Asya-Avrupa Kökenli Masalların İlköğretimde Yapısal Bir Metinlerarasılık Perspektifinde Kullanılması

Yıl 2015, Sayı: 73, 39 - 62, 01.03.2015

Özlem Baş Avşar Tuncay Ali Ekber Şahin

Öz

Çocuk edebiyatında ortak temaya sahip birçok masal bulunmaktadır. Asya-Avrupa kökenli masalların metinlerarası anlayışla ilköğretimde kullanılmasını amaçlayan bu araştırmada; sinaptik olarak eşleştirilen altı masal metni Vladimir Propp’un yapısal anlatı çözümleme yöntemiyle analiz edilerek kahramanlar, problem durumu, problemi çözme amacıyla gidiş, eksiklik fonksiyonuyla başlama, kahramanın evden uzaklaşması, yasak konması, bilgi toplanması, saldırganın inandırmaya çalışması, aldatmayı denemesi ve bütün masalların başlangıçta ortaya konan kötülük veya eksiklik fonksiyonunu gidererek sonlanması gibi birbirini bütünleyen ortak temaların ve gerek başlangıç-bitiş formelleri gerekse hikâyenin düğümlendiği unsurlar ve kahramanlar açısından metinlerarası okuma ve anlam kurma süreçlerinde nasıl kullanılacağını içermektedir. Araştırma; Asya ve Avrupa kökenli masalların bir araya getirilerek incelenmesi ve ilköğretimde metinlerarası anlam kurmaya yönelik kullanılabilecek metinleri karşılaştırmalı olarak ortaya koyması bakımından önem taşımaktadır

Anahtar Kelimeler

Asya-Avrupa kökenli masallar, metinlerarasılık, Vladimir Propp, yapısal anlatı çözümleme yöntemi, ilköğretim

The Use of Asia-Europe Originated Stories in Elementary Education from the Perspective of Intertextuality

Öz

There are many stories in children’s literature with common themes. This study aims to use Asia-Europe originated stories in elementary education with an intertextual understanding. Six story texts were intentionally criticized and analyzed based on Vladimir Propp’s structural narrative breakdown. The analysis involves integrative and common themes such as characters; problem situation; ways of solving a problem; starting with the absence function; protagonists’ departure from home; introducing a ban; collecting information; antagonists’ efforts for persuasion and convincing; eventual diminishing of the immorality and absence function established in the beginning of all stories. The analysis also involves how to use intertextual reading and meaning-making processes regarding start-finish formals and key moments and characters in the story. This research is important for purposefully collecting and investigating Asia-Europe originated stories and comparatively determining texts that can be used for forming intertextual meaning in elementary education.

Anahtar Kelimeler

Asia-Europe originated stories, intertextuality, Vladimir Propp, structural narrative breakdown, elementary education

Kaynakça

• Akkoyunlu, Ziyat (1996). “Binbir Gece Masallarının Türk Masallarına Tesiri”. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (1): 1-12.
• Aktulum, Kubilay (2011). Metinlerarasılık / göstegelerarasılık. Ankara: Kanguru Yay.
• _____, (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Akyol, Hayati (2006). Programa Uygun Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yay.
• Arıcı, Ali Fuat (2012). Masalın Sesi. Ankara: Pegem Akademi.
• Ateş, Seyit (2013). “İlkokulda Peritextual Okumadan Metinler Arası Okumaya
• Resimli Hikâye Kitabı Okuma Süreci”. International Journal of Human Sciences 10 (1): 1567-1585.
• Çobanoğlu, Özkul (2005). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Danacı, Fahriye Ekin (2010). Kültürlerarası Etkileşimdeki Rolü Açısından Kırmızı Başlıklı Kız Masallarının Çevrileri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Derdiyok, İbrahim Çetin (2003). “Sadi’nin Bostan’ı ve Ezop Masalları’nda Ortak Temalar”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (12): 1-14.
• Dundes, Alan (2006). “Mitte İkili Karşıtlık: Geçmişe Bakışta Propp/ Lévi-Strauss Tartışması”. Çev. S. Gürçayır. Milli Folklor 18 (69): 110-117.
• Ekici, Metin (2008). “Halk Bilgisi Yaratmalarını İnceleme Yöntemleri”. Yay. Haz. M. Ö. Oğuz. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Garfiker Yay. 65-82.
• Emmez, Berivan Can (2008). Sözlü Gelenekten Modern Masala: Çocuk Edebiyatında Masal Üzerine Halkbilimsel Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Folklor ve Metinlerarasılık. (2013). Konya: Çizgi Kitabevi. İto, Kiyoto (2005). Türk ve Japon Hayvan Masallarının Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Koyuncu, Ahmet (2011). “Lévi-Strauss Yapısalcılığı”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 26: 253- 262.
• Lévi-Strauss, Claude (1986). Mit ve Anlam. Çev. Ş. Süer, S. Erkanlı. İstanbul: Alan Yay.
• Luthi, Max (1997). “Avrupa Masal Tipleri ve Kişileri”. Çev. Sevengül Sönmez. Milli Folklor Dergisi 5 (36): 70-73.
• Öcal, Ahmet (2002). “Bulgaristan Türk Masalları ile Yozgat (Karakuyu) Masallarının Karşılaştırması”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13: 113- 123.
• Öztürk, Feyza Sarper (2011). Türk ve Alman Masallarından Seçilen Örnek Metinlerde Kadın Figürleri. Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Propp, Vladimir (2001) Masalın Biçimbilimi: Olağanüstü Masalların Yapısı. (2. Baskı). Çev. M. Rifat, S. Rifat. İstanbul: Om Yay.
• Sakaoğlu, Saim (2012). Masal Araştırmaları. (5. Basım). Ankara: Akçağ Yay.
• Sipe, Lawrence R. ve Anne Brightman (2005). “Young Children’s Visual Meaning-Making During Readalouds of Picture Storybooks”. National Reading Conference Yearbook 54: 349-361.
• Ünal, Emre (2007). Metinlerarası Okumanın Okuduğunu Anlamaya Etkisi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Çocuk Kitaplarının Kaynakları
• Andersen, Hans Christian (2005). “Parmak kız”. Çev. Rüştü Apaydın. Ünlü masallar 9: Bir Dünya Hazinesi. Ankara: Angora Yay. 10-15.
• Fevzioğlu, Yücel (2007). Şengülüm ile Mengülüm. İstanbul: Sanat Matbaacılık.
• _____, (2009). “Yartı Kulak”. Kardeş Masallar. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 261-276.
• _____, (2009). “Title ile Bitle”. Kardeş Masallar. İstanbul: Yapı Kredi Yay. 158- 163.
• Fontaine, Jean De La (2008). “Ağustos Böceği ve Karınca”. Çev. Hande Özelçi İper. Masallar. İstanbul: Çiçek Yay. 64 – 67.
• Grimm, Jacob ve Wilhelm Grimm (2005). “Kurt ile Yedi Keçi Yavrusu. Çev. Rüştü Apaydın. Ünlü Masallar 9: Bir Dünya Hazinesi. Ankara: Angora Yay. 2-7.