Öz
Musul ve
Halep merkez olmak üzere el-Cezîre, Doğu Anadolu ve Suriye’de hüküm sürmüş olan
Zengî Atabeyliği’nin temeli Aksungur tarafından atılmıştır. Selçukluların
hizmetinde bulunan Aksungur, onlar tarafından Halep valiliğine atanmıştır.
Vefatından sonra ise oğlu İmâdüddîn’in, Irak Selçuklu sultanı, Sultan Mahmud’un
iki oğluna atabey olarak atanmasıyla Zengî Atabeyliği resmen kurulmuştur.
İmâdüddîn, atabey olarak atandıktan sonra Haçlılara karşı ilk ciddi mücadeleyi
başlatan Müslüman lider olmuştur. Onun çabalarının sonucudur ki Urfa Haçlı
Kontluğu tarih sahnesinden silinmiş ve burası yine Müslümanların eline
geçmiştir. İmâdüddîn’in vefatından sonra Ülke hanedanın ortak malıdır, geleneği
uyarınca ülkesi; Musul ve Halep kolları olmak üzere ikiye bölünmüştür. Halep
kolunun başına geçen Nûreddîn, babasının izinden yürüyerek İslâm âleminin
selameti için çok büyük uğraşlar vermiş, yine bu idealle Haçlılara karşı çetin
mücadeleler gerçekleştirmiş ve onlara çok büyük zayiatlar verdirmiştir.
Nûreddîn’in İslâm âlemini başta Haçlılar olmak üzere Gayr-ı Müslimlerin
tehlikesinden kurtarabilmek için üç büyük hedefi vardı. Bunlardan ikisi
Salâhaddîn tarafından gerçekleştirilirken üçüncüsü ise asırlar sonra Fatih
Sultan Mehmed tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu makalede Nûreddîn’in bu üç
hedefinden Salâhaddîn tarafından gerçekleştirilen hedefler üzerinde durulacaktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alptekin, C. (1989). “Aksungur”, DİA, İstanbul: TDV Yay.Demirkent, I. (2002). “Kudüs”, DİA, Ankara: TDV Yay.Ebû Şâme, Ş. (2002): Kitâbu’r-Ravzateyn fî Ahbâr-i’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, Thk. İbrâhîm Şemseddîn, I-V, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye. Ebu’l-Fidâ, [ty]. el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, I-IV, Tkd. Hüseyin Mü’nis, Kâhire: Dârü’l-Maarif. İbn Adîm, H. [ty]. Buğyetu’t-Taleb fî Tarîhi Haleb, Thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Esîr, İ. (1963). et-Tarîhü’l-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye, Thk. Abdulkadir Ahmed Tuleymât, Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse. İbn Esîr, İ. (2003). el-Kâmil fi’t-Tarîh, I-XI, Thk. Muhammed Yusûf ed-Dakkâk, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. İbn Haldûn, A. (2000). Tarîhu İbn Haldûn, I-VIII, Haz. Halil Şahhâde ve Süheyil Zekkâr, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Hallikân, Ş. [ty]. Vefeyâtü’l-Ayân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân, Thk. İhsân Abbâs, I-VIII, Beyrut: Dâr-ı Sadr. İbn İbrî, Y. (1994). Tarîhu Muhtasari’d-Düvel, Lübnân: Dârü’r-Râid, , 1994.İbn Kesîr, İ. (2010). el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XX, 2. Baskı, Thk. Muhyiddîn Dîb Misto, Dımaşk: Dâru İbn Kesîr. İbn Şeddâd, B. (1994). en-Nevâdirü’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinü’l-Yûsufiyye, 2. Baskı, Nşr. Cemâlüddîn eş-Şeyyâl, Kahire: Mektebetü’l-Hancı. İbn Vâsıl, (1953). Müferricü’l-Kurûb fî Ahbar-i Benî Eyyûb, I-V, Nşr. Cemalüddin eş-Şeyyâl, Kahire. Kök, B. (2007). “Nûreddîn Zengî”, DİA, İstanbul: TDV Yay.Oflaz, A. (2015). Eyyûbî Sultanı I. Melik Âdil Döneminin Siyasî Tarihi (589-615/1193-1218), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta. Oflaz, A. (2017). “Salâhaddîn’in Haçlılarla Kudüs Fethinden Önceki İlişkisi”, II. International Iğdır Symposium, Iğdır.Sallâbî, A. (2010). Selahaddin Eyyûbî ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, İstanbul: Ravza Yay.Sallâbî, A. (2014). Zengîler Dönemi, İstanbul: Ravza Yay.Sıbt İbnü’l-Cevzî. (1951). Mir’âtü’z-Zamân fî Tarîhi’l-A’yân, I-VIII, Haydarâbâd: Meclis-i Dâireti’l- Maârifi’l-Osmaniyye. Süyûtî, C. (1968). Hüsnü’l-Muhâdara, I-II, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye. Şeşen, R. (1983). Salâhaddîn Devrinde Eyyûbîler Devleti, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.Yâfiî, A. (1997). Mir’âtü’l-Cenân ve İbretü’l-Yakzân fî Ma’rifeti Mâ yu’teberu Min Havâdisi’z-Zamân, I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Öz
Aksungur laid the
foundation of the Zangi principality (Atabeylik), which governed headquarters
of Mosul and Aleppo, as well as al-Jazīra, East Anatolia and Syria. He served
for Seljuqs and was appointed as the governor of Aleppo. After Aksungur’s
death, his son Imād al-Din, was appointed as atabeg (atabey) of two sons of the
Seljukian Sultan of Iraq, Mahmud, thus the Zangi principality was formally
established. After his appointment, as a Muslim leader Imād al-Din started the
first serious attempt against Crusaders. As a result of his efforts, the Crusader
County of Edessa (Urfa) fell and was repossessed once again by the Muslims.
After Imād al-Din’s death, in accordance with the tradition of principality is
a shared property of the dynasty; the realm was divided into two; Mosul and Aleppo.
Following his father’s footsteps, Nur al-Din strived for the welfare of the
Muslim world. He fought against Crusaders for the sake of this ideal and he
caused them great losses. Nur al-Din had three main objectives to protect
Muslim world from primarily Crusaders and other non-Muslims. While two of his objectives
were realised by Salah al-Din al-Ayoubi, the third one was fulfilled after quite
some time by Fatih Sultan Mehmed (the conqueror). This article will discuss the
two objectives of Nur al-Din fulfilled by Salah al-Din.
Anahtar Kelimeler
Nur al-Din Zengi Salah al-Din al-Ayoubi Egypt Jerusalem Crusader
Kaynakça
- Alptekin, C. (1989). “Aksungur”, DİA, İstanbul: TDV Yay.Demirkent, I. (2002). “Kudüs”, DİA, Ankara: TDV Yay.Ebû Şâme, Ş. (2002): Kitâbu’r-Ravzateyn fî Ahbâr-i’d-Devleteyn en-Nûriyye ve’s-Salâhiyye, Thk. İbrâhîm Şemseddîn, I-V, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiye. Ebu’l-Fidâ, [ty]. el-Muhtasar fî Ahbari’l-Beşer, I-IV, Tkd. Hüseyin Mü’nis, Kâhire: Dârü’l-Maarif. İbn Adîm, H. [ty]. Buğyetu’t-Taleb fî Tarîhi Haleb, Thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Esîr, İ. (1963). et-Tarîhü’l-Bâhir fi’d-Devleti’l-Atabekiyye, Thk. Abdulkadir Ahmed Tuleymât, Kahire: Dârü’l-Kütübi’l-Hadîse. İbn Esîr, İ. (2003). el-Kâmil fi’t-Tarîh, I-XI, Thk. Muhammed Yusûf ed-Dakkâk, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye. İbn Haldûn, A. (2000). Tarîhu İbn Haldûn, I-VIII, Haz. Halil Şahhâde ve Süheyil Zekkâr, Beyrut: Dârü’l-Fikr. İbn Hallikân, Ş. [ty]. Vefeyâtü’l-Ayân ve Enbâu Ebnâi’z-Zamân, Thk. İhsân Abbâs, I-VIII, Beyrut: Dâr-ı Sadr. İbn İbrî, Y. (1994). Tarîhu Muhtasari’d-Düvel, Lübnân: Dârü’r-Râid, , 1994.İbn Kesîr, İ. (2010). el-Bidâye ve’n-Nihâye, I-XX, 2. Baskı, Thk. Muhyiddîn Dîb Misto, Dımaşk: Dâru İbn Kesîr. İbn Şeddâd, B. (1994). en-Nevâdirü’s-Sultâniyye ve’l-Mehâsinü’l-Yûsufiyye, 2. Baskı, Nşr. Cemâlüddîn eş-Şeyyâl, Kahire: Mektebetü’l-Hancı. İbn Vâsıl, (1953). Müferricü’l-Kurûb fî Ahbar-i Benî Eyyûb, I-V, Nşr. Cemalüddin eş-Şeyyâl, Kahire. Kök, B. (2007). “Nûreddîn Zengî”, DİA, İstanbul: TDV Yay.Oflaz, A. (2015). Eyyûbî Sultanı I. Melik Âdil Döneminin Siyasî Tarihi (589-615/1193-1218), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Isparta. Oflaz, A. (2017). “Salâhaddîn’in Haçlılarla Kudüs Fethinden Önceki İlişkisi”, II. International Iğdır Symposium, Iğdır.Sallâbî, A. (2010). Selahaddin Eyyûbî ve Kudüs’ün Yeniden Fethi, İstanbul: Ravza Yay.Sallâbî, A. (2014). Zengîler Dönemi, İstanbul: Ravza Yay.Sıbt İbnü’l-Cevzî. (1951). Mir’âtü’z-Zamân fî Tarîhi’l-A’yân, I-VIII, Haydarâbâd: Meclis-i Dâireti’l- Maârifi’l-Osmaniyye. Süyûtî, C. (1968). Hüsnü’l-Muhâdara, I-II, Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm, Mısır: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-Arabiyye. Şeşen, R. (1983). Salâhaddîn Devrinde Eyyûbîler Devleti, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi.Yâfiî, A. (1997). Mir’âtü’l-Cenân ve İbretü’l-Yakzân fî Ma’rifeti Mâ yu’teberu Min Havâdisi’z-Zamân, I-IV, Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Din Araştırmaları |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 18 Sayı: 3 - “Nureddin Zengi” Özel Sayısı |
