Türkmen Dağı’nda Farklı Meşcerelerde Yayılış Gösteren Toprak Solucanları (Clitellata, Megadrili) Hakkında Bir Ön Araştırma

Yıl 2018, , 145 - 154, 31.12.2018

İbrahim Tavuç , Mete Mısırlıoğlu , Aliye Sepken Kaptanoğlu Nejat Çelik

https://doi.org/10.30516/bilgesci.487263

Öz

Toprak solucanları, toprağın fiziksel, kimyasal ve biyolojik özellikleri üzerindeki olumlu etkilerinden dolayı ekosistem mühendisleri olarak tanımlanmaktadır. Dünya genelinde bu canlılara olan ilgi ve yapılan çalışmaların sayısı giderek artmakta iken, ülkemizde bu canlıların ekolojileri hakkında yeterince çalışma yapılmamıştır. Çalışma, Eskişehir ve Kütahya il sınırları içerisinde yer alan Türkmen Dağında, farklı meşçerelerde yayılış gösteren (Karaçam, Kayın, Sarıçam, Mera, Karaçam+Sarıçam) toprak solucanı türlerinin durumunu belirlemek ve meşçereler arasında tür zenginliği bakımından fark olup olmadığını tespit etmek amacı ile bir ön araştırma olarak gerçekleştirilmiştir. Bunun için beş farklı meşçerede 30x30x20 cm boyutlarındaki alt örnek alanlarda toprak solucanı envanteri yapılmıştır. Solucanların toplanmasında ticari hardal metodu ile kazma ve elle ayıklama metodu birleştirilerek kullanılmıştır. Çıkartılan solucanlar içerisinde %70 etil alkol bulunan plastik kaplar içerisine konulmuş ve laboratuvar ortamına getirilmiştir. Laboratuvar ortamında stereo mikroskop yardımı ile türleri ve birey sayıları belirlenmiştir. Elde edilen veriler ile her bir meşcerenin toprak solucanı bakımından tür zenginliği hesaplanmıştır. Çalışma sonucunda toplam 4 cinse ait (Aporrectodea, Dendrobaena, Lumbricus, Octolasion) 10 tür ve 74 birey bulunmuştur. En fazla türün mera, en az türün ise karaçam meşceresinde olduğu tespit edilmiştir. Her bir örnek alanın bolluk değeri hesaplandığında en fazla bireyin sarıçam+karaçam, en az bireyin ise karaçam meşceresinde olduğu belirlenmiştir. İki metodun birleştirilerek kullanılmasının oldukça zaman aldığı görülmüştür. Ancak verimlilik bakımından
değerlendirildiğinde ticari hardal metodunun etkili olmadığı, kazma-elle ayırma metodunun oldukça etkili ve hızlı bir metot olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toprak Solucanları, Biyolojik Çeşitlilik, Ekoloji, Tür Zenginliği, Shannon

A Preliminary Investigation on the Earthworm (Clitellata, Megadrili) distribution in Different stands on Turkmen Mountain

Öz

Earthworms are defined as ecosystem engineer due to their possitive effects on the physical, chemical and biological properties of the soil. While the number of studies and interest in these
organisms has been increasing all over the World, there have not been enough studies about the ecology of these organisms in our country. This study was carried out as a preliminary study to determine the status of different earthworm species on different stands in Turkmen mountain and to determine whether there is any difference in species richness between stands. The earthworms were gathered from the areas of 30x30x20 cm (Black Pine, Yellow Pine, Beech, Grassland, Black Pine + Yellow Pine) in 5 different stands in Turkmen Mountain located in the borders of Eskişehir and Kütahya. The earthworms were collected by combining the commercial mustard method with the hand sorting method. The earthworms were placed in plastic containers with % 70 ethyl alcohol and were taken to laboratory. Species and numbers were determined by stereo microscope in laboratory. With the data obtained, the species richness of each stand was calculated using Shannon Weiner diversity index in terms of earthworm. In the result of the study, 10 species and 74 individuals belonging to 4 genuses (Aporrectodea, Dendrobaena, Lumbricus, Octolasion) were found. The species with the highest frequency value is Dendrobaena persimilis (Omedeo & Rota, 1989). The area with the highest species richness was determined as grassland and the area with the least species was identified as Black Pine stands. When the earthworm abundance value is calculated for each stand in terms of earthworm, most individuals in yellowpine+blackpine, least individuals blackpine stands have been found. It has been observed that the combination of commercial mustard with handsorting method takes too much time. When eveluated in terms of yield, the commercial mustard method was not effective. Hand sorting method is effective and quick a method in terms of yield, but it requires intensive workload. In addition, there are not enough studies about this organism in our country. Therefore, there is a need for studies on relationships between vegetation and environmental factors with earthworms, their ecology and earthworms. 

Anahtar Kelimeler

Earthworms, Biodiversity, Ecology, Species Richness, Shannon İndex

Kaynakça

• KAYNAKLAR
• Birkas, M., Bottlik, L., Stingli, A., Gyuricza, C., Jolán-kai, M., 2010. Effect of soil physical state on the eart-hworms in hungary. Applied and Environmental Soil Science 2010: 1-7.
• Chan K.Y., ve K. Munro 2001. Evaluating mustard extracts for earthworm sampling. Pedobiologia 45, 272–278.
• Csuzdi, Cs., Zicsi, A., 2003. Earthworms of Hungary (Annelida: Oligochaeta; Lumbricidae). Hungarian Natural History Museum, Budapest.
• Csuzdi Cs., Zicsi, A., Mısırlıoğlu M., 2006. An annotated checklist of the earthworm fauna of Turkey (Oligochaeta: Lumbricidae) Zootaxa 1175: 1–29.
• Csuzdı, Cs., Pavlíček, T. and Mısırlıoğlu, M., 2007, Earthworms (olıgochaeta: lumbrıcıdae,Crıodrılıdae and acanthodrılıdae) Of hatay provınce, turkey, wıth descrıptıon Of three new lumbrıcıds. Acta zoologica academiae scientiarum hungaricae 53 (4), pp. 347–361.
• De Wandeler, H., Sousa-Silva, R., Ampoorter, R. E., Bruelheide, H., Carnol, M., Dawud, S. M., Dănilă, G., Finer, L., Hättenschwiler, S., Hermy, M., 2016. Drivers of earthworm incidence and abundance across european forests. Soil Biology and Biochemistry 99: 167-178.
• Duriez O., Ferrand Y., Binet F., 2006. An Adapted Method for Sampling Earthworms at Night in Wildlife Studies. (JOURNAL OF WILDLIFE MANAGEMENT 70(3):852–858.
• FİBL. 2017. Earthworms–architects of fertile soils. https://shop.fibl.org>1629-earthworms(Ziyaret tarihi: 24.02.2017).
• Gholami, S., Sayad, E., Gebbers, R., Schirrmann, M., Joschko, M., Timmer, J., 2016. Spatial analysis of riparian forest soil macrofauna and its relation to abiotic soil properties. Pedobiologia 59(1): 27-36.
• Gutiérrez-López, M., Moreno, G., Trigo, D., Juárez, E., Jesús J. B., Cosín, D. J. D., 2016. The efficiency of earthworm extraction methods is determined by species and soil properties in the Mediterranean communities of Central-Western Spain. European Journal of Soil Biology 73: 59-68.
• Gülsoy, S., Şentürk, Ö., Karakaya, F., 2016. Kunduz Yöresi (Vezirköprü) Ormanlarında Saçlı Meşe (Quercus cerris L.) Türünün Potansiyel Dağılım Modellemesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 20: 2, 281-289.
• Güner, Ş., T., Özkan, K., Yücel, E., 2011. Sarıçam ormanlarının verimliliği ile vejetasyon ve tür çeşitliliği arasındaki ilişkiler: Türkmen Dağı örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 12: 1-6.
• Jouquet, P., Bottinelli, N., Podwojewski, P., Hallaire, V., Duc, T. T., 2008. Chemical and physical properties of earthworm casts as compared to bulk soil under a range of different landuse systems in Vietnam. Geoderma 146(1): 231-238.
• Kuzugüdenli, E. 2014. Batı Akdeniz bölgesinde boylu ardıçın (Juniperus excelsa bieb.) boy gelişimi ile bazı yetişme ortamı faktörleri arasındaki ilişkiler. S.D.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 275s.
• Mert ve Kıraç 2017, Isparta-Sütçüler Yöresinde Anatololacerta danfordi (Günter, 1876)’nin Habitat Uygunluk Haritalaması. Bilge Uluslararası Fen ve Teknoloji Araştırmaları Dergisi 1(1), 16-22.
• Meteroloji Genel Müdürlüğü (MGM), 2017. İllerimize ait genel istatistiki veriler. Erişim Tarihi: 22.11.2017. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx?m=ESKISEHIR
• Mısırlıoğlu, 2008. A Preliminary Study of Earthworms (Oligochaeta, Lumbricidae) from the City of İzmir, Turkey. Turk J Zool 32 (2008) 473-475.
• Mısırlıoğlu M., (2012): Distribution of earthworms belonging to families Acanthodrilidae, Criodrilidae, and Megascolecidae in Turkey, Zoology in the Middle East, 58:sup4, 103-106
• Mısırlıoğlu, M. (2017a) Diversity of Earthworm (Clitellata, Annelida) Species in the Asian and European Part of Turkey. KSU J. Nat. Sci., 20 (2), 115-119, 2017. DOI : 10.18016/ksujns.71383.
• Mısırlıoğlu, M., 2017b. Toprak Solucanları Biyolojileri, Ekolojileri, Zirai Yönleri, Türkiye Türleri ve Türlerin Taksonomik Özellikleri. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara. 168 s. Mısırlıoğlu M., Szederjesi T. 2015, Contrıbutıons To The Earthworm Fauna (Olıgochaeta) Of Turkey. Megadrilogica Volume 18, Number 6, July 2015.
• Mısırlıoğlu M. ve Valchovskı H., 2017 Contributions to Earthworm (Clitellata; Annelida) Fauna of Turkish Thrace. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, vol. 21, no. 3: pp. 385-388.
• Nxele T.C., Lamani S., Measey G.J., Armstrong A.J., Plisko J.D., Willows-Munro S., Janion-Scheepers C., Wilson J.R.U. 2015. Studying Earthworms (Annelida: Oligochaeta) in South Africa. African Invertebrates Vol. 56 (3): 779–806.
• Oruç, M.S., Mert, A., Özdemir, İ. (2017). Eskişehir Çatacık Yöresinde, Çevresel Değişkenler Kullanılarak Kızılgeyik İçin (Cervus elaphus L.) Habitat Uygunluğunun Modellenmesi. BilgeInternational Journal of Science and Technology Research, 1 (2): 135-142.
• Özdemir S., Özkan, K., 2016. Ovacık dağı yöresi’nde (Antalya) Türk kekiği (Origanum onites L.) ve büyük çiçekli adaçayı (Salvia tomentosa Miller) türlerinin ekolojik özellikleri. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 66 (1), 264-277.
• Özkan, K., 2016. Biyolojik Çeşitlilik Bileşenleri (α, β, γ) Nasıl Ölçülür ?. Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi Yayın No: 98, ISBN: 976-9944-452-89-2, 142 s., Isparta.
• Özkan, K., 2004. Prof. Dr. Bekir Sıtkı EVCİMEN Sedir Koruma Ormanı'nda Toros Sedir'inin (Cedrus libani A. RİCH) gelişimi ile yetişme ortamı faktörleri arasındaki ilişkiler. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5(2): 327-332.
• Özkan, K., Kuzugüdenli, E., 2010. Akdeniz Bölgesi Sütçüler Yöresinde kızılçamın (Pinus brutia ten.) verimliliği ile yetişme ortamı özellikleri arasındaki ilişkiler. S.D.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, 1: 16-29.
• Özkan, K., Süel, H., Negiz,, M. G., Uçar, R., Akkaya, O., 2007. İzmir-Bergama bölgesi kozak yaylasında Fıstıkçamı'nın (Pinus pinea L.) kozalak ve tohum özellikleri ile bazı yetişme ortamı özellikleri arasındaki ilişkiler. VII. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi, 10-13 Eylül 2007, İnönü Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi, Malatya, 65.s
• Pelosi, C., Chiron, F., Dubs, F., Hedde, M., Ponge, J. F., Salmon, S., Cluzeau, D., Nélieu, S., 2014. A new method to measure allyl isothiocyanate (AITC) concentrations in mustard comparison of AITC and commercial mus-tard solutions as earthworm extractants. Applied Soil Ecology 80: 1-5.
• Peet, R.K., (1974). The measurement of species diversity. Annual Review of Ecology and Systematics, 5:331-340.
• Perel T. S. V. (1997) The Earthworms of the Fauna of Russia, Cadaster and Key, (Ed. Prof. N. M. Chernova), Academia Nauka, Moscow, 101 p.
• Shannon Claude E., (1948), A Mathematical Theory of Communication, The Bell System Technical Journal, 27:379-423.
• Sims, R.W. and Gerard, B.M. 1999. Earthworms. Syn. Br. Fauna No. 31. Linn. Soc. Lond., London. 169p.
• Smith J., Potts S., Eggleton P., 2008. Evaluating the efficiency of sampling methods in assessing soil macrofauna communities in arable systems. e uropean journal of s oil biology 44 (2008) 271–276.
• Steffen, G. P. K., Antoniolli, Z. I., Steffen, R. B., Jacques, R. J. S., Dos Santos, M. L., 2013. Earthworm extraction with onion solution. Applied Soil Ecology 69: 28-31.
• Szlavecz K., Pitz S.L., Bernard J.M., Xia L., O’Neill J.P., Chang C.H., McCormick M.K., Whigham D.F., 2013. Manipulating earthworm abundance using electroshocking in deciduous forests. Pedobiologia 56 (2013) 33– 40
• Şentürk, Ö., 2012. Sütçüler Yöresinde Asli Orman ağacı Türlerinin Potansiyel Yayılış Alanlarının Modellenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 180 s.
• Şentürk, Ö., Mert, A., Gülsoy, S., Özkan, K., Özdemir, İ., 2010. Sipahiler – Hacıaliler Mevkisinde Karaçam Ve Kızılçam Türlerinin Potansiyel Yayılışlarının Modellenmesi. Isparta İli Değerleri ve Değer Yaratma Potansiyeli Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 26 Nisan- 3 Mayıs 2010,17-926, Isparta.
• Şentürk, Ö., Mert, A., Gülsoy, S., Özkan, K., Özdemir, İ., 2010. Sipahiler – Hacıaliler Mevkisinde Karaçam Ve Kızılçam Türlerinin Potansiyel Yayılışlarının Modellenmesi. Isparta İli Değerleri ve Değer Yaratma Potansiyeli Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, 26 Nisan- 3 Mayıs 2010,17-926, Isparta.
• Szederjesi T, Mısırlıoğlu M., 2017 New Earthworm Records From Turkey (Clitellata: Lumbricidae, Megascolecidae) Opusc. Zool. Budapest, 2017, 48(1): 55–60
• Tavuç, İ., 2017. Orman ekosisteminde toprak solucanlarının önemi ve popülasyonlarının örneklenmesinde kullanılan metotlar üzerine bir bakış, Orman Genel Müdürlüğü Ormancılık Araştırma Dergisi, 1(4):22-29.
• Ulusan, M.D., 2016. Akdeniz Bölgesi, Ovacık Dağı Yöresi’nde Odunsu Vejetasyonun Dağılımı ile Yetişme Ortamı Özellikleri Arasındaki İlişkilerin Ordinasyon Metotları ile Araştırılması, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 152s.
• Valchovski, H., 2016. Influence of soil organic matter content on abundance and biomass of earthworm (Oligochaeta: Lumbricidae) populations. Ecologia Balkanica 8(1): 107-110.
• Wandeler H., Sousa-Silva H., Ampoorter E., Bruelheide H., Carnol M., Dawud S.M., Dănilă G., Finer L., Hättenschwiler S., Hermy M., 2016. Drivers of earthworm incidence and abundance across European Forests. Soil Biology & Biochemistry 99 (2016) 167-178.