Sovyet Sonrası Bakü’nün Dil Manzarasına Dilbilimsel Görüntü Yaklaşımı

Yıl 2014, Sayı: 71, 205 - 232, 01.09.2014

Javanshir Shibliyev

Öz

Makalede Dilbilimsel Görüntü (Linguistic Landscape) kavramı kullanılarak, Bakü’nün merkez kısmında tabela ve levhalar sosyal bilim teorisi çerçevesinde dil açısından irdelenmiştir. Burada amaç, Azerbaycan’da boy gösteren köklü sosyal, politik ve ideolojik değişimlerin dil görünümünü nasıl etkilediğini ve dil manzarasında oluşan değişiklikleri tespit etmektir. Res- mi ve resmi olmayan kurumların tabelaları, yazıldıkları dillere ve onların kullanım şekillerine göre incelenerek, hem kamu kurumlarının hem de özel sektörün günümüzde geçerli olan dil politikasına yaklaşımı ortaya çıkarılmıştır. Elde edilen bulgular, dil görünümünün ve dillerin güç dengesinin tamamen değiştiğini göstermektedir. Azerbaycan Türkçesi, yasalarca ko- ruma altına alınmasına rağmen, küreselleşmenin getirdiği şartların etkisiyle İngilizce ile rekabet etmekte belli zorluklarla karşılaşmaktadır. Rus dili Sovyet zamanındaki kullanım alanlarını kaybetmiş ve ondan boşalan yerleri İngiliz dili doldur- muştur. Ayrıca, Türkiye Türkçesinin Azerbaycan Türkçesi üzerinde yoğun etkisini görmek mümkündür. Kısacası, üç so- nuçla karşı karşıyayız: Türk köklerine dönüş, Ruslaştırma etkisinin kaybolması ve ‘dilsel küreselleşme’.

Anahtar Kelimeler

Dil bilimsel Görüntü, Sovyet sonrası Bakü, dil siyaseti, dilin gücü, dilsel küreselleşme

Linguistic Landscape Approach to Language Visibility in Post-Soviet Baku

Öz

The paper aims to apply the concept of linguistic landscape asa social science theoretical framework to language visibility inpost-Soviet Baku as it is assumed that radical shifts in a societyinflict radical changes in the balance of language power. Therationale to focus on both top-down signs and bottom-upsigns in the central part of Baku was to detect the overt official language policy and to determine whether the official language policy was backed by the entrepreneurs. Findingsshowed that the shift has radically changed the functional balance of language power. Russian, which experienced unlimited power during the Soviet period, has significantly weakened. English has sharply strengthened its position. Manyfunctions that Russian used to fulfill have been taken over byEnglish. Turkish has a huge impact on Azerbaijani. Threetendencies can be observed: returning to Turkic roots, deRussification and linguistic globalization

Anahtar Kelimeler

Linguistic landscape, post-Soviet Baku, language policy, language power, globalization

Kaynakça

• Ben-Rafael, Eliezer et al. (2006). “Linguistic Landscape as a symbolic construction of the public space: The case of Israel”. In Durk Gorter (ed.), Linguistic Landscape: A New Approach to Multilingualism. Clevedon: Multilingual Matters. 7-30.
• Du Plessis, Theodorus (2010). Bloemfontein/Mangaung, “‘City on the cove’. Language management and transformation of a non-representative linguistic landscape”. In Elana Shohamy, Eliezer Ben-Rafael & Monica Barni (eds.). Linguistic Landscape in the City. Bristol: Multilingual Matters. 74- 95.
• Garibova, Jala and Matanet Asgarova (2009). “Language policy and legislation in post-Soviet Azerbaijan”. Language Problems & Language Planning 33 (3):191-217
• Gendelman, Irina and G. Aiello (2010). “Faces of places: Façades as global com- munication in post-Eastern Bloc urban renewal”. In Adam Jaworski& Crispin Thurlow (eds.), Semiotic Landscapes: Language, Image, Space. Lon- don: Continuum. 256-273.
• Hélot, Christine, Janssens et al. (2012). “Introduction”. In Christine Hélot, Rudi Janssens, Monica Barni and Carla Bagna (eds.), Linguistic Landscapes, Multilingualism and Social Change. Frankfurt am Main: Peter Lang. 17- 26.
• Landry, Roger and R. Y. Bourhis (1997). “Linguistic landscape and ethnolinguistic vitality: An empirical study”. Journal of Language and Social Psychology, Vol.16 (1): 23-49.
• Muth, Sebastian (2013). “War, language removal and identity in the LL of Na- gorno-Karabakh”. The 5th Linguistic Landscape Conference on “Protest. Conflict and Change”. The University of Namur (Belgium) April 24-26, 2013.
• Pavlenko, Aneta (2009). “Language conflict in post-Soviet linguistic landscapes”. Journal of Slavic Linguistics 17(1-2): 247-274.
• _____, (2010). “Linguistic landscape of Kyiv, Ukraine: A Diachronic study”. In Elana Shohamy, Eliezer Ben-Rafael & Monica Barni (eds.), Linguistic Landscape in the City. Bristol: Multilingual Matters. 133-150.
• Sadıkhova, Farida and M. Abadi (2000). Where's the Azeri? Trends among store signs in Baku. Azerbaijan International(8.1) Spring 2000.
• Shibliyev, Javanshir (2005). The Relationship Between Language Policy and Sociopolitical Developments: The Azerbaijani Language. Unpublished PhD Dissertation. Eastern Mediterranean University.
• Shibliyev, Javanshir and N. Osam (2003). “Sociopolitical changes and language: A retrospective view of Azerbaijanian”, Turkic Languages 7: 235-244.
• Yurchak, Alexei (2000). “Privatize your name: Symbolic work in a post-Soviet linguistic market”. Journal of Sociolinguistics 4/3: 406-434.