NÛREDDİN MAHMUD ZENGİ’NİN KUZEY SINIRINDAKİ HIRİSTİYAN DEVLETLERLE İLİŞKİLERİ (1146-1174)

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 3 - “Nureddin Zengi” Özel Sayısı, 51 - 68, 31.12.2018

Ahmet Kütük

https://doi.org/10.31456/beytulmakdis.495918

Cited By: 1

Öz

Haçlıların
doğuyu istila ettiği sancılı süreçte Anadolu, Suriye ve Irak topraklarının
büyük kısmını bir arada tutmayı başarabilen Zengi Atabeyliği’nin, 1146 yılında
kurucusu İmadüddin Zengi’nin ölümü sonrası kolayca dağılacağı öngörülüyordu.
Fakat Zengi öldükten sonra diğer oğulları arasında sivrilen Nûreddin Mahmud,
gerek cesareti, gerekse rakiplerine karşı sergilediği mücadele azmiyle
babasının egemen olduğu toprakları daha da genişleterek ona iyi bir halef
olduğunu göstermiştir. Suriye’de Halep şehrini merkez edinen Nûreddin, hem
kendi hâkimiyet bölgesine hem de İslam dünyasına yönelik en büyük tehlikenin
Haçlılar olduğunu iyi idrak etmişti. Bunlar arasında Antakya Haçlı Kontluğu,
Nûreddin’in kuzey sınırını güvence altına almak için en çok odaklandığı kontluk
olmuştu. Ayrıca Akdeniz sahillerinin önemli kısmını elinde bulunduran Ermeni
Prensliği ile belli dönemlerde bölgeye sefer düzenleyen Bizans İmparatorluğu
Nûreddin için kuzey sınırını tehdit eden çetin rakipler olmuştur. Bu makalede
kaynaklarda Nûreddin Mahmud hakkında verilen bilgiler üzerinden onun kuzey
bölgesindeki Haçlı, Ermeni ve Bizans gibi gayr-ı müslim devletlerle mücadelesi
irdelenecek ve bu çerçevede Nûreddin’in kuzey politikasının esasları ortaya
konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Zengiler, Nûreddin Mahmud, Antakya Haçlı Kontluğu, Bizans İmparatorluğu, Ermeni Prensliği

Relations of Nur al-Din Zengi with Christian States on the northern border

Öz

During the critical
period of the Crusaders invading the East, it was predicted that the Zengids
who managed to keep a large part of Anatolia, Syria and Iraq would be eradicated
following the death of Imad al-Din Zengi in 1146. But one of his sons, Nur
al-Din Mahmud, distinguished amongst his sibling, with characteristics such courage
and determination to fight against his rivals together with the ambition of
expanding his territory proved him to be a good successor to his father. Nur
al-Din who made Aleppo his capital in Syria, was well aware of the crusaders as
the greatest danger to his realm and to the Muslim world as a whole. Amongst
the neighbouring crusader territory was the Principality of Antioch which had
been the focus for securing Nur al-Din’s northern borders. Additional threats
on the northern borders emanated from the Armenian principality which held a
significant portion of the Mediterranean coastal area and the Byzantine empire
which attack the northern region periodically and were both challenging adversaries
to Nur al-Din. This paper will examine the policy of Nur al-Din on the northern
borders with non-Muslim states, namely the Crusaders, Armenians and Byzantines. 

Anahtar Kelimeler

Zengids, Nur al-Din, Crusaders, Principality of Antioch, Byzantine Empire, Armenian Principality

Kaynakça

• Alptekin, Coşkun. (1986). Zengi. İslam Ansiklopedisi, c. XIII, İstanbul: MEB Yayınları. ss. 526-532.Alptekin, Coşkun. (1989). Aksungur. Diyanet İslam Ansiklopedisi, c. 2, İstanbul: TDV Yayınları. s. 296.Altan, Ebru. (2014). Nur Al-Din Mahmud B. Zangi (1146-1174): One Of The Prominent Leaders Of The Struggle Against The Crusaders. Tarih Dergisi. İstanbul: 2014/1. Sayı 55. ss. 57-78.Anonim Süryani. (2005). I. ve II. Haçlı Seferleri Vekayinamesi. Çev. Vedii İlmen. İstanbul: Yaba Yayınları.Asbridge, Thomas. (2014). Haçlı Seferleri. Çev. Ekin Duru, İstanbul: Say Yayınları.Cahen, Claude. (1940). La Syrie Du Nord A L'époque Des Croisades Et La Princıpauté Franque D'antioche. Paris: Librairie Orientaliste Paul Geuthner.De Slane, Mac Guckin. (1843). Kitab-ı Vefayatu’l Ayan. (Ibn Khallikan’s Biographical Dictionary). vol. III/1, Paris: And Allen And Co.Demirkent, Işın. (1994). Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi, (1118-1146). c. II, Ankara: TTK Yayınları.el-Azimî. (2006). Azimî Tarihi (Selçuklular Dönemiyle İlgili Bölümler H.430-538=1038/39-1143/44). Çev. A. Sevim. Ankara: TTK Yayınları.Elisséef, N. (1995). “Nur al-Din Mahmud b. Zanki”, Encyclopedia of Islam (Second Edition), vol. VIII, Leiden: ss. 127-132.Gabrieli, Francesco. (2010). Arab Historians of the Crusaders. Trans. E. J. Costello. New York: Routlage.Gibb, Sir Hamilton A. R. (1969). Career of Nur-ad-Din. A History of The Crusaders. ed. K. M. Setton. vol. I., London: The University of Wisconsin Press. ss. 513-527.Gregory Abu’l Farac (Barhabreus). (1999). Abu’l Farac Tarihi. Çev. Ö. R. Doğrul. c. II, Ankara: TTK Yayınları.Ioannes Kinnamos. (2001). Ioannes Kinnamos’un Histioria’sı (1118-1178). Çev. I. Demirkent. Ankara: TTK Yayınları.İbn Kesir. (1994). el-Bidaye Ve’n Nihaye (Büyük İslam Tarihi). c. XII, Çev. M. Keskin, İstanbul: Çağrı Yayınları.İbnu’l Adim. (2011). Buğyat at-Talab Fi Tarih Halab (Selçuklularla İlgili Haltercümeleri). Yay. Ali Sevim. Ankara: TTK Yayınları.İbnu’l Esir. (Tarihsiz). Al-Tarikh Al Bahir Fi Al Dawla Al Atabekiya (H. 555-630). neş. A. A. Tolaymat).İbnu’l Esir. (1991). İslam Tarihi, El-Kamil Fi’t Tarih Tercümesi, Çev. A. Özaydın. c. XI, İstanbul: Bahar Yayınları.İbnu’l Ezrak, Ahmed b. Yusuf b. Ali. (1992). Meyyafarikin ve Amid Tarihi (Artuklular Kısmı). Çev. Ahmet Savran. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.İbnu’l Kalanisî. (2015). Şam Tarihine Zeyl, I. II. Haçlı Seferleri Dönemi. Çev. O. Özatağ. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.İbnü’l Verdî. (2017). Bir Ortaçağ Şairinin Kaleminde Selçuklular. Tercüme Ve Notlar: Mustafa Alican. İstanbul: Kronik Yayınları.Kök, Bahattin. (2007). Nureddin Mahmud Zengi. Diyanet İslam Ansiklopedisi. c. 33. İstanbul: TDV Yayınları. ss. 259-262.Niketas Khoniates. (1995). Historia,(Ioannes Ve Manuel Komnenos Devirleri). Çev. Fikret Işıltan. Ankara: TTK Yayınları.Polat, Ziya. (2015). Salâhaddin Eyyubi’nin Haçlı Siyaseti ve Kudüs Krallığıyla Yaptığı Antlaşmalar. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Ana Bilim Dalı, İstanbul: [Basılmamış Doktora Tezi].Runciman, Steven. (2008). Haçlı Seferleri Tarihi, Kudüs Krallığı Ve Frank Doğu 1100-1187, Çev. Fikret Işıltan. c. II, Ankara: TTK Yayınları.Segal, Judah Benzion. (2002). Edessa (Urfa). Çev. A. Arslan. İstanbul: İletişim Yayınları.Sümer, Faruk. (2004). Mesud I. Diyanet İslam Ansiklopedisi. c. 29, ss. 339-342.Süryani Mihail. (1944). Vekayinâme. Çev. H. D. Andreasyan. [Basılmamış TTK Nüshası].Şihabeddin b. Fazlullah el-Ömerî. (2014). Türkler Hakkında Gördüklerim ve Duyduklarım (Mesalikü’l Ebsar). çev. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları.Turan, Osman. (1993). Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.Urfalı Mateos. (1987). Urfalı Mateos Vekayinâmesi (952-1156) Ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162). Çev. H. D. Andreasyan. Ankara: TTK Yayınları.William Archbishop of Tyre, (1943). A History of Deeds Done Beyond The Sea. vol. II, Trans. E. A. Babcock-A. C. Krey, New York: Colombia University Press.Zettersteen, K. V. (1964). Nureddin, İslam Ansiklopedisi, c. IX, İstanbul: MEB Yayınları. ss. 358-361.