Türkiye'de Jeopolitik Riskin Hava Yolu Taşımacılığına Etkileri: Gelişmiş Fourier Tabanlı Testlerle Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 70 - 79, 30.10.2025

Mehmet Ali Orhan

https://doi.org/10.38057/bifd.1740603

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de jeopolitik riskin havayolu taşımacılığı üzerindeki etkisi 2007–2024 dönemi aylık verileri kullanılarak analiz edilmiştir. Uygulamada, jeopolitik risk endeksi ile havayolu yük ve yolcu taşımacılığı arasındaki ilişki, yapısal kırılmaları dikkate alan Fourier tabanlı zaman serisi yöntemleriyle incelenmiştir. Elde edilen bulgular, jeopolitik riskin havayolu yük ve yolcu taşımacılığı değişkenleri arasında eşbütünleşme ilişkisi bulunması nedeniyle FMOLS ve DOLS katsayı tahmincisi ile eşbütünleşme katsayıları belirlenmiştir. Bu bulgular, değişkenler arasında uzun dönemli anlamlı bir ilişki bulunmadığını göstermektedir. Toda-Yamamoto ve Fourier Toda-Yamamoto nedensellik testi sonuçları, değişkenler arasında nedensellik ilişkisi olmadığını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Jeopolitik Risk , Havayolu Taşımacılığı , Fourier Toda-Yamamoto Nedensellik

Etik Beyan

Bu çalışma, etik kurul izni gerektiren bir durum içermemektedir.

Destekleyen Kurum

Makale, herhangi bir kurum, kuruluş veya fon kaynağından maddi destek almamıştır.

The Effects of Geopolitical Risk on Air Transportation in Türkiye: An Investigation with Advanced Fourier-Based Tests

Öz

In this study, the impact of geopolitical risk on air transport in Türkiye was analyzed using monthly data from 2007 to 2024. In the empirical analysis, the relationship between the geopolitical risk index and air cargo and passenger transport was examined using Fourier-based time series methods that take structural breaks into account. The findings indicate that, due to the cointegration relationship between the variables of geopolitical risk and air cargo and passenger transportation, the cointegration coefficients were determined using the FMOLS and DOLS coefficient estimators. These findings show that there is no significant long-term relationship between the variables. According to the results of the Toda-Yamamoto and Fourier Toda-Yamamoto causality tests, no causality relationship was found between the variables.

Anahtar Kelimeler

Geopolitical Risk , Airline Transport , Fourier Toda-Yamamoto Causality

Etik Beyan

This study does not contain any conditions requiring ethics committee approval.

Destekleyen Kurum

The article did not receive financial support from any institution, organization or funding source.

Kaynakça

• Aiswarya, S., & Muthumeenakshi, M. (2024). Exploratory bibliometric analysis on geopolitical risk. International Research Journal of Multidisciplinary Scope (IRJMS), 5(4), 1180-1197.
• Bracewell, R. N. (1989). The fourier transform. Scientific American, 260(6), 86-95.
• Caldara, D., & Iacoviello, M. (2022). Measuring geopolitical risk. American Economic Review, 112(4), 1194-1225.
• Canöz, N. (2018). Yabancıların havayolu ulaşımını tercih etme nedenleri: Türkiye'ye ait havayolu işletmeleri üzerine bir araştırma. Selçuk İletişim, 11(2), 196-213.
• Chen, Y., & Zreik, M. (2025). Geopolitical bottlenecks and air transport connectivity between China and the UAE: Implications for BRICS+ cooperation and sustainable tourism. Sustainability (2071-1050), 17(5).
• Christopoulos, D. K., & Leon-Ledesma, M.A. (2010). Smooth breaks and non-linear mean reversion: Post-bretton woods real exchange rates. Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093.
• Çelik, S. (2020). Günümüzde Türkiye'nin Jeopolitik Konumu. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(74), 201-210.
• Demiralay, S., & Kilincarslan, E. (2019). The impact of geopolitical risks on travel and leisure stocks. Tourism Management, 75, 460-476.
• Dhmi, (2025, Temmuz 5). https://dhmi.gov.tr/Sayfalar/Istatistikler.aspx?utm_source.
• Doğan, M. A., & Doğan, E. M. (2024). Türk sivil hava taşımacılığı endüstrisinin rekabet gücünün değerlendirilmesi. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 183-196.
• Economic Policy Uncertainty Index (2025, Temmuz 4). Geopolitical Risk Index. http://policyuncertainty.com/gpr.html.
• Enders, W., & Lee, J. (2012). A unit root test using a Fourier series to approximate smooth breaks. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 74(4), 574-599.
• Erdogan, S., & Solarin, S. A. (2021). Stochastic convergence in carbon emissions based on a new Fourier-based wavelet unit root test. Environmental Science and Pollution Research, 28(17), 21887-21899.
• Eren, A. S., Eryer, A., & Eryer, S. (2020). Havayolu taşımacılığı ve ekonomik büyüme ilişkisinin incelenmesi Türkiye örneği: Ampirik bir analiz. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Dergisi, 2(3), 236-257.
• Glynn, J., Perera, N., & Verma, R. (2007). Unit root tests and structural breaks: A survey with applications. Revista de Métodos Cuantitativos para la Economía y la Empresa, 3, 63-79.
• Güvenç, S. (2015). NATO'nun evrimi ve Türkiye'nin transatlantik güvenliğe katkıları. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 12(45), 101-119.
• İncekara, R., & İncekara, B. (2024). Effects of economic and geopolitical risks on the supply chain: An econometric analysis. Journal of Management Marketing and Logistics, 11(2), 131-141.
• Klabi, F. (2021). What affects Saudis’ intention to travel by air during the Covid-19 crisis?(The roles of anxiety, prevention-focus, self-efficacy, and airlines’ communication). Global Journal of Economics & Business, 11(1), 132-142.
• Liu, K., & Fu, Q. (2024). How does geopolitical risk affect international freight?. Journal of Air Transport Management, 118, 102614.
• McNown, R., Sam, C. Y., & Goh, S.K. (2018). Bootstrapping the autoregressive distributed lag test for cointegration. Applied Economics, 50(13), 1509-1521.
• Nazlıoğlu, S., Gormus A., & Soytas, U. (2016). Oil prices and real estate investment trusts (reits): Gradualshift causality and volatility transmission analysis. Energy Economics. 60, 1-28.
• Pata, U. K., & Aydin, M. (2020). Testing the EKC hypothesis for the top six hydropower energy-consuming countries: Evidence from Fourier Bootstrap ARDL procedure. Journal of Cleaner production, 264, 121699, 1-10.
• Payne, J. E., & Apergis, N. (2022). The influence of economic policy uncertainty and geopolitical risk on US citizens overseas air passenger travel by regional destination. Tourism Economics, 28(5), 1333-1341.
• Pinho, L. F., Naranjo-Zolotov, M., & Costa Pinto, D. (2022). To board or not to board? Understanding the drivers of intention to fly during the COVID-19 crisis. Current Issues in Tourism, 25(23), 3871-3887.
• Reivan-Ortiz, G. G., Cong, P. T., Wong, W. K., Ali, A., Thu, H. T. T., & Akhter, S. (2023). Role of geopolitical risk, currency fluctuation, and economic policy on tourist arrivals: temporal analysis of BRICS economies. Environmental Science and Pollution Research, 30(32), 78339-78352.
• Saed, M. B., & Omar, A. F. B. (2025). Air traffic in context: geopolitical and technical factors affecting its safety and security. International Science and Technology Journal, 36(1), 1-21.
• Sam, C.Y., McNown, R., & Goh, S.K. (2019). An augmented autoregressive distributed lag bounds test for cointegration. economic modelling, 80, 130–141.
• Schwarze, B., & Spiekermann, K. (2022). COVID-19 pandemic and its impact on air transport flows of European regions. Europa XXI, 43, 87-109.
• Serin, Ş. C., & Demir, M. (2024). Testing the fiscal theory of price level for Türkiye with fourier-based empirical approaches. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 49-72.
• Solarin, S. A. (2019). Modelling the relationship between financing by Islamic banking system and environmental quality: Evidence from bootstrap autoregressive distributive lag with Fourier terms. Quality & Quantity, 53(6), 2867–2884.
• Syed, Q. R., Bouri, E., Zafar, R. F., & Adekoya, O. B. (2022). Does geopolitical risk mitigate inbound tourism? Evidence from panel quantile regression. Journal of Public Affairs, 22, e2784.
• Şahin, G. (2019). Orta Doğu ve Doğu Akdeniz’in önemi: Tehditler, riskler, fırsatlar ve Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 15(29), 199-230.
• Şen, Y., & Erdağ, T. (2021). Hava yolu taşıımacılığı sektörü gelişim evrelerinin PEST analizi ile değerlendirilmesi: 5 dönem+ Covid-19 pandemi süreci dönemi kapsamında bir inceleme. TroyAca-demy, 6(2), 422-461.
• Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Wang, X., Wu, Y., & Xu, W. (2024). Geopolitical risk and investment. Journal of Money, Credit and Banking, 56(8), 2023-2059.
• Yıldız, R., & Taşdemir, M. (2021). Bibliometric analysis on air cargo transportation for two decades. Journal of Aviation, 5(2), 230-240.
• Yurtkuran, S. (2021). Türkiye’de işsizlik histerisi hipotezi: Fourier birim kök testleri’nden yeni kanıtlar. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 70-80.