The Reflection of Turkestan Rebellion in Kyrgyz Literature: Urkun

Yıl 2016, Sayı: 76, 159 - 178, 01.06.2016

Roza Abdıkulova

Öz

Research on the Kyrgyz and Kyrgyzstan’s history has been undergoing dramatic changes since 1991. Since the break-up of the USSR, a new wave of research and scholarly publications in the field of history started. These studies, which aim to rewrite Kyrgyz history, increase every day and present new information to us. One of the historical events that has been increasingly brought to scholarly discourse is the 1916 Turkestan rebellion. There are many scholarly publications and reports on this topic. Among these sources, literary works play a very significant role because most authors of these literary works have themselves been participants in the rebellion and the dramatic events that followed it. These authors attempted to present their memories in the form of literature. This article analyzes four literary sources in order to explore how they reflect the rebellion of 1916.

Anahtar Kelimeler

Urkun, China, Kyrgyz, rebellion, novel

1916 Türkistan İsyanı’nın Kırgız Edebiyatına Yansıması: Ürkün

Öz

Bağımsız Kırgızistan’da Kırgızların ve Kırgızistan’ın tarihini yeniden ele alarak araştırma süreci, 1991’den bu yana devam etmektedir. Bağımsızlığını kazandığı günden bu yana Kırgız tarihi üzerine yeni çalışmalar, kitaplar, ilmî makaleler yayımlanmaya devam etmektedir. Kırgız tarihini yeniden yazma gayretiyle yürütülen bu çalışmalar, her geçen gün artmakta ve bizlere yeni bilgiler sunmaktadır. Bunlardan biri de Kırgızlar açısından unutulmayacak, milletin ruhunda yer etmiş olan ve XX. yüzyıl başlarında gerçekleşen 1916 Türkistan İsyanı’dır. Bu konuda oldukça geniş ve çeşitlilik arzeden bir kaynak külliyâtı vardır. İsyan hakkında bilgi veren kaynaklar arasında edebî eserlerin, hiç şüphesiz, önemli bir yeri vardır. Çünkü bu tür eserlerin çoğunun yazarları Ürkün isyanına ya bizzat iştirak etmiş veya isyana katılmış olan akrabalarının anlattıklarını edebî bir üslûpla yeniden kaleme almışlardır. Biz bu çalışmamızda, 1916 Türkistan İsyanı’nın kaynaklarından biri olarak gördüğümüz Kırgız edebî ürünlerine Ürkün hâdisesinin nasıl yansıdığını, dört eser üzerinden hareketle ele almaya çalışacağız

Anahtar Kelimeler

Ürkün, Çin, Kırgızlar, isyan, roman