Türkçenin Dünyadaki Ayak İzleri

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 89 - 99, 30.09.2024

Ayyüce Dağlı Fatma Dağlı

https://doi.org/10.37215/bilar.1422341

Öz

Hem bireysel hem de toplumsal iletişimin en etkili yolu olan dil, tarihî süreç içerisinde kendi doğal yapısından kaynaklanan değişmelerin yanı sıra coğrafî göçler, farklı sosyo-kültürel çevrelerle etkileşim gibi dış faktörlerle bir yandan değişime uğrarken bir yandan da etkileşim içinde oldukları dillere kelime verir.Küreselleşmenin ve küreselleşmenin dayattığı popüler kültürün millî kültürü oluşturan gelenekler ve dil üzerinde olumsuz etkilerinin olduğu gözlemlenmektedir. Bu çalışmada; Türk dilinin sahip olduğu köklü geçmişe dikkat çekilmesi ve Türkçenin geçmişten günümüze dünya dilleri üzerindeki etkisinin “kelime geçişleri” üzerinden araştırılması amaçlanmıştır. Tarama modeli kullanılan bu çalışmanın birinci aşamasında; ortaokul sekizinci sınıf seviyesinde öğrenim gören 200 öğrencinin Türkçeye karşı genel tutumlarının belirlenmesi ve Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri hakkındaki düşüncelerinin tespit edilebilmesi için anket çalışması yapılmıştır. Sonuçlar sıklık tabloları ve grafikler üzerinden yorumlanmıştır. İkinci aşamada ise kaynak tarama yöntemiyle farklı yabancı dillerde kullanılan Türkçe sözcükler araştırılmıştır. Sözcükler derlenirken öğrenci seviyesine uygun olmalarına özen gösterilmiştir. Ayrıca Türk dilinin ilgili ülkeleri hangi yüzyıllarda, hangi Türk boylarıyla, ne oranda etkilediği de belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın bulguları Türkçeden en fazla kelime verilen dilin Sırpça en azının ise İspanyolca olduğunu göstermiştir. Katılımcı öğrencilerin genel olarak Türk diline karşı olumlu tutum sergiledikleri, ancak Türkçe kelimelerin kullanımı konusunda yeterince hassas davranmadıkları ve Türk dilinin dünya dilleri arasındaki konumunun farkında olmadıkları tespit edilmiştir. Bu bağlamda, köklü bir geçmişe sahip Türkçenin tarihsel süreç içerisinde kelime verdiği dillerde hâlâ yaşayan sözcüklerinin derlendiği bu çalışma hem dil hem de millî tarih bilincinin canlı tutulmasına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, küreselleşme, yabancı diller, kelime geçişi, dil bilinci

Footprints Of Turkish in The World

Öz

Language, which is the most effective way of both individual and social communication, undergoes changes in the historical process due to changes arising from its natural structure as well as external factors such as geographical migrations and interaction with different socio-cultural environments, and on the other hand, it transfers words to the languages with which it interacts. It is observed that globalization and the popular culture imposed by globalization have negative effects on the traditions and language that make up the national culture. In the first phase of this study, which used the scanning model; A survey was conducted to determine the general attitudes of 200 eighth-grade secondary school students towards Turkish and their thoughts about the place of Turkish among world languages. The results were interpreted through frequency tables and graphs. In the second stage, Turkish words used in different foreign languages were researched using the source scanning method. While compiling the words, care was taken to ensure that they were appropriate to the student’s level. In addition, an attempt was made to determine in which centuries, with which Turkish tribes, and to what extent Turkish affected the relevant countries. The findings of the study show that the language in which the most words are transferred from Turkish is Serbian and the least is Spanish. It was determined that the participating students generally exhibited positive attitudes towards Turkish language, but they were not sensitive enough about the use of Turkish words and were not aware of the position of Turkish among the world languages. In this context, , this study, which compiles the words that are still alive in the languages to which Turkish, which has a deep-rooted history, has transferred words throughout the historical process, will contribute to keeping alive the awareness of both language and national history.

Anahtar Kelimeler

Turkish, globalization, foreign languages, word transfer, language awareness

Kaynakça

• Akalın, H.L. (2009). “Türk Dili: Dünya Dili”.Türk Dili-Dil ve Edebiyat Dergisi, 687: 195-204.
• Alkaya, E. (2006). “Dil ve Söz Bağlamında Kırım Karay Türklerinin Atasözleri”. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 1:89-99.
• Aslan, Y., Akbulut, S. (2020). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Dil Duyarlığına Yönelik Görüşleri”. Eğitim ve Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 3 (1): 66-79.
• Bağcı, H. (2012). “Öğretmen Adaylarının TürkçeninYaşadığı Sorunlara Yönelik Farkındalıkları ve Önerileri(Mehmet Akif Ersoy ÜniversitesiÖrneği)”. TurkishStudies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkishor Turkic,7(1): 291-307.
• Bağcı, H. ve Baz, D. (2018). “Türkçe ve TürkDili ve Edebiyatı Öğretmeni Adaylarının TürkçeninYaşadığı Sorunlara Yönelik Farkındalığı ve Çözüm Önerileri”. International Journal of Languages’ EducationandTeaching, 6(2): 226-239.
• Baskın, S., Demir, Z. (2017). “Türkçenin Zenginliği ve Ana Dili Bilincinin Ortaokullarda Kazandırılması: 5. Sınıf Örneği”. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2): 173-194. https://doi.org/10.17556/erziefd.295175
• Bayraktar, F. S. (2009). “Arnavutçaya ve Diğer Balkan Dillerine Geçen Türkçe Kelimelerin Karşılaştırılması”. Turkish Studies International Periodical Forthe Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(4): 1083-1090.
• Beyreli, L., Çetindağ, Z. ve Celepoğlu, A. (2017). “Yazılı ve Sözlü Anlatım” (9. Baskı): Pegem Akademi, Ankara-Türkiye.
• Bıkkinin, I. (2002). “İngilizcedeki Türkçe Kökenli Sözcükler.” Güzel, H. C., Çiçek, K., Koca, S. (Ed.). Türkler-3: Yeni Türkiye Yayınları, Ankara-Türkiye.
• Birinci, N. (1995). “Türk, Hırvat, Arnavut ve Makedon Dilleri Üzerine Türkçenin Etkisi.” İlmi Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri,1: 83-90.
• Ceran, D. ve Çoban, M. (2017). “7. Sınıf Öğrencilerinin Ders Kitabındaki Metinlerde Geçen Atasözü ve Deyimleri Öğrenme Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme”. Tarih Okulu Dergisi, 10(30): 393- 417. doi: 10.14225/Joh1066
• Çavuşoğlu, A. (2005). “Türkçeyi Dolaylı Olarak Etkileyen Bazı Sorunlar, Türkçeyi Tehdit Eden Tutumlar ve Girişimler, Bunlara Karşı Alınabilecek Önlemler”. İstem, 5: 155 – 168.
• Çavuşoğlu, A. (2006). “Ana Dı̇lı̇, Edı̇nı̇mı̇, Önemı̇ ve Gelı̇ştı̇rı̇lmesı̇”. İlahı̇yat Fakültesı̇ Dergı̇sı̇ 11,1: 37–46.
• Erbay, F. (2002). “Türkçe Sözlük’ün İlk ve Son Baskısındaki Batı Kökenli Kelimelere Dair”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11: 129-135.
• Erdem, C., Eskimen, A . (2019). “Türk Dili ve Edebiyatı Öğretiminde Dil Bilinç Düzeyinin Gelişimi Üzerine Bir Araştırma.” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (49): 23-37. doi: 10.21764/maeuefd.387554
• Ertuğrul, İ. ve Keskin, N. (2012). “İnternet’in Türkçenin Kullanımında ve Toplum-Birey Yapısının Değişimindeki Rolü”. Journal of Internet Applications and Management, 3(2): 79-88. https://doi.org/10.5505/iuyd.2012.10820
• Göçer, A., (2009). “Türkiye’de Türkçeyi Yabancı Dil Olarak Öğrenen Lise Öğrencilerinin Hedef Dile Karşı Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”. TurkishStudies, 4 (8): 1298-1313. doi:10.7827/TurkishStudies.1001
• İnayet A. (2008). “Hanyu Waılaıcı Cıdıan’a (HWA) Göre Çı̇nceye Geçen Türkçe Kelı̇meler Üzerı̇ne”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 2 (3), Spring: 278-295. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.272.
• İpek, B. (2015). “Bireyde Dil Bilinci”. Journal of Turkish Language and Literature, 1(2): 33-44.
• Karaman, E. (2009). “Rusçadaki Türkçe Ödünçlemeler”. Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 4/3 Spring: 1376-1392. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.733
• Karasakaloğlu, B. ve Saracaloğlu, A.S. (2009). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Türkçe Derslerine Yönelik Tutumları, Akademik Benlik Tasarımları ile Başarıları Arasındaki İlişki”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 6(1): 343-362.
• Karasar, N. (2012). “Bilimsel Araştırma Yöntemi”. NobelYayıncılık: Ankara-Türkiye.
• Keleş, N. (2003). Türk Dili ve Kültürünün Alman Dili ve Kültürüne Etkileri. Millî Folklor, 57: 119-130. doi: 10.14222/Turkiyat412.
• Kızıltan, N. ve Yangın Ersanlı, C. (2008). “Üniversite Öğretim Elemanlarının Dil Bilinci ve Türkçe Kullanım Duyarlılığı”. On Dokuz Mayıs Üniversitesi EğitimFakültesi Dergisi, 25: 39-50.
• Kolaç, E. (2008). “Sınıf Öğretmeni Adaylarının Ana Dilimizin Yaşadığı Sorunlara İlişkin Farkındalıkları, Görüş ve Önerileri”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, TheJournal of International Social Research, 1(5): 441-455. doi:10.18298/ijlet.2709.
• Maden, S. ve Maden, A. (2018). “Türkçe Öğretmeni Adaylarının Elektronik Sözlük ve Yazım Kılavuzu Kullanma Alışkanlıkları”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2): 377-396.
• Mahiroğulları, A. (2010). “Küreselleşmenı̇n Kültürel Değerler Üzerı̇ne Etkı̇sı̇”. Journal of Social Policy Conferences , 0 (50): 1275-1288 .
• Reazei, M. (2017). “Farsçadaki Türkçe Sözcüklerin Gelişim Sürecine Dair Bazı Tespitler”. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 14 (2): 56-73. doi: 10.1501/MTAD.14.2017.2.18 doi: 10.1501/MTAD.14.2017.2.18
• Soylu, Ü. (2019). “Türk-Alman İlişkilerinin Yansımaları: Almancaya Geçen Türk Devlet Sistemi Unvanları”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(3):177-196. https://doi.org/10.18037/ausbd.631993
• Toker, B. (2008). “Türkçe ve İspanyolcanın Ortak Söz Varlığı Üzerı̇ne Bı̇r İnceleme”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul-Türkiye.
• Yalap, H. (2016).“Türkçeden Sırpçaya Geçen Kelı̇me ve Eklerle Bu Unsurların Sırplara Türkçe Öğretı̇mı̇ndekı̇ Katkısı”. TÜBAR XXXIX 2016/Bahar: 239-259.
• Yaman, H. (2011). “Türkçe Bilinci Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (1): 151-167.