Türkiye’de İki Dillilik Konulu Tezler Üzerine Bibliyometrik Bir İnceleme (1988-2022)

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 180 - 194, 15.09.2023

Hatice Oruç

https://doi.org/10.56987/bezgek.29

Öz

Bu çalışma 1988-2022 yılları arasında Türkiye’de iki dillilik üzerine yapılan doktora ve yüksek lisans tezlerini belirlemek, bu tezlerin yıllara, akademik düzeylerine, üniversitelerine, anabilim dallarına, danışmanların akademik unvanlarına, yazıldığı dillere, yöntemlerine, veri toplama araçlarına ve veri analiz yöntemlerine son olarak da örneklem grubuna göre dağılımlarını tespit etmek için hazırlanmıştır. Bu doğrultuda veriler Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında arşivlenen lisansüstü tezlere “Gelişmiş Tarama” seçeneğiyle herhangi bir filtre uygulanmadan elde edilmiştir. “İki dilli” ve “İki dillilik” anahtar kelimeleriyle tezler taranmıştır. Erişime açık olan tezler çevrimiçi olarak indirilmiştir. Erişime açık olmayan ve yayınlanma izni bulunmayan tezlere Üniversite Kütüphanesi aracılığıyla TÜBESS üzerinden ulaşılmıştır. Böylece ulaşılan 115 tez çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışmada elde edilen veriler bibliyometri tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, iki dillilikle ilgili yapılan bilimsel çalışmaların yıllara göre dağılımında 1988’de başlayan çalışmaların 2014 sonrasında yoğunlaştığı gözlenmiştir. En fazla çalışmanın 2021 yılında gerçekleştirildiği belirlenmiştir. En fazla çalışma yüksek lisans düzeyinde gerçekleştirilmiştir. Tezlerin üniversitelere göre dağılımında en fazla çalışma ise Gazi Üniversitesinde yaptırılmıştır. İki dillilik konusunda yapılan tezlerin anabilim dallarına göre olan dağılımında, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı en çok çalışmanın yapıldığı anabilim dalı olmuştur. Tez danışmanlarının akademik unvanlarına göre dağılımında en fazla çalışma doçent doktorlar tarafından yaptırılmıştır. Yapılan tezlerin dillere göre olan dağılımında Türkçe en fazla kullanılan dildir. İkinci sırada İngilizce yer almaktadır. Tezlerde bilimsel araştırma yöntemi olarak nitel ve nicel araştırmaların neredeyse eşit düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Veri toplama aracı olarak en çok anketler tercih edilirken, veri analiz tekniği olarak en çok betimsel analize başvurulmuştur. Örneklem grubu olarak en fazla yetişkinlerin tercih edildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İki dillilik, Türkçe eğitimi, bibliyometrik analiz, lisansüstü tezler

Kaynakça

• Aksan, D. (2017). Dil, şu büyülü düzen. Bilgi Yayınevi.
• Al, U. ve Coştur, R. (2007). Türk psikoloji dergisinin bibliyometrik profili. Türk Kütüphaneciliği, 21(2), 142-163.
• Alyılmaz, C. (2010). Türkçe öğretiminin sorunları. Turkish Studies, 5(3), 728-749.
• Alyılmaz, S. ve Polatcan, F. (2018). İletişim kurma istekliliği ölçeği: bir ölçek geliştirme çalışması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(1), 447-458.
• Avcı, M. ve Kurudayıoğlu, M. (2022). Türkçede iki dillilik çalışmalarının bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 10(1), 252-265.
• Baker, C. (2001). Second language acquisition and learning. (Ed. Colin Baker), Foundations of Bilingual Education and Bilingualism, Clevedon: Biddles Ltd., 109-134
• Batur, Z., Özdil, Ş ve Özcan, H. Z. (2022). Millî eğitim dergisinde yayımlanan makalelerin Türkçe eğitimi açısından bibliyometrik analizi. Millî Eğitim, 51(234), 1591-1612.
• Beardsmore, H. B. (1986). Bilingualism basic principles. College- Hill Press.
• Bican, G. (2017). Danimarka’da Türkçe - Danca konuşan öğrencilerin dil görünümlerinin iki dillilik temelinde incelenmesi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Bölükbaş-Kaya, F., Hançer, F. B. ve Golynskaia, A. (2019). İki dillilik: Tanımı ve türleri üzerine kuramsal tartışmalar. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7(2), 98-113.
• Çalışkan, D. ve Kartal, E. (2021). Türkiye’deki çeviri konulu tezler üzerine bibliyometrik bir inceleme (1985-2020). İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi, 15, 35-73.
• Ertek, B. (2017). 6-10 yaş arası iki dilli Fransızca-Türkçe ve tek dilli Türkçe ve Fransızca konuşan çocuklarda kelime gelişimi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Université de Rouen.
• Gökçen, D. ve Arslan, M. (2019). Türkçe eğitimi araştırmalarına genel bir bakış: bibliyometri çalışması. Journal of Research in Turkic Language, 39-56.
• Grosjean, F. (2010). Bilingual life and reality. Harvard University Press.
• Gülmez, D., Özteke, İ. ve Gümüş, S. (2021). Uluslararası dergilerde yayımlanan Türkiye kaynaklı eğitim araştırmalarının genel görünümü: bibliyometrik analiz. Eğitim ve Bilim, 46(206), 213-239.
• Güzel, A. (2014). İki dilli Türk çocuklarına Türkçe öğretimi. Akçağ Yayınları.
• Karagöz, B. ve Koç Ardıç, İ. (2019). Ana Dili Eğitimi Dergisinde yayımlanan makalelerin bibliyometrik analizi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 419-435.
• Kaya, M. ve Palas, R. ve Can, F. (2022). İki dillilik ve çok dillilik üzerine yapılan araştırmalara ilişkin kaynakça denemesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 31, 605-634.
• Li, P. (2015). Bilingualism as a dynamic drocess. The handbook of language emergence. West Sussex: John Wiley ve Sons Ltd., 511-536.
• Pritchard, A. (1969). Statistical bibliography or bibliometrics? Journal of Documentation, 25, 348-349.
• Şahin, M. M. (2023). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kültür aktarımı. Eğitim Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 56, 437-452.
• Ünyılmaz, B. (2022). Türkiye’de okul öncesi dönemde iki dillilik üzerine yapılan lisansüstü tezlerin ve makalelerin incelenmesi (2007-2021). Çocuk ve Gelişim Dergisi, 5(10), 37-52.
• Yeşiltaş, E. ve Evci, N. (2021). Eğitimde bilgisayar okuryazarlığı çalışmalarının bibliyometrik bir analizi. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 223-242.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yay.