İnsanın Düşünce ve Davranışlarına Etkisi Bağlamında Peygamber Kıssalarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 27 - 41, 15.06.2020

Kadri Önemli

Öz

Bireysel ve toplumsal olarak bizleri ilgilendiren vazifeleri, İslam’ın ana kaynağı olan Kur’an-ı Kerîm bize net bir şekilde izah etmektedir. Asıl vazifemizin neler olduğunu Kuran ayetleri belirtmektedir. Bu ayetlere uyan her Müslüman dünya ve ahiret saadetine kavuşur. Toplumla ilgili kuralların birçoğunu içeren Kur’an ayetleri aynı zamanda geçmiş peygamberlerin ve onların ümmetlerinin hayat hikâyelerini de konu edinmektedir. Bu kıssalardan istenen temel maksat, kişinin kendi hukukunu bilmesi ve başkasının hukukuna saygı göstermesi ve haddini aşmamasıdır.
İnsan aklı sayesinde diğer mahlûkata üstün bir konuma yükseltilmiştir. Bu konumu Yaratıcıya bağlılığı nispetindedir. Din, Allah’ın kullarından istemiş olduğu yaşam tarzıdır. Marziyât-ı Rahmâniye Peygamberler vasıtasıyla insanlığa tebliğ edildiği için Nübüvvet olgusu üzerine inşa edilmiş olup Allah’ı tanıma ve O’na iman etme gerçek manada onların önderliğinde mümkündür. Bütün peygamberlere gelen vahiy ve inzal olunan hak din, birdir. Allah’ın indinde din İslam’dır. İnsanların Allah’a yaklaşmaları ve vaat ettiği mutluluğa erişmenin yolu resullerin ve nebilerin talim ve tebliğ ettiği mesaj ile mümkündür. Bütün peygamberler insanları Allah tarafından nazil olan hak dine davet etmişlerdir. Hak din evvela Hz. Adem aleyhisselâm’a sonra diğer nebilere ve resullere nazil oldu. Allah’ın yeryüzüne koymuş olduğu “Sünnetullah” ve “Adetullah” kuralları gereği kademeli olarak tekemmül ederek en son şekliyle Hz. Muhammed (s.a.v)’e nazil olmuş, bütün insanlığa tebliğ etmek üzere gönderilmiş ve bunun için getirmiş olduğu hükümler en son hükümlerdir. Kendisi de en son peygamberdir.
Kur’ân-ı Kerim’de kıssalara genelde tüm insanlığa, özelde ise Müslanlara öğüt almaları için geniş yer verilmiştir. Özellikle konumuzu teşkil eden Peygamber kıssaları ise; Kur’ân’ın üçte birini meydana getirmekte ve insan hayatına yön veren ibret tabloları sunmaktadır. İnsan, hayatın nasıl yaşanacağını Allah-u Teâlâ’nın insanlığa son hitabı olan Kur’an’dan öğrenmiştir. Kıssalar vasıtası ile geçmiş toplumların yaşayışlarına, Peygamberlerin örnek hayatlarına ve öğretilerine, tarihte yaşanan an ile geleceğe ışık tutulmuştur. Kur’an’daki kıssalar vasıtası ile, insanın Allah ile ilişkilerinin nasıl olacağı açık bir dille beyan edilmiş, maddi ve manevi temel gereksinimlerinin de neler olduğu açıklanmıştır.
Kıssa aynı zamanda Kur’anî bir eğitim metododur, içinde nasihat, ibret, tebşir, inzar, iyiliği emr ve kötülükten men gibi çok manalar mündemiçtir. Bütün bunların gayesi insanın ahsenü’t-takvîm sırrına mazhar olması içindir. Kur’an kıssalarından güdülen temel hedef dalalet üzere olanları hidayete erdirmek, lüzumsuz, mâlâyani ve âfâkî işlerle meşgul olmaktan uzak kalmalarını sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Peygamberler, Peygamber Kıssaları, İbret, Düşünce, Davranış

Kaynakça

• Kaynakça Abdülbaki, Muhammed Fuad. Mu’cemü’l-Müfehres li Elfazi’l-Kur’ani’l-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1986.
• Ahatlı, Erdinç. Peygamberlik ve Hz. Muhammed’in Peygamberliği. İstanbul: Değişim Yayınları, 2002.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail b. İbrahi Cu‘fi. Sahihü’l-Buhari. İstanbul: Dârü’t-tıbâati’l-âmire, 1315.
• Ebû Davud, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdi. Sünenu Ebî Davud. Beyrut: Dârü’l-Cinan, 1988.
• Gazâlî, Ebû Hamid Muhammed. Cevâhiru’l-Kur’an. Beyrut: Lecnetu İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1981.
• Gölcük, Şerafettin - Toprak, Şerafettin. Kelâm. Konya: Tekin Kitabevi, 1991.
• Hanife, İmam-ı A’zam Numan b Sabit el-Bağdadi Ebu. İmam-ı A’zam’ın beş eseri. Trc. Mustafa Öz. İstanbul : Kalem Yayınevi, 1981.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed b. Müslim. el-Maarif. Beyrut: İhyâi’t-Turasi’l-Arabî, 1970.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânü’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdır, t.y.
• İkbal, Muhammed. İslamda dini düşüncenin yeniden doğuşu. Trc. N. Ahmet Asrar. İstanbul : Birleşik Yayıncılık, t.y.
• İsfahani, Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. Mufaddal Ragıb el-. el-Müfredat fî garibi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Seyyid Kilani. Kahire: Mustafa el-Babi el-Halebi, 1961.
• Karagöz, İsmail. İnsan Din Ve Peygamber. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Kılavuz, Ahmed Saim. “İtikad”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 1989.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b Ahmed el-Ensârî el-. el-Câmi li ahkâmi’l-Kur’an. Riyad: Dâru Âlemi’l-Kütüb, 2003–1423.
• Kutub, Seyyid. fî Zilâli’l-Kurân. Kahire: Daru’ş-Şuruk, 1985.
• Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyri en-Nisaburi. Sahih-i Müslim. Kahire: Dâru İhyai’l-Kütübi’l-Arabiyye, 1955/1374.
• Pezdevî, İmam Ebû Yusr. Ehl-i Sünnet Akaidi. Trc. Şerafettin Gölcük. İstanbul: Kayıhan Yayınevi, 1980.
• Râzî, Fahrüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer b. el-Hasan b. el-Hüseyin et-Teymî. Mefâtîhu’l-Gayb. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1988.
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Kur’an Işığında Peygamberlik ve peygamberler. Trc. Suat Cebeci-Bilal Delice. İstanbul: Kültür Yayın Birliği, 1970.
• Sa’lebî, İbn İshak Ahmed b Muhammed b İbrâhim. Kitabu Kasasü’l-enbiya. Kahire : el-Matbaatü’l-Behiyye, 1301.
• Sami, Şemseddin. Kamus-i Arabi : Arabiden Türkçeye mükemmel lugat kitabı. İstanbul : Mahmud Bey Matbaası, 1313.
• Şengül, İdris. “Kıssa”. Diyanet İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2002.
• Şimşek, M. Sait. Kur’an kıssalarına giriş. İstanbul : Yöneliş Yayınları, 1993.
• Taberîi, Ebû Cafer İbn Cerir Muhammed b Cerir b Yezid. Câmiü’l-beyân an te’vili ayi’l-Kur’an = Tefsirü’t-Taberi. Kahire : Mustafa el-Babi el-Halebi ve Evladuhu, 1954.