Performans Teori’nin Aytıslara Uygulanması ve Konısbay’ın Şınbolat’la Yaptığı Aytısta Söyleyici, Genel Dinleyici, Keşif ve Düzenleme

Yıl 2014, Sayı: 71, 269 - 280, 01.09.2014

Lazzat Urakova

Öz

Aytıs, Kazak halkının zengin sözlü edebiyatının en önemli temelini oluşturan çok eskiden doğmuş ve kalıplaşmış bir türolduğundan, Kazak Türklerinin konargöçer yaşam tarzını sürdürdüğü zamana ve o dönemin tarihî olaylarına ışık tutan değerli bir kaynak mahiyetindedir. Fakat aytısların bu özelliklerinin anlaşılabilmesi için onların çok iyi bir inceleme yöntemiyle araştırılması gerekmektedir. Bu makalede Performans(icra) Teori’den hareketle geliştirilmiş bir araştırma modelininaytıslar için de uygulanabileceği hususu Konısbay ile ŞınbolatAytısı örnek verilerek ispata çalışılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Kazak Halk Edebiyatı, atışma, aytıs, akın, performans teorisi, araştırma modeli

The Application of Performance Theory to Aytis and the Speaker, Listener, Discovery and Arrangement in the Aytis Performed between Konisbay and Şinbolat

Öz

As the most significant basis of the rich oral literature of the Kazakh people, the Aytis genre is an essential source shedding light on the nomadic period of the Kazakh Turks. This quality of the Aytis, however, can only be appreciated through a very effective method of analysis. By using the Konısbay and Şınbolat Aytis as an example, this article attempts to prove that a research model based on Performance Theory can be applied effectively to the analysis of the Aytis genre.

Anahtar Kelimeler

Kazakh Folk Literature, aytis, influx, Performance Theory, research model

Kaynakça

• Avezov, Muhtar (1948). “Aytıs Öleñderi”. Qazaq Ädebiyetiniñ Tarihi. C. I. Almatı.
• _____, (1964). Kazak Ädebiyetiniñ Tarihı. C. I / II. Almatı.
• Aytulı, Nesipbek vd. (2004). Kazirgi Aytıs. Astana: Kültegin.
• Berdibay, Rahmankul (1983). Sarqılmas Qazına. Almatı.
• Bilgegil, Mehmet Kaya (1989). Edebiyat Bilgi ve Teorileri (Belâgât). İstanbul: Dergah Yay.
• Bogdanova, Medine (1947).Kirgizskaya literatura. Moskva.
• Çobanoğlu, Özkul (1999). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihi- ne Giriş. Ankara: Akçağ Yay.
• Derbisalin, Anvar (1976). Dästür men JalŞastıq. Almatı.
• Dilçin, Cem (2005). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: TDK.
• Dizdaroğlu Hikmet (1969). Halk Şiirinde Türler. Ankara: Ankara Üniverstesi Basımevi.
• Ekici, Metin (1998). “Halkbilimi Çalışmalarında Metin (text), Doku (texture), Sosyal Çevre ve Şartlar (konteks) İlişkisinin Önemi”. Milli Folklor 39: 34.
• Erdem, Melek (1998). Dede Korkut Türkmenistan Varyantları. Doktora tezi. An- kara: Ankara Üniversitesi.
• Ergun, Metin (2002). Kopuz Sarını: Kazak Âşık Tarzı Şiir Geleneği Akın ve Jırav- lar. Ankara: KB Yay.
• Jarmuhamedulı, Muhamedrahım (2001). Aytıs Öleñderiniñ ArŞı Tegi men Damu- vı. Almatı.
• Jumaliyev, Kajım (1958). Qazaq Eposı men Ädebiyet Tarihınıñ Mäseleleri. Almatı.
• Kenjebayev, Beysenbay (1976). XX. Ğasır Basındağı Kazak Ädebiyeti. Almatı.
• Konıratbayev, Avelbek (1991). Kazak Folklorınıñ Tarihı. Almatı.
• Syenşaliyev, Hangali (1998). Kazak Ädebiyetiniñ Tarihı. Almatı.
• Tebegenov,Temirhan (2001). Halıq Aqındarı ŞıŞarmalarındaŞı Ädebiyet Pen Fol’klor Dästüri. Almatı.
• Törekulov, Nısanbek (1979). Qazaq Sovet Halk Poeziyasnıñ Janrlıq Erekşelikteri. Almatı.
• AUTUMN 2014 / NUMBER 71 269-280
• The Application of Performance Theory
• to Aytis and the Speaker, Listener,
• Discovery and Arrangement in the
• Aytis Performed between Konisbay and Şinbolat Lazzat Urakova