Optimal Vergilendirme ve Toplumsal Refah İlişkisi

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 95 - 122, 17.06.2021

Ferhat Pehlivanoğlu

Öz

Vergilemede etkinlik ve adalet ilkeleri, çoğu zaman aynı anda gerçekleştirilememektedir. Yani ekonomideki karar alıcıların, bu ilkelerden birisini hedeflemesi durumunda, diğerinden ödün vermesi gerekmektedir. Ancak bu ilkeler arasındaki çatışmayı giderebilmek adına, optimal vergileme yaklaşımı ileri sürülmüştür. Bu çalışmada, teorik araştırmalar neticesinde optimal vergilendirme tekniğinin, toplumsal refah üzerindeki etkileri incelenmeye çalışılmıştır. Optimal vergileme sistemi, gelirin düz oranlı vergilemeye tabi tutulması gerektiğini, yüksek gelir gruplarına sıfır marjinal vergi oranlarının uygulanmasını ve daha çok dolaylı vergilendirme tekniğinin tercih edilmesi gerektiğini savunmaktadır. Optimal vergileme gerçekleştirilebildiği takdirde, özellikle iki uç durum olan düşük ve yüksek gelir gruplarında bulunan bireyler için, etkinlik ve adalet ilkeleri bir arada gerçekleştirilmekte ve bunun doğal bir sonucu olarak toplumsal refah artmaktadır. Sosyal refah devleti gereğince politika uygulayıcılar, etkin ve adaletli bir kaynak dağılımı gerçekleştirerek toplumsal refah düzeyinin maksimum seviyeye çıkarılmasını sağlamayı amaçlamaktadırlar. Bunu gerçekleştirmek için, kendi kontrolünde bulunan vergileme yetkisini optimal seviyede uygulaması ve piyasanın yapısından kaynaklanan gelir dağılımı eşitsizliklerini azaltmak için, “negatif gelir vergisi”, “ayırma ilkesi”, “muafiyet ve istisna” gibi araçlarla devletin ekonomiye müdahalelerde bulunması gerekmektedir. Böylece, ulusal düzeyde bir refah optimizasyonu gerçekleştirilebilecektir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Refah, Gelir Dağılımı, Vergilemede Adalet, Optimal Vergilendirme.

Kaynakça

• AKKAYA, Ş. (1988). Adil Vergileme ve Optimal Vergileme Yaklaşımlarına Genel Bakış. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 46(0).
• AKTAN, C., & VURAL, İ. Y. (2002). Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri. Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
• ALBAYRAK, Ö. (2011). Optimal Vergi Teorisi: Bir Değerlendirme. Kriz ve Maliye Düşüncesinde Değişim "İzzettin Önder'e Armağan" (1. b.). (A. PINAR, A. H. KÖSE, & N. FALAY, Dü) İstanbul: SAV Yayınları.
• BAĞLI, M. S. (2011). Etkinlik-Eşitlik Çelişkisi Bağlamında Yeniden Dağıtım Politikalarının Sosyal Refah Üzerindeki Etkisi . Maliye Dergisi(161).
• BİLGİLİ, F. (2018). Piyasa Ekonomisine Geçiş Süreci ve Sonrasında Türkiye'de GINI Katsayılarının Analizi: Alternatif GINI Formülü Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 6(1).
• BİRİNCİ, N., & AKYAZI, H. (2017). Düz ve Artan Oranlı Kişisel Gelir Vergisi Tarifelerinin Ekonomik Etkileri. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1).
• BOZDOĞAN, K., BUYRUKOĞLU, S., & BOZDOĞAN, D. (2012). Sosyal Vergileme İlkeleri Açısından Asgari Geçim İndiriminin Değerlendirilmesi. Vergi Dünyası Dergisi(375).
• CENGİZ, E. (2019). Haz ve Acının Matematiği: J. Bentham’ın Faydacı Ahlakının İmkânı. Dört Öge(8).
• ÇALIŞKAN, Ş. (2010) Türkiye'de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk. Sosyl Siyaset Konferansları Dergisi, 0(59).
• EDİZDOĞAN, N. (2007). Kamu Maliyesi (9. b.). Bursa: Ekin Kitabevi.
• ELVEREN, A. (2013). Gelir Dağılımı Çalışmaları İçin Bir Alternatif: Texas Üniversitesi EşitsizlikProjesi Veri Setleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2).
• ERDEM, M., ŞENYÜZ, D., & TATLIOĞLU, İ. (2003). Kamu Maliyesi (3. b.). Bursa: Ekin Kitabevi.
• ERKİN, G. (2012). Artan Oranlılık. Ankara Barosu Dergisi(4).
• GÖK, M., BİYAN, Ö., & AKAR, S. (2013). Vergilemede Adalet İlkesinin Anaysal Temelleri ve Uygulamaya Yansımaları: Seçilmiş OECD Ülkeleri Açısından Karşılaştırmalı Bir Analiz. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1).
• GÖKÇAY, Ş. E. (2017). Türk Vergi Sisteminde Vergi Ödeme Gücüne Ulaşma Teknikleri. Journal of Life Economics, 4(3).
• GÜLER, H. (2017, Haziran). Gelirin Optimal Vergilendirilmesi: Teori ve Politika. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 3(2).
• KABAŞ, T. (2010). Gelişmekte Olan Ülkelerde Yoksulluğun Nedenleri ve Yoksullukla Mücadele Yolları. Adana: Adana Nobel Kitabevi.
• KAZGAN, G. (1999). İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi (8. b.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KAZGAN, G. (2016). Liberalizmden Neoliberalizme (1. b.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• KECECİ, N. (2018). Türkiye Bölgeler Arası Gelir Dağılımı İçin Bir Analiz. PressAcademia Procedia, 7(1).
• KİRMANOĞLU, H. (2005). Amartya Sen'in Özgürlük ve Kalkınma Üzerine Düşüncelerine Bir Bakış. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0(47).
• KİRMANOĞLU, H. (2009). Kamu Ekonomisi Analizi (2. b.). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• KOUTSOYIANNIS, A. (1987). Modern Mikro İktisat. (M. SARIMEŞELİ, Çev.) Ankara: Teori Yayınları.
• KUBAR, Y. (2011). Bir İktisat Politikası Amacı Olarak Gelir Dağılımı: Türkiye Örneği (1994–2007) Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2).
• LITTLE, L. (1957). A Critique of Welfare Economics (2. b.). New York: Oxford University Press.
• NİŞANCI, M., AYDEMİR, A. F., TOSUN, B., & EMSEN, S. (2017). Kuznets Eğrisi ile Ekonomik ve Siyasal Liberalizasyon Uygulamaları Arasındaki İlişkiler. INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES, (s. 148).
• ÖZ, S. (2006). Gelir Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay. Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
• ÖZALP, L. F. (2018). Refah İktisadı ve Refah Devletinin İktisadi Analizi (1. b.). Ankara: Efil Yayınevi.
• ÖZKER, A. N. (2016). Mali İktisatta Konular ve Güncel Yaklaşımlar (1. b.). Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım Ltd. Şti.
• ÖZTÜRK, N. (2009). İktisatta Bölüşüm. Ankara: Palme Yayıncılık.
• ÖZTÜRK, N. (2016). Maliye Politikası (4. b.). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• ÖZTÜRK, N., & GÖKTOLGA, Z. G. (2010, Şubat). Yoksulluk ve Gelir Bölüşümü Belirlemede Kullanılan Ölçütler. Bütçe Dünyası Dergisi(34), 12-13.
• PAMUK, M. (1975). Sosyal Adalet Açısından Türk Gelir Vergisinde En az Geçim İndirimi, Müterakkilik ve Ayırma Prensibi. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0(24).
• PEHLİVAN, O. (2006). Kamu Maliyesi. Trabzon: Derya Kitabevi.
• PIKETTY, T. (2014). Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital (1. b.). (H. KOÇAK, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• SAĞBAŞ, İ. (2010). Vergi Teorisi. Ankara: Ece Matbaası.
• SAVAŞAN, F. (2012). İki Başarısızlık Arasında Kamu Ekonomisi (1. b.). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• SELEN, U. (2017). Refah İktisadı Bağlamında Optimal Vergileme Arayışı ve Türk Vergi Sisteminin Analizi. Yrd. Doç. Dr. YAŞAR METHİBAY'a Armağan. (F. SARAÇOĞLU, & M. ÇAKIR, Dü) Ankara: Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti.
• SUSAM, N. (2015). Kamu Maliyesi Temel Kavram ve Esaslar (1. b.). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• ŞENGÜR, M., & TABAN, S. (2016). Gelir Dağılımı-Tasarruf İlişkisi: Türkiye’de Hanehalkı Gelir Türünün Tasarruflar Üzerindeki Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1).
• ŞİRELİ, N. (1993). Refah Ekonomisine Edgeworth, Pareto, Marshall ve Pigou'nun Katkıları. Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0(35).
• TOPUZ, S. G., & DAĞDEMİR, Ö. (2016, Aralık). Ekonomik Büyüme ve Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Kuznets Ters-U Hipotezi’nin Geçerliliği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(3), 118-119.
• ÜNLÜÖNEN, K. v. (2015). Ekonomi (7. b.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti.