EMRAM Modeli ve HIMSS Standartları ile Dijital Hastaneler: Kocaeli İlinde Mevcut Durum Değerlendirmesi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 101 - 122, 28.06.2024

Yeter Uslu , Pınar Ünkür , Umutcan Altun

Öz

Dijitalleşme, günümüzde modern sağlık sistemlerinin içinde yer alan, sistemin sorunlarına karşı çözüm önerisi olarak geliştirilen ve her geçen gün hızla yayılım gösteren bir yapı olarak bilinmektedir. Dijitalleşmenin sağlığa entegre edilmesinin en temel örneklerinden birisi dijital hastanelerdir. Dijital hastanelerin dokuz temel bileşeni mevcuttur ve bu bileşenler ile sistemden güvenliğinin, sürekliliğinin ve donanım gereksinimlerinin sağlanması beklenmektedir. Dijital hastane kapsamında ön plana çıkan iki temel olgu Sağlık Bilgi ve Yönetim Sistemleri Topluluğu (HIMSS) ve Elektronik Sağlık Kaydı Benimseme Modeli (EMRAM)’dir. 0-7 arasında seviyelendirilen dijital hastanelerin ülkemizde 6. ve 7. seviyelerde ön plana çıktığı görülmektedir. Kağıtsız hastane olarak da adlandırılan dijital hastaneler, sağlık kurumlarına ve hastalara birçok açıdan fayda sağlamaktadır. Özellikle israfın önlenmesi, zaman ve mekân kısıtlamasına bağlı kalmadan hasta verilerine erişimin sağlanması, çevresel korumayı hedeflemesi ve yanlış ilaç ve tedavi uygulamalarının önüne geçilmesi gibi faydaları ile öne çıkmaktadır. Mevcut çalışmada; dijital hastanelerin kavramsal çerçevesine değinilmesi, ülkemizde yer alan 6. ve 7. seviye güncel dijital hastanelerin aktarılması ve Kocaeli ili üzerinde bir değerlendirme sunulması amaçlanmıştır. Bu amaçla sunulan değerlendirmenin bölge üzerinde yer alan hastaneler için yapılacak çalışma ve politikalara kaynak sağlaması ve fayda sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijitalleşme, Dijital hastane, Dijital sağlık, HIMSS, EMRAM

Kaynakça

• Ak, B. (2013). Sağlıkta yeni hedef: Dijital hastaneler. XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Ak, S. (2023). Dijital Hastane Dönüşümünde Türkiye. Güncel Sağlık Yönetimi, 1(1), 24-35.
• Akalın, B. (2021). Sağlık Bilgi Sistemleri (Ed. Gökhan ABA) A’dan Z’ye Sağlık Yönetiminde Temel Kavramlar (1. Baskı). Ankara: Nobel Yayın, 427-470.
• Avaner, T., Avaner, E. B., & Van, Y. Y. Ü. (2018). Yazılım Teknolojileri ve Sağlık Yönetimi: HIMSS ya da Dijital Hastane Hizmetleri Üzerine Bir Değerlendirme. Yasama Dergisi, (37), 5-28.
• Bayer, E., Kuyrukçu, A. N., & Akbaş, S. (2019). Dijital Hastane Uygulamalarının Hastane Çalişanlarinin ve Yöneticilerinin Perspektifinden Değerlendirilmesi: Bir Devlet Hastanesi Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 11(21), 335-360. https://doi.org/10.20990/kilisiibfakademik.535465
• Carvalho, J. V., Rocha, Á., & Abreu, A. (2016). Maturity models of healthcare information systems and technologies: a literature review. Journal of medical systems, 40, 1-10. https://doi.org/10.1007/s10916-016-0486-5
• Çavmak, Ş. & Tor-Kadıoğlu, C. (2021). Dijitalleşen Dünyada Tüketicilerin Hastane Hizmetlerinden Beklentileri (Ed. Cansu Tor-Kadıoğlu) Dijital Pazarlamada Güncel Araştırmalar (1. Baskı). İstanbul: Artikel Akademi, 121-141.
• Demir, A. A., & Torun, N. (2022). Dijital Hastane Ortamında Çalışan Sağlık Profesyonellerinin Deneyimleri; Avantajlar, Kolaylıklar ve Güçlükler. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (36), 223-236. https://doi.org/10.18092/ulikidince.943761
• Demir, T., & Özcan, A. (2023). 2014-2023 Yılları Arasında Türkiye’de Sağlıkta Dijitalleşmeyle İlgili Yayımlanmış Araştırmaların Sistematik Derlemesi. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences Journal, (51), 1-25.
• Gjellebæk, C., Svensson, A., Bjørkquist, C., Fladeby, N., & Grundén, K. (2020). Management challenges for future digitalization of healthcare services. Futures, 124, 102636. https://doi.org/10.1016/j.futures.2020.102636
• Gökkaya, D., & İzgüden, D. (2022). Dijital hastane uygulamaları: şehir hastanesi çalışanları üzerine bir inceleme. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 848-859. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.944865
• HIMSS. (2024). Who we are. Erişim adresi: https://www.himss.org/who-we-are. Erişim Tarihi: 17.03.2024.
• Jain A., Ray K.D., Ranjan S.S., Kumar A. & Jamwal Y. (2024). Impact of Digitalization on the Healthcare System. International Journal of Pharma Professional’s Research (IJPPR), 15(1), 41-56. https://doi.org/10.48165/ijppronline.2024.15104
• Kharrazi, H., Gonzalez, C. P., Lowe, K. B., Huerta, T. R., & Ford, E. W. (2018). Forecasting the Maturation of Electronic Health Record Functions Among US Hospitals: Retrospective Analysis and Predictive Model. Journal of medical Internet research, 20(8), e10458. https://doi.org/10.2196/10458
• Kılıç, T. (2016). Digital hospital; an example of best practice. International Journal of Health Services Research and Policy, 1(2), 52-58.
• Kocaeli İl Sağlık Müdürlüğü. (2023). Sağlık Tesisleri. Erişim adresi: https://kocaeliism.saglik.gov.tr/TR-49506/saglik-tesisleri.html Erişim Tarihi: 16.03.2024
• Köse, İ., Cece, S., Yener, S., Seyhan, S., Özge Elmas, B., Rayner, J., ... & Gündoğdu, B. (2023). Basic electronic health record (EHR) adoption in** Türkiye is nearly complete but challenges persist. BMC Health Services Research, 23(1), 987. https://doi.org/10.1186/s12913-023-09859-w
• Lapão, L.V. (2019). The Future of Healthcare: The Impact of Digitalization on Healthcare Services Performance. In: Pereira Neto, A., Flynn, M. (eds) The Internet and Health in Brazil . Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-319-99289-1_22
• Lindberg, I., Lindberg, B., & Söderberg, S. (2017). Patients’ and healthcare personnel’s experiences of health coaching with online self-management in the renewing health project. International journal of telemedicine and applications, 2017. https://doi.org/10.1155/2017/9306192
• Meirte, J., Hellemans, N., Anthonissen, M., Denteneer, L., Maertens, K., Moortgat, P., & Van Daele, U. (2020). Benefits and disadvantages of electronic patient-reported outcome measures: systematic review. JMIR perioperative medicine, 3(1), e15588. https://doi.org/10.2196/15588
• Mestres C.J. (2017). State of the Art of Health Care: The Cubism Period. Menvielle, L., Audrain-Pontevia, A. F., & Menvielle, W. (Eds.). (in) The digitization of healthcare: new challenges and opportunities. https://doi.org/10.1057/978-1-349-95173-4_1
• Paré, G., & Trudel, M. C. (2007). Knowledge barriers to PACS adoption and implementation in hospitals. International journal of medical informatics 76(1), 22-33. https://doi.org/10.1016/j.ijmedinf.2006.01.004
• Peker, S. V., Van Giersbergen, M. Y., & Biçersoy, G. (2018). Sağlık Bilişimi ve Türkiye’de Hastanelerin Dijitalleşmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu, 3(3), 228-267. https://doi.org/10.25279/sak.398078
• Raimo N., Turi I. D., Albergo F., & Vitolla F. (2023). The drivers of the digital transformation in the healthcare industry: An empirical analysis in Italian hospitals, Technovation, 121(1-10). https://doi.org/10.1016/j.technovation.2022.102558
• Rauch, G., Röhmel, J., Gerß, J. et al. (2019). Aktuelle Herausforderungen bei der Bewertung von Ethikanträgen – Aspekte der Digitalisierung und Personalisierung im Gesundheitswesen. Bundesgesundheitsbl 62, 758–764. https://doi.org/10.1007/s00103-019-02955-5
• Sağlık Bakanlığı (2012). Stratejik Plan 2013-2017. Erişim adresi: https://shgm.saglik.gov.tr/Eklenti/9843/0/saglik-bakaligi-stratejik-plan--2013-2017pdf.pdf
• Sağlık Bakanlığı (2014). EHR (Electronic Health Record)- ESK (Elektronik Sağlık Kaydı). Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR-4874/ehr-electronic-health-record---esk-elektronik-saglik-kaydi.html
• Sağlık Bakanlığı (2014). Neden Dijital Hastane. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,5009/neden-dijital-hastane.html#:~:text=%C4%B0nsan%C4%B1n%20mekanik%20%C3%A7al%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1na%20ihtiya%C3%A7%20azalacak,i%C3%A7in%20%C3%A7evre%20de%20korunmu%C5%9F%20olacakt%C4%B1r
• Sağlık Bakanlığı (2015). HBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi). Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,4881/hbys-hastane-bilgi-yonetim-sistemi.html
• Sağlık Bakanlığı (2018). T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemi Genel Müdürlüğü Tam Donanımlı Dijital Hastane Kılavuzu. Ankara: Sağlık Bakanlığı
• Sağlık Bakanlığı (2019a). Sağlık Bakanlığı Dijital Hastane Değerlendirme Çalışmaları (2012-2014). Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,5006/saglik-bakanligi-dijital-hastane-degerlendirme-calismalari-2012-2014.html#:~:text=Ankara%20GMK%20Devlet%20Hastanesi%2C%20aynı,İrlanda'nın%20Dublin%20kentinde%20düzenlenen
• Sağlık Bakanlığı (2019b). Seviye7 Hastanelerimiz. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR-56261/emram-seviye-7.html
• Sağlık Bakanlığı (2019c). Kocaeli İlinde Dijital Hastane Çalıştayı Düzenlendi. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR-55805/kocaeli-ilinde-dijital-hastane-calistayi-duzenlendi.html
• Sağlık Bakanlığı (2021). Tire Devlet Hastanesi Seviye 7 Olarak Valide Oldu Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR-85937/tire-devlet-hastanesi-seviye-7-olarak-valide-oldu.html
• Sağlık Bakanlığı (2023). Dijital Hastane. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/arama?_Dil=1&p=seviye
• Sağlık Bakanlığı (2024a). Sağlık Bakanlığı Dijital Hastane, EMRAM hakkında. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR,4858/emram-hakkinda.html
• Sağlık Bakanlığı (2024b). Emram Seviye 6. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR-56267/emram-seviye-6.html
• Sağlık Bakanlığı (2024c). Haberler-Duyurular. Erişim adresi: https://dijitalhastane.saglik.gov.tr/TR-4944/haberler-duyurular.html
• Uslu, D., Toygar, Ş. A., & Mansur, F. (2016). Hastane Bilgi Yönetim Sisteminin Kullanılabilirliğini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası sağlık yönetimi ve stratejileri araştırma dergisi, 2(3), 45-57.
• Ülke, R., & Atilla, E. A. (2020). Sağlık hizmetlerinde bilişim sistemleri ve e-sağlık: Ankara ili örneği. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 6(1), 86-100. https://doi.org/10.30855/gjeb.2020.6.1.006
• Wedel, P. V., Hagist, C., Liebe, J. D., Esdar, M., Hübner, U., & Pross, C. (2022). Effects of Hospital Digitization on Clinical Outcomes and Patient Satisfaction: Nationwide Multiple Regression Analysis Across German Hospitals. Journal of medical Internet research, 24(11), e40124. https://doi.org/10.2196/40124
• Williams P, Lovelock B, Cabarrus T, Harvey M. (2019). Improving Digital Hospital Transformation: Development of an Outcomes-Based Infrastructure Maturity Assessment Framework. JIMR Medical Informatics 7(1). https://doi.org/10.2196/12465
• Wintner, L.M., Giesinger, J.M., Zabernigg, A. et al. (2015). Evaluation of electronic patient-reported outcome assessment with cancer patients in the hospital and at home. BMC Med Inform Decis Mak 15, 110. https://doi.org/10.1186/s12911-015-0230-y
• Yıldız, C. Ç., Başıbüyük, M., & Yıldırım, D. (2020). Klinik Karar Destek Sistemlerinin Hemşirelikte Kullanımı. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(2), 483-495. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.743296