Türkiye’de Çevresel Kuznets Hipotezinin Geçerliliği Bağlamında Karbon Emisyonu (CO2) ile Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Hatemi-J ve Zamanla Değişen Nedensellik

Yıl 2021, Cilt: 23 Sayı: 2, 364 - 386, 30.11.2021

Ömer Fazıl Emek , Oğuzhan Özçelebi

Öz

Bu çalışmanın amacı Türkiye'de 1960-2015 yılları arası çevresel kirlenme ile ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiyi çevresel Kuznets eğrisi hipotezi bağlamında incelemek, aralarında simetrik ve asimetrik ilişkisinin olup olmadığını tespit etmektir. Bunun için çevresel kirlenmeyi temsilen kişi başına düşen karbon emisyon miktarı (CO2), ekonomik büyümeyi temsilen kişi başı GSYH, ayrıca kontrol değişken için literatürde ağırlıklı olarak kullanılan kişi başına düşen enerji tüketimi değişkenleri kullanılmıştır. ARDL sınır testi yaklaşımı ile uzun ve kısa dönem ilişkisine ait elde edilen bulgulara göre Türkiye'nin uzun dönemde ekonomik büyüme ve çevresel kirlenme arasında çevresel Kuznets tarafından iddia edilen "ters-U" şeklindeki bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir. Ancak kişi başına düşen karbon emisyon miktarı (CO2) ile kişi başı GSYH değişkenleri arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. Kişi başı GSYH'da meydana gelecek yüzde 1'lik artış karbon emisyon miktarını (CO2) yüzde 0.000154 azaltmaktadır. Ayrıca karbon emisyon miktarı (CO2) ile kişi başına düşen enerji tüketimi ilişkisi anlamlı ve pozitif işaretlidir. Kişi başına düşen enerji miktarında meydana gelecek yüzde 1'lik artış karbon emisyon miktarını (CO2) yüzde 0.003887 artırmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Çevresel Kirlenme, Çevresel Kuznets Hipotezi

Investigation of the Relationship Between Carbon Emission (CO2) and Economic Growth in the Context of the Validity of the Environmental Kuznets Hypothesis in Turkey: Hatemi-J and Time Varying Causality

Öz

The aim of this study is to examine the short- and long-term relationship between environmental pollution and economic growth in Turkey between the years 1960-2015 in the context of the environmental Kuznets curve hypothesis and to determine whether there is a symmetrical or asymmetrical relationship between them. For this, carbon emission amount per capita (CO2) representing environmental pollution, GDP per capita representing economic growth, and energy consumption per capita variables, which are mainly used in the literature, were used for the control variable. According to the findings of the ARDL bounds test approach and the long- and short-term relationship, it has been determined that there is no "inverted-U" shaped relationship claimed by environmental Kuznets between economic growth and environmental pollution in Turkey in the long run. However, it was determined that there is a significant relationship between the amount of carbon emissions per capita (CO2) and per capita GDP variables. A 1 percent increase in GDP per capita reduces the amount of carbon emissions (CO2) by 0.000154 percent. In addition, the relationship between carbon emission amount (CO2) and energy consumption per capita is significant and positive. A 1 percent increase in the amount of energy per capita increases the amount of carbon emissions (CO2) by 0.003887 percent.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Environmental Pollution, Environmental Kuznets Hypothesis

Kaynakça

• Albayrak, E. N., & Atilla Gökçe. (2015). Ekonomik Büyüme ve Çevresel Kirlilik İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye İlişkisi. Social Sciences Research Journal, 4(2), 279-301.
• Al-Mulali, U., Saboori, B., & Öztürk, İ. (2015). Investigating the environmental Kuznets curve hypothesis in Vietnam. Energy Policy, 76, 123-131.
• Apergis, N., & Öztürk, İ. (2015). Testing Environmental Kuznets Curve Hypothesis in Asian Countries. Ecological Indicators, 52 , 16–22.
• Arslanturk, Y., Balcilar, M., & Ozdemir, Z. A. (2011). Time-Varying Linkages Between Tourism Receipts and Economic Growth in a Small. Economic Modelling, 28, 664-671.
• Aytun, C. (2004). Çevresel Kuznets Hipotezi: Panel Veri Analizi. Akademik Bakış Dergisi(44).
• Başar, S., & Temurlenk, M. S. (2007). Çevreye Uyarlanmış Kuznets Eğrisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 1-12.
• Churchill, S. A., Inekwe, J., Ivanovski, K., & Smyth, R. (2018). The Environmental Kuznets Curve in the OECD: 1870–2014. Energy Economics, 75, 389-399.
• Çağlar, A. E., & Mert, M. (2017). Türkiye'de Çevresel Kuznets Hipotezi ve Yenilenebilir Enerji Tüketiminin Karbon Salımı Üzerine Etkisi: Yapısal Kırılmalı Eşbütünleşme Yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi, 24(1), 21-38.
• Dam, M. M., Karakaya, E., & Bulut, Ş. (2014). Çevresel Kuznets Eğrisi ve Türkiye: Ampirik Bir Analiz. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(EYİ 2013 Özel Sayısı), 85-96.
• Dasgupta, S., Laplante, B., Wang, H., & Wheeler, D. (2002). Confronting the Environmental Kuznets Curve. Journal of Economic Perspectives, 16(1), 147–168.
• Destek, M. A. (2018). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye İçin İncelenmesi: Stırpat Modelinden Bulgular. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(2), 268-283.
• Dickey, D. A., & Wayne , A. F. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica, 49(4), 1057-1072.
• Erataş, F., & Uysal, D. (2013). Çevresel Kuznets Eğrisi Yaklaşımının "BRİCT" Ülkeleri Kapsamında Değerlendirilmesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 64(1), 1-25.
• Erdoğan, İ., Türköz, K., & Görüş, M. Ş. (2015). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Türkiye Ekonomisi İçin Geçerliliği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(44), 113-123.
• Granger, C. W. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-spectral Methods. Econometrica, 37(3), 424-438.
• Granger, C. W., & Yoon, G. (2002). Hidden Cointegration. San Diego: Department of Economics Working Paper. University of California.
• Grossman, G. M., & Krueger, A. (1995). Economic Growth and the Environment. The Quarterly Journal of Economics, 110(2), 353-377.
• Güney, A. (2018). Genişletilmiş Çevresel Kuznets Eğrisinin Türkiye İçin Yeniden Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3), 745-761.
• Güriş, S., & Tuna, E. (2011 ). Çevresel Kuznets Eğrisi'nin Geçerliliğinin Panel Veri Modelleriyle Analizi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 173-190.
• Halicioglu, F. (2009). An Aconometric Study of CO2 Emissions, Energy Consumption, Income and Foreign Trade in Turkey. Energy Policy, 37 , 1156–1164.
• Hatemi-J, A. (2012). Asymmetric Causality Tests with an Application. Empirical Economics, 43, 447–456.
• He, J., & Richard, P. (2010). Environmental Kuznets Curve for CO2 in Canada. Ecological Economics, 69, 1083–1093.
• Işık, N., Engeloğlu, Ö., & Kılınç, E. C. (2015). Kişi Başına Gelir İle Çevre Kirliliği Arasındaki İlişki: Gelir Seviyesine Göre Ülke Grupları İçin Çevresel Kuznets Eğrisi Uygulaması. AKÜ İİBF Dergisi, 17(2), 107-125.
• Jalil, A., & Feridun, M. (2011). The Impact of Growth, Energy and Financial Development on the Environment in China: A Cointegration Analysis. Energy Economics, 33(2), 284-291.
• Jayanthakumaran, K., Verma, R., & Liu, Y. (2012). CO2 Emissions, Energy Consumption, Trade and Income: A Comparative Analysis of China and India. Energy Policy, 42, 450-460.
• Katircioğlu, S., & Katircioğlu , S. (2018). Testing the Role of Urban Development in the Conventional Environmental Kuznets Curve: Evidence from Turkey. Applied Economics Letters, 25(11), 741-746.
• Koçak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
• Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. The American Economic Review, 45(1), 1-28.
• Lebe, F. (2016). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi: Türkiye İçin Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(2), 177-194.
• List, J. A., & Gallet, C. A. (1999). The Environmental Kuznets Curve: Does One Size Fit All? Ecological Economics , 31, 409–423.
• Manga, M., & Cengiz, O. (2020). Çevresel Kuznets Hipotezine Küreselleşme Endeksli Yaklaşım: Türki Cumhuriyetler Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 11(52), 738-752.
• Mert, M. (2019). Eviews ve Gauss Uygulamalı Zaman Serileri Analizi. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Örnek, İ., & Türkmen, S. (2019). Gelişmiş ve Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi'nin Analizi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(3), 109-129.
• Öztürk, S., & Gülen, M. İ. (2019). Çevresel Kuznets Hipotezinin Türkiye İçin Geçerliliğinin Ampirik Analizi: 1960-2014 Dönemi ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 219–227.
• Pesaran, M. H., & Smith, R. (1995). Estimating Long-Run Relationships from Dynamic Heterogeneous Panels. Journal of Econometrics, 68(1), 79-113.
• Phillips, P. C., & Perron, P. (tarih yok). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
• Piketty, T. (2015). Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Saatçi, M., & Dumrul, Y. (2011). Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi(37), 65-86.
• Saboori, B., & Sulaiman, J. (2013). Environmental Degradation, Economic Growth and Energy Consumption: Evidence of the Environmental Kuznets Curve in Malaysia. Energy, 60, 892-905.
• Shahbaz, M., Haouas, I., & Hoang, T. H. (2019). Economic Growth and Environmental Degradation in Vietnam: Is the Environmental Kuznets Curve a Complete Picture? Emerging Markets Review, 38, 197-218.
• Shahbaz, M., Lean , H. H., & Shab, M. S. (2012). Environmental Kuznets Curve Hypothesis in Pakistan: Cointegration and Granger Causality. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(5), 2947-2953.
• Shahbaz, M., Ozturk, I., Afza, T., & Ali, A. (2013). Revisiting the Environmental Kuznets Curve in a Global Economy. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 25, 594-502.
• Stern, D. I., Auld , T., Common, M. S., & Sanyal, K. K. (1998). Is There an Environmental Kuznets Curve for Sulfur? Canberra : Centre for Resource and Environmental Studies, The Australian National University.
• Sugiawan, Y., & Managi, S. (2016). The Environmental Kuznets Curve in Indonesia: Exploring the Potential of Renewable Energy. Energy Policy, 98, 187-198.
• Suki, N. M., Sharif, A., Afshan, S., & Suki, N. M. (2020). Revisiting the Environmental Kuznets Curve in Malaysia: The Role of Globalization in Sustainable Environment. Journal of Cleaner Production, 264, 1-10.
• Y.Toda, H., & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
• Yavuz, N. Ç. (2014). CO2 Emission, Energy Consumption, and Economic Growth for Turkey: Evidence from a Cointegration Test With a Structural Break. Energy Sources, Part B: Economics, Planning, and Policy, 9(3), 229-235.
• Yeldan, E. (2014). İktisadi büyüme ve Bölüşüm Teorileri. Ankara: Efil Yayınevi.
• Yılancı, V., & Bozoklu, Ş. (2014). Türk Sermaye Piyasasında Fiyat ve İşlem Hacmi İlişkisi: Zamanla Değişen Asimetrik Nedensellik Analizi. Ege Akademik Bakış, 14(2), 211-220.
• Yilanci, V., & Kilci, E. N. (2021). The Role of Economic Policy Uncertainty and Geopolitical Risk in Predicting Risk in Predicting prices of precious metals: Evidence From a Time- Varying Bootstrap Causality Test. Resources Policy, 72, 1-9.
• Yurtkuran, S., & Terzi, H. (2018). Çevresel Kuznets Eğrisinin Ampirik Olarak Analizi: Meksika Örneği. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi(20), 267-284.