BİÇİMBİLİMSEL YAKLAŞIM VE YARATICI OKUMA TEKNİĞİ İLE HAZIRLANAN OYUNUN DEDE KORKUT HİKAYELERİNİN KAVRANMASINA ETKİSİ

Yıl 2021, , 20 - 31, 30.07.2021

Begüm Koç , Eda Demirkaya , Sibel Selçuk

https://doi.org/10.37215/bilar.827031

Öz

Ülkemiz gençlerinin çeşitli sebeplerle yabancı veya ilgisiz kaldığı öz değerlerimizin en önemli eserlerinden olan ve UNESCO‟nun Somut Olmayan Kültürel Miras Listesine kayıtlı Dede Korkut Hikâyeleri, MEB müfredatı ile 100 Temel Eser listesinde yer almasına ve literatürdeki çok sayıda çalışmaya rağmen lise öğrencileri tarafından yeterince okunup anlaşılamamıştır. Dede Korkut Hikâyeleri‟nin kültürel mirasımızın koruyucusu ve aktarıcısı gençler tarafından gerektiğince anlaşılıp içselleştirilmesi için ilgi çekici, etkili bir uygulamanın literatüre kazandırılmasına ihtiyaç vardır. Bu amaçla, literatür taramasının ardından uygulanan ön testle farklı liselerden 87 öğrencinin Dede Korkut Hikâyeleri‟ne olan yaklaşımları belirlenip ihtiyaç analizi yapılmıştır. Keşfedilen son hikâyeyle sayısı 13'e çıkan Dede Korkut Hikâyeleri'ni gençlerin tüm zenginliğiyle, değerleriyle kavrayıp köklü geçmişiyle bağ kurarak özgüven kazanıp, milletiyle ortak bilince ulaşabilmesine katkı sağlamak amacıyla, gençlerin ilgi alanları ve düzeylerine uygun bir oyun tasarlanmıştır. Uygulamalı yaratıcı okuma yöntemi, eleştirel okuma ve metin biçimbilimsel çözümleme temel alınarak 13 hikâye incelenmiş; her hikâyenin iskeleti ve işlev sıralaması çıkarılmış, öğrencilerin kendilerinin de bu teknikle okuyabilmesini sağlayacak sorular ve etkinlikler oluşturulup oyuna eklenmiştir. Öğrencilerin metinleri çözümleme, irdeleme ve eserlerin temel değerlerine sadık kalarak yeniden kurgulama / üretme becerisini geliştirecek, okuma becerilerini ileri boyutlara taşıyacak nitelikte tasarlanan bu oyun, içeriğinin gücünü literatürdeki çalışmalardan, etki gücünü gençlerin ilgisini çeken oyun türlerinden almaktadır. Oyunun içerisinde, farklı yetenek ve ilgi alanlarına sahip her öğrencinin keyif alabileceği bölümler bulunmaktadır. Oyunun öğrencilerce birkaç kez oynanmasının ardından geribildirimler alınıp son düzenlemeler yapılmıştır. Toplamda 25 öğrenciye yaklaşık 20 saat oynatılmasının ardından son değerlendirme formu doldurtulup ön testle son test verileri SPSS ve Excel programlarında grafiklere dökülerek çalışma değerlendirilmiş, sonuçların hipotezleri doğruladığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türk kültürü, Kültürel Miras, Dede Korkut Hikayeleri, Eleştirel Okuma, Uygulamalı yaratıcı okuma, Liseli öğrencilerde oyunla öğrenme

THE EFFECT OF THE GAME PREPARED BY USING TEXT MORPHOLOGICAL ANALYSIS AND CREATIVE READING ON THE COMPREHENSION OF DEDE KORKUT STORIES

Öz

Dede Korkut Stories, one of the most important works of our core values, which our country's youth are foreign or indifferent to for various reasons and registered in UNESCO's Intangible Cultural Heritage List, have not been adequately read and understood by high school students, despite being included in the 100 Essential Works list with the MEB curriculum and many studies in the literature. In order for the Dede Korkut Stories to be understood and internalized properly by young people who are the protectors and transmitters of our cultural heritage, an interesting and effective application needs to be brought to the literature. For this purpose, with the pre-test applied after the literature review, the approaches of 87 students from different high schools to Dede Korkut Stories were determined and a needs analysis was made. With the last story discovery the number of Dede Korkut Stories has increased to 13 and a game has been designed to help young people gain self-confidence and reach a common consciousness with their nation by understanding them with all their richness, values and deep-rooted history by using these stories. Based on the applied creative reading method, critical reading, and text morphological analysis, 13 stories were analyzed; the skeleton and functional order of each story has been extracted, questions and activities that will enable students to read them with this technique were created and added to the game. Designed to improve students' ability to analyze and reconstruct / produce texts by adhering to the basic values of the works, and to carry their reading skills to an advanced level, this game draws its content from the studies in the literature and its influence power from the game genres that attract
young people. There are sections in the game that every student with different abilities and interests can enjoy. After the game was played by the students a few times, feedback was received and final arrangements were made. After a total of 25 students played for about 20 hours, the final evaluation form was filled out, the post-test data were graphed in SPSS and Excel programs, and the study was evaluated, and the results were found to confirm the hypotheses.

Anahtar Kelimeler

Turkish culture, Cultural heritage, Dede Korkut Stories, Critical reading, Applied creative reading, Learning with games in high school students, Learning with games in high school students

Kaynakça

• Aytan, N. (2016). “Eğitimde Yaratıcı Okuma”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi/Eğitim Fakültesi. Isparta.
• Aydın, E. (2009). “Süreli Yayınlardaki Türk Mitolojisi Üzerine Yapılan Çalışmaların Halkbilimi Açısından Değerlendirilmesi”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Bars, M. E. (2014). “Vladimir Propp'un Biçimbilimsel Yaklaşımı Çerçevesinde ‘’Basat Depegözi Öldürdügi Boy’’ Üzerine Bir İnceleme”. Turkish Studies International Academic Journals, 9(3), 257-269. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/314909663_Vladimir_Propp'un_Bicimbilimsel_Yaklasimi_Cercevesinde_Basat_Depegozi_Oldurdugi_Boy_Uzerine_Bir_In Son Erişim Tarihi: 09.12.2019.
• Deveci, H., Belet, D. ve Türe, H. (2013). “Dede Korkut Hikâyelerinde Görülen Değerler”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(46), 294-321. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6160/82817 Son Erişim Tarihi: 08.12.2019.
• Ergin, M. (2017). Dede Korkut Kitabı: Milli Eğitim Basımevi. İstanbul-Türkiye.
• Ergin, M. (2003). Dede Korkut Kitabı. Retrieved from https://docplayer.biz.tr/ Son Erişim Tarihi: 09.12.2019.
• Gültekin, M. (2015). “Dede Korkut Kitabı’nda Kahramanların Problem Çözme Yöntemleri ve Dede Korkut Kitabı’nın Eğitimde Kullanılması”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 15(2). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/407006 Son Erişim Tarihi: 03.12.2019.
• Gürbüz, F., Ezelnur, Ç. ve Töman, U. (2017). “Eğitsel Şarkı ve Oyun Tekniklerinin Öğrencilerin Akademik Başarıları ve Kalıcılığı Üzerine Etkileri”. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(24), 593-612. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/befdergi/issue/33599/349832 Son Erişim Tarihi: 02.12.2019.
• Metiner, E. (2018). “Çocuk ve Oyun”. Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi. Erişim adresi: https://www.ataaof.com/upload/files/2018/09/PqlEHA8tHjcKNNE2LB5l_29_e3b2d8bdf7a23bd98a67a5411cf0aba8_file.pdf Son Erişim Tarihi: 09.12.2019.
• Özdemir, E. (2018). Eleştirel Okuma: Bilgi Yayınevi. İstanbul-Türkiye.
• Özdemir, H. (2003). “Dede Korkut’un Kişiliği ile İlgili Efsaneler”. Ankara Üniversitesi/Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, Ankara.
• Sezgin, S. (2016). “Öğrenme ve öğretimin oyunlaştırılması: Çalışma ve Eğitim İçin Oyun Tabanlı Yöntem ve Stratejiler”. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(1), 187- 197. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/401408 Son Erişim Tarihi: 02.12.2019.
• Yarbrough, N. (2011). Uygulamalı Yaratıcı Okuma Eğitimi, Coe College University.
• Yeniasır, M., Gökbulut, B., & Yaraşır, Ö. (2017). “Türk Dili ve Edebiyatı İle Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dede Korkut Hikâyeleri Hakkındaki Bilgi ve Görüşleri”. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 815-830. Doi Erişim adresi: http://kutaksam.karabuk.edu.tr/index.php/ilk/article/view/1074 Son Erişim Tarihi: 28.12.2019.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. Somut Olmayan Kültürel Miras. Erişim adresi: https://aregem.ktb.gov.tr, Son Erişim Tarihi: 16.09.2019.
• Milli Eğitim Temel Kanunu. (2017). Erişim adresi: http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/08144011_KANUN.pdf Son Erişim Tarihi: 21.10.2019.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ Son Erişim Tarihi: 29.11.2019. Türkiye Üstün Zekalılar Yüksel Eğitim Vakfı. Torrance (Yaratıcılık Testi). Erişim Adresi: https://www.tuzyev.org/torrance-yaraticilik-testi Son Erişim Tarihi: 09.12.2019
• UNESCO Türkiye Milli Komisyonu. UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsilî Listesi. Erişim adresi: UNESCO Türkiye Millî Komisyonu Son Erişim Tarihi: 10.12.2019