik, Siyaset ve Toplum: Toptaşı Bimarhanesi (1873-1927), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Balsoy, G. (2013). The Politics of Reproduction in Ottoman Society, 1838-1900, Londra: Pickering & Chatto. Bingül, Ş. (2021). II. Meşrûtiyet Dönemi Osmanlı İslamcı Basınında Salgın Hastalık Tedbirleri, İlahiyat Tetkikleri Dergisi, 2021(5), Erzurum: Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi.
• Burguière, A. (2009). The Annales School: an Intellectual History, New York: Cornell University Press.
• Burke, P. (2015). The French Historical Revolution: the Annales School, 1929-2014, California: Stanford University Press.
• Çakır, S. (1994). Osmanlı Kadın Hareketi, İstanbul: Metis Yayınları. Çalışkan, A., Eyicil A. (2019). XVIII. ve XIX. yüzyılda Halep ve Civarında Salgın Hastalıklar, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), Bingöl: Bingöl Üniversitesi Yayınları.
• Çaycı, M.E., Çevik, A. (2021). Yıkıma Doğru Bir İmparatorluğun Salgınlarla İmtihanı: II. Meşrutiyet Dönemi Örneği, İnsan & İnsan, 8(28), Okur Yazar Derneği.
• Deal, R. (2010). Crimes of Honor, Drunken Brawls and Murder: Violence in Istanbul Under Abdülhamid, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• Durakbasa, A., Ilyasoglu. A. (2001). Formation of Gender Identities in Republican Turkey and Women’s Narratives as Transmitters of Herstory of Modernization, Journal of Social History, 35(1), Londra: Oxford University Press.
• Durakbaşa, A. (2000). Halide Edib: Türk Modernleşmesi ve Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları,
• Ergin, O. N. (1994). Düstur, I. Cilt, VI. Part, İstanbul: Matbaa -i Amire: 1289.
• Ergut, F. (2004). Modern Devlet ve Polis: Osmanlıdan Cumhuriyet’e Toplam Denetlemenin Diyalektiği, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Fakir, B. (2006). Yılanların Öcü, İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2006.
• Garon, S. (1993). The World's Oldest Debate? Prostitution and the State in Imperial Japan, 1900- 1945, The American Historical Review, 98(3).
• Göral, S. (2007). 19. Yüzyıl İstanbul’unda Suç, Toplumsal Kontrol ve Hapishaneler Üzerine Çalışmak, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza: 18. – 20. Yüzyıllar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Gül, A. (2009). XIX. Yüzyılda Erzincan Kazasında Salgın Hastalıklar (Kolera, Frengi, Çiçek Ve Kızamık), Journal of Turkish Research Institute, 41.
• Kandiyoti D., Türköz E. (1981). Türk Kadınının Sorunları: Çözüm Önerileri, İstanbul: Türk Sosyal Bilimler Derneği. Kaye, H. J. (1995). The British Marxist Historians: an Introductory Analysis, New York: St. Martin's Press.
• Keskinoğlu, O. (1969). Fıkıh Tarihi ve İslam Hukuku, İstanbul: Ayyıldız Yayınevi. Keşoğlu, B. (2019). Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Kadın Dergileri: Talepler, Engeller, Mücadele, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
• Keşoğlu, B., Keşoğlu, M. (2010). Türk Kadıni 1918/1919 (Yeni Harflerle), İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı. Kılıç, O. (2004). Eski Çağdan Yakın çağa Genel hatlarıyla dünyada ve Osmanlı Devletinde Salgın Hastalıklar, Elazığ: Fırat Üniversitesi Yayınları.
• Koçu, R. E. (2002). Aşk Yolunda İstanbul’da Neler Olmuş, İstanbul: Doğan Kitap. Kurt, B., Yaşayanlar, İ. (2017). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Salgın Hastalıklar ve Kamu Sağlığı, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Levy Aksu, N. (2007). 19. Yüzyılda Osmanlı’da Kamu Düzeni Konusunda Çalışmak: Bibliyografya Üzerinden Bir Değerlendirme, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza: 18. – 20. Yüzyıllar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Levy Aksu, N. (2007). Yakından Korunan Düzen: Abdülhamid Devrinden II. Meşrutiyet Dönemine Bekçi Örneği, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza: 18. – 20. Yüzyıllar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Mann, M. (1984). The Autonomous Power of the State: Its Origin, Mechanism and Results, European Journal Of Sociology, 25. Menekşe, M. (2020). Eskişehir’de Kolera Salgını: Etkileri ve Alınan Önlemler (1893), Journal of history and future, 6(1). Osmanağaoğlu, C. (2008). Klasik Dönem Osmanlı Hukukunda Zina Suçu ve Cezası, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi mecmuası.
• Özbek, M. (2019). Single, Poor Women in Istanbul, 1850-1915: Prostitution Sexuality and Female Labor, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Boğaziçi University.
• Panzac, D. (2021) Osmanlı İmparatorluğu’nda Veba: 1700-1850, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları. Peirce, L. (2003). Morality Tales Law and Gender in the Ottoman Court of Aintab, California:University of California Press.
• Rasim, A. (2007). Fuhş-ı Atik, İstanbul: Avrupa Yakası Yayınları.
• Sariyildiz, G. (2002). XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Kolera Salgını, Tarih Boyunca Anadolu’da Doğal Afetler ve Deprem Semineri, İstanbul. Semerdjian, E. (2008) "Off the Straight Path":Illicit Sex, Law, and Community in Ottoman Aleppo, Syracuse: Syracuse University Press.
• Tongur, H. (1946). Türkiye’de Genel Kolluk, Ankara: Kanaat Basımevi., Toprak, Z. (2015). Türkiye'de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Tuğ, B. (2017). Politics of Honor in Ottoman Anatolia: Sexual Violence and Socio-Legal Surveillance in the Eighteenth Century. Boston: Brill.
• Yıldırım, N. (2014). 14. Yüzyıldan Cumhuriyet’e Hastalıklar, Hastaneler, Kurumlar, Karantina İstemezük Osmanlı Coğrafyasında Karantina Uygulamalarına İsyan, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Yılmaz, S. (2016). Love in the Time of Syphilis: Medicine and Sex in the Ottoman Empire, 1860- 1922, (Yayınlanmamış doktora tezi), CUNY. Zengin, A. (2011). İktidarın Mahremiyeti: İstanbul'da Hayat Kadınları, Seks İşçiliği ve Şiddet, İstanbul: Metis Yayınları. Zengin, A. (2014). Sex for Law, Sex for Psychiatry: Pre-Sex Reassignment Surgical Psychotherapy in Turkey Anthropologica.