Bireylerin Hedonik ve Faydacı Tüketim Eğilimlerinin Ekonomik Kazanım Düzeyleri Üzerindeki Etkisi: Kamu Personeli Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 381 - 412, 30.12.2022

Mehmet Polat

https://doi.org/10.33399/biibfad.1156476

Cited By: 2

Öz

Bu çalışma, kamu personelinin hedonik ve faydacı tüketim eğilimlerinin tüketici davranışları üzerindeki etkisinin tespit edilmesini ve tüketici davranışlarının ekonomik kazanımlar üzerindeki etki düzeyini belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda Iğdır ilinde çalışan kamu personeline anket uygulanmış ve elde edilen veriler, ilk etapta AFA ve DFA kapsamında değerlendirilerek ölçeklerin güvenirlik ve geçerlilikleri test edilmiştir. Daha sonra veriler, Çoklu Grup Yapısal Eşitlik modeli, bağımsız örneklemler için t-testi, One-Way Anova ve Manova analizleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmada, hem hedonik hem de faydacı tüketim eğilimlerinin ekonomik kazanım üzerinde önemli derecede anlamlı etkiye sahip olduğu görülmüştür. Kamu personelinin ekonomik ve finansal gelişmeleri takip etme sıklıkları ile gelir düzeyleri arttıkça ekonomik kazanım düzeylerinin de arttığı gözlemlenmiştir. Kamu personelinin yaş düzeyi arttıkça faydacı, azaldıkça da hedonik tüketim eğilimlerin arttığı; diğer yandan erkeklerde faydacı, bayanlarda ise hedonik tüketim eğilimlerin daha ağır bastığı tespit edilmiştir. Ayrıca kamu personelinin kredi kartı kullanım oranları ile hedonik alt boyut düzeylerinin arasında pozitif ve doğru orantılı bir ilişkinin olduğu, yani kredi kartı kullanım oranları arttıkça hedonik alt boyut düzeylerinin de arttığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hedonik Tüketim, Faydacı Tüketim, Ekonomik Kazanım, Çoklu Grup Yapısal Eşitlik Modeli.

The Effect of Individuals Hedonic and Utilitarian Consumption Tendencies on the Levels of Economic Gain: An Empirical Application on Public Staff

Öz

This study aims to determine the effect of hedonic and utilitarian consumption tendencies of public staff on consumer behavior and to determine the level of impact of consumer behavior on economic gains. For this purpose, a survey was applied to the public personnel working in the province of Iğdır. The data obtained from the surveys were evaluated within the scope of EFA and CFA in the first place, and the reliability and validity of the scales were tested. The data were then evaluated using The Multiple-Group Structural Equation model, Independent Samples T-Test, One-Way Anova and Manova. In the study, it was seen that both hedonic and utilitarian consumption trends had a significant effect on economic gain. It has been observed that as the frequency of following economic and financial developments and the income levels of public staff increase, the level of economic gain also increases. Furthermore, it has been observed that utilitarian consumption tendencies increase as the age level of public staff increases and hedonic consumption tendencies increase as the age level decreases. On the other hand, it was determined that utilitarian consumption trends in men and hedonic consumption trends in women outweighed. In addition, it was concluded that there is a positive and directly proportional relationship between the credit card usage rates of public staff and the hedonic sub-dimension levels; that is, the hedonic sub-dimension levels increase as the credit card usage rates increase.

Anahtar Kelimeler

Hedonic Consumption, Utilitarian Consumption, Economic Gain, Multiple-Group Structural Equation Model.

Kaynakça

• Açıkalın. S., & Yaşar. M. (2017). Hedonik ve faydacı tüketim bağlamında tüketici davranışlarının incelenmesi: gençlerin hedonik tüketim eğilimlerini belirlemee yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 48(10), 570-585.
• Ahtola. O. T. (1985). Hedonic and utilitarian aspects of consumer behavior: an attitudinal perspective. Advances in Consumer Research, 12(1), 7-10.
• Arnold M. J., & Reynolds. K. E. (2003). Hedonic shoping motivations. Journal of Retailing, 79(2), 77-95.
• Arslan. B. (2016). Etnik kökenin hedonik tüketime etkisi: Türkiye’de yaşayan farklı etnik kimliğe sahip tüketiciler üzerine bir araştırma. Akademik Bakış Dergisi, (53), 272-285.
• Babin. B. J., Darden. W. R., & Griffin. M. (1994). work and/or fun: measuring hedonic and utilitarian shopping value. Journal of Consumer Research, 20(1), 644-656.
• Babin. B.J., Gonzalez. C., & Watts. C. (2007). Does santa have a great job? Gift shopping value and satisfaction. Psychology and Marketing, 24 (10), 895-917.
• Babaoğul. M., Şener. A., & Buğday. E. B. (2016). Tüketici Profili, Eğilimleri ve Davranışlarının Analizi. Ankara: T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı.
• Bandalos. D. L., & Finney. S. J. (2010). Factor Analysis: Exploratory and Confirmatory. In G. R. Hancock & R. O. Mueller (Eds.). The Reviewer's Guide to Quantitative Methods in The Social Sciences. (93-114). New York. NY: Routledge.
• Batra. R., & Ahtola. O. T. (1990). Measuring the hedonic and utilitarian sources of consumer attitudes. Marketing Letters, 2(2), 159-170.
• Bloch. P. H., & Richins. M. L. (1983). A theoretical model for the study of product importance perceptions. The Journal of Marketing, 47(3), 69-81.
• Büyüköztürk. Ş. (2002). Faktör analizi: temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yöntemleri, 32, 470-483.
• Coşkun. T., & Marangoz. M. (2019). Hedonik ve faydacı tüketim davranışları ölçeğinin geliştirilmesi: güvenirlik ve geçerlik çalışması. Business and Economics Research Journal, 10(2), 517-539.
• Çakır. M., & Çakmak. A. Ç. (2012). 12-18 Yaş arası gençlerin hedonik tüketim davranışlarının incelenmesi: Kocaeli Şehir merkezinde bir araştırma. Tarih. Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4), 171-189.
• Chang. E., Burns. L. D., & Francis. S. K. (2005). Gender differences in the dimensional structure of apparel shopping satisfaction among Korean consumers: the role of hedonic shopping value. Clothing and Textiles Research Journal, 22(4), 185-199.
• Creusen. M. E., & Schoormans. J. P. (2005). The different roles of product appearance in consumer choice. Journal of Product İnnovation Management, 22(1), 63-81.
• Demirci Orel. F., & Kaçmaz. Ö. (2019). Hedonik ve faydacı değerlerin müşteri tatminine etkilerinin Y ve Z kuşakları açısından incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3), 277-297.
• Dhar. R., & Wertenbroch. K. (2000). Consumer choice between hedonic and utilitarian goods. Journal of Marketing Research, 37(1), 60–71.
• Doğan. H. G., Gürler. A. Z., & Ağcadağ. D. (2014). Hedonik tüketim alışkanlıkları üzerine etkili faktörlerin değerlendirilmesi (Tokat ili örneği). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(30), 69-77.
• Ekber. Ş., & Gurbanova. Z. (2021). Kişilik özelliklerinin faydacı ve hedonik tüketim davranışı üzerindeki etkisi. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22 (2), 1-14.
• Erkorkmaz. Ü., İlker. E., Osman. D., Özdamar. K., & Sanioğlu. S. Y. (2013). Doğrulayıcı faktör analizi ve uyum indeksleri. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223.
• Eşmekaya. E. (2019). Faktör Analizi. YBS Ansiklopedi, 7(1), 24-35.
• Fabrigar. L. R., Wegener. D. T., MacCallum. R. C., & Strahan. E. J. (1999). Evaluating the use of exploratory factor analysis in psychological research. Psychological Methods, 4(3), 272-299.
• Fettahlıoğlu. H. S., Yıldız. A., &Birin. C. (2014). Hedonik tüketim davranışları: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi ve adıyaman üniversitesi öğrencilerinin hedonik alışveriş davranışlarında demografik faktörlerin etkisinin karşılaştırmalı olarak analizi. The Journal of Academic Social Science Studies, 27, 307-331.
• Field. A. (2005). Discovering statistics using SPSS. London: Sage.
• Henson. R. K., & Roberts. J. K. (2006). Exploratory factor analysis in published research: common errors and some comment on ımproved practice. Educational and Psychological Measurement, 66(3), 393-416.
• Hirschman. E., & Holbrook. M. (1982). Hedonic consumption emerging concepts, methods and prepositions. Journal of Marketing, 46, 92-101.
• Lieberman. Y., & Stashevsky. M. (2009). Determinants of online shopping: examination of an early-stage online market. Canadian Journal of Administrative Sciences, 26, 316–331.
• Karaman. H., Atar. B., & Çobanoğlu Aktan. D. (2017). Açımlayıcı faktör analizinde kullanılan faktör çıkartma yöntemlerinin karşılaştırılması. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 37(3), 1173-1193.
• Kline. R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling (3rd ed.). New York: Guilford Press.
• Koufaris. M., Kambil. A., & LaBarbera. P. A. (2001). Consumer behavior in web-based commerce: an empirical study. International journal of electronic commerce, 6(2), 115-138.
• Koç. E. (2016). Tüketici Davranışı ve Pazarlama Stratejileri. Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
• Köker. N. E., & Maden. D. (2012). Hazcı ve faydacı tüketim bağlamında tüketicinin ürün temelli yenilikçiliği algılaması: amprik bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4(2), 94-121.
• Köroğlu A., & Yıldız S. (2019). Hedonik ve faydacı tüketimin elektronik pazarlama ve satın alma davranışı üzerine etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(Ek Sayı), 351-365.
• Külter Demirgüneş. B. (2016). İnternet alışverişlerinde hedonik ve faydacı değer algılarının davranışsal sonuçları: e-sadakat ve ağızdan ağıza iletişim. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (13), 246-269.
• MacInnis. D. J., & Price. L. L. (1987). The role of ımagery in ınformation processing: review and extensions. Journal of consumer researc, 13(4), 473-491.
• Mathews. C., Ambroise. L., & Brignier. J.-M. (2009). Hedonic and symbolic consumption perceived values: opportunities for innovators and designers in the fields of brand and product design. Renaissance & Renewal in Management Studies, Liverpool, United Kingdom, 1-32.
• Migone. A. (2004). Hedonistic consumerism: from want-satisfaction to whim satisfaction. CGPE Working Paper 04-05, Department of Political Science Simon Fraser University, January. 1-26.
• Moore. D. (2003). Survey of Financial Literacy in Washington State: Knowledge, Behavior, Attitudes, and Experiences. SESRC Technical Report 03-39. Social and Economic Sciences Research Center, Washington State University.
• Orçan. F. (2018). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi: ilk hangisi kullanılmalı? Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 9(4), 413-421.
• Overby. J. W., & Lee. E.J.(2006). The effects of utilitarian and hedonic online shopping value on consumer preference and ıntentions. Journal of Business Research, 59(10), 1160-1166.
• Özdamar. K. (2004). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Özdemir. Ş., & Yaman. F. (2007). Hedonik alışverişin cinsiyete göre farklılaşması üzerine bir araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 81-91.
• Park. E. J., Kim. E. Y., & Forney. J. C. (2006). A structural model of fashion-oriented impulse buying behavior. Journal of Fashion Marketing and Management, 10, 433-446.
• Polat. M. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Iğdır Üniversitesi Öğrencileri Üzerine Bir Değerlendirme. Şahin Karabulut (Der.). Ulusal, Uluslararası ve Küresel Ölçekte İktisat Uygulamaları (355-377). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Pura. M. (2005). Linking perceived value and loyalty in location-based mobile services. Managing Service Quality: An International Journal, 15(6), 509-538.
• Ryu. K., Han. H., & Jang. S. (2010). Relationships among hedonic and utilitarian values, satisfaction and behavioral ıntentions in the fast-casual restaurant ındustry. Managing Service Quality, 15(6), 509–538.
• Sheth. J. N., Bruce I. N., & Barbara L. G. (1991). Consutmption Values and Market Choices: Theory and Applications. Cincinnati. OH: South-Western Pub- lishing.
• Sloot. L. M., Verhoef. P. C., & Franses. P. H. (2005). The impact of brand equity and the hedonic level of products on consumer stock-out reactions. Journal of Retailing, 81. 15–34.
• Şahin A., & Fırat A. (2018). Bireylerin hedonik tüketim davranışlarına sosyal medyanın etkisi. Turkish Journal of Marketing, 3(2), 127-142.
• Türk. Z. (2018). Hedonik ve faydacı tüketim eğiliminin plansız satın alma davranışı üzerindeki etkisi: bir araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 853-878.
• Yang. K., & Lee. H. J. (2010). Gender differences in using mobile data services: utilitarian and hedonic value approaches. Journal of Research in Interactive Marketing, 4(2), 142-156.
• Voss. K. E., Spangenberg. E. R., & Grohmann. B. (2003). Measuring the hedonic and utilitarian dimensions of consumer attitude. Journal of Marketing Research, 40(3), 310-320.
• Wıddowson. D., & Haılwood K. (2007). Financial literacy and its role in promoting a sound financial system. Reserve Bank of New Zealand Bulletin, 70(2), 37-49.
• Williams. T. G., & Slama. M. E. (1995). Market mavens’ purchase evaluative criteria: implications for brand and store promotion efforts. Journal of Consumer Marketing, 12(3), 4-21.