ARAP DİL VE EDEBİYAT KİTAPLARINDAKİ MUKADDİMELERİN İÇERİĞİ VE BELAĞÎ ÜSLUBU

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 57 - 76, 01.01.2025

Ethem Demir

https://doi.org/10.53442/bider.vi.1559561

Öz

Mukaddime, bir eser için giriş kapısı mahiyetindedir. Bu sebeple pek çok yazar, söz konusu girişi en güzel ifadelerle yazmaya gayret etmişlerdir. Bu anlamda Arap dil ve edebiyat kitapların mukaddimelerine de bakıldığında onların da içerik ve üslup noktasında oldukça zengin olduğu görülmektedir. Söz konusu zenginliği biraz daha detaylandırılıp içerik olarak bakıldığında besmele, hamdele ve salvele gibi dua ifadeleri ve ilerde karşılaşılacak konulara imaları içerdiği görülmektedir. Bahsedilen mukaddimelere dil ve üslup açısından bakıldığında ise edebî zenginlikler çok daha bariz bir şekilde göründüğünü belirtmek gerekir. Zira istiâre, teşbih, sec‘i, muvâzene, iktibâs, hüsnü’l-ibtidâ, cinâs, mübalağa ve tibâk gibi birçok belâğî sanatından yararlanılan ilgili mukaddimelerin, edebî açıdan oldukça zengin bir üsluba sahip olduğu görülmüştür. Söz konusu zenginliği dile getirme amacıyla bu makale çalışmasını kaleme almayı elzem bir durum olarak gördük. Bu konuda herhangi bir çalışmanın yazılmamış olması da konuyu daha önemli kılacağı düşünülmektedir. Yazılan bu makale çalışmasıyla dil ve edebiyat kitaplarının önemli bir bölümü olan mukaddimelerin nasıl bir üslup ve içeriğe sahip olduğuna yakından ışık tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagatı, Belagat, Edebiyat, Mukaddime, Üslup

Kaynakça

• ‘Aynî, Bedreddin b. Mahmud b. Ahmed b. Musa. el-Mekâsıdü’n-nahviyye fî şerhi şevâhidi şurûhi’l-elfiyye. Kahire: Dâru’s-Selâm, 2010.
• Abbâsî, Abdurrahman b. Ahmed. Me‘âhidü’t-tansîs ‘alâ şevâhidü’t-telhîs. Beyrut: ‘Âlemü’l-kütüb, 1947.
• Demâmînî. Muhammed Bedruddin b. Ebîbekir b. Ömer. Te‘lîku’l-ferâid alâ teshîlu’l-ferâid. Kahire: y.y.,1983.
• Demir, Ethem. Ali Ahmed Bâkesîr ve Romancılığı. Bursa: Emin Yayınları, 2020.