Türk Dış Politikasında Karar Vericileri Yönlendiren Yapısal Faktörler

Yıl 2015, Sayı: 72, 145 - 170, 01.03.2015

Çağrı Erhan Ersin Embel

Öz

Bu makalede, Türkiye’nin belli başlı dış politika kararlarını temsil eden örnek olaylar dört yapısal faktör çerçevesinde incelenmektedir. Söz konusu faktörler; ekonomi ve kalkınma, stratejik vizyon, iç politika ve uluslararası konjonktür olarak saptanmıştır. Tarihsel bir bakış açısıyla ve liderlerin kişisel ya da psikolojik çözümlemelerine girilmeksizin, belirtilen faktörlerin, Türkiye’deki karar vericilerin tutumlarını nasıl etkilediği konusu üzerinde durulacaktır. Ortaya konmaya çalışıldığı gibi, Cumhuriyetin kuruluşundan itibaren dış politika alanındaki kararlar, kimi zaman ekonomik gereklilik algısına dayandırılmış, kimi zaman iç politika kaygıları, bazen de dış destek ihtiyacı ve/veya stratejik değerlendirmeler çerçevesinde alınmıştır

Anahtar Kelimeler

Türk dış politikası, yapısal faktörler, karar verici, dış politika, iç politika, strateji, pragmatizm

Structural Factors Directing Decision Makers in Turkish Foreign Policy

Öz

In this article various cases which represent well-known Turkish foreign policy decisions will be examined within four structural factors. The factors in question are as follows: economy and development, strategic vision, domestic policy and international conjuncture. It will be accentuated through a historical perspective how the factors in question affect the attitudes of Turkish decision-makers regardless of their personal or psychological qualities. As set forth in the article, since the establishment of the Republic, foreign policy decisions have been directed by different factors from time to time, such as economic perception, domestic policy concerns, search of foreign support or strategic considerations.

Anahtar Kelimeler

Turkish foreign policy, structural factors, decision-maker, foreign policy, domestic policy, strategy, pragmatism

Kaynakça

• Armaoğlu, Fahir (1991). Belgelerle Türk-Amerikan Münasebetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Avrupa Birliği Genel Sekreterliği (ABGS) (2007). Avrupa Birliği Uyum Yasa Pa- ketleri, www.ab.gov.tr/files/ardb/evt/3_ab_bakanligi_yayinlari/ab_uyum_yasa_pa ketleri.pdf [Erişim: 27.05.2013].
• _____, (2011). Siyasi Reformlar-I, www.abgs.gov.tr/files/rehber/04_rehber.pdf [Erişim: 27.05.2013].
• Baykal, Sanem (2001). “AET’yle İlişkiler”. Türk Dış Politikası. C. I. Der. Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yay. 808-853.
• Bölükbaşı, Deniz (2008). 1 Mart Vakası: Irak Tezkeresi ve Sonrası. İstanbul: Do- ğan Kitap.
• Cottam, Marta L., vd. (2010). Introduction to Political Psychology. 2. ed. Sussex: Psychology Press.
• Denk, Erdem (2011). Silahlı Kuvvet Kullanımıyla İlgili TBMM Kararları. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Deringil, Selim (2000). Denge Oyunu: İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Erhan, Çağrı (1996). Beyaz Savaş: Türk-Amerikan İlişkilerinde Afyon Sorunu. Ankara: Bilgi Yay.
• _____, (2001). “ABD ve NATO’yla İlişkiler”. Türk Dış Politikası. C. I. Der. Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yay. 522-575.
• _____, (2003a). Yaşayan Lozan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• _____, (2003b). “ABD ve NATO’yla İlişkiler”. Türk Dış Politikası. C. II. Der. Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yay. 34-82.
• Eroğul, Cem (1990). Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi. Ankara: İmge Yay.
• Fırat, Melek (1997). 1960-71 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• _____, (2001). “Yunanistan’la İlişkiler”. Türk Dış Politikası. C. I. Der. Baskın Oran. İstanbul: İletişim Yay. 716-769.
• _____, (2009). “AKP Hükümetinin Kıbrıs Politikası”. AKP Kitabı. Der. İlhan Uzgel ve Bülent Duru. Ankara: Phoenix Yay. 439-460.
• Güven, Erdal (2013). Radikal. 3 Mayıs.
• Hermann, Margaret G. ve Thomas Preston (1994). “Presidents, Advisers, and Foreign Policy: The Effect of Leadership Style on Executive Arrange- ments”. Political Psychology 15/1: 75-96.
• Hürriyet. 13 Ocak 1966.
• Kürkçüoğlu, Ömer (2006). Mondros’tan Musul’a Türk İngiliz İlişkileri. Ankara: İmaj Yay.
• Resmi Gazete (RG) (1 Temmuz 1974). No. 14932.
• Saray, Mehmet (2000). Türkiye’nin NATO’ya Girişi: III. Cumhurbaşkanı Celal Ba- yar’ın Hatıraları ve Belgeleri. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yay.
• Sosyal, Mümtaz (1964). Dış Politika ve Parlamento. Ankara: AÜ SBF Yay.
• Şık, Barkın (2003). Milliyet. 1 Şubat.
• TC Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı (2012). Türkiye'de Doğrudan Yabancı Yatırım, www.invest.gov.tr/trTR/investmentguide/ investorsguide/Pages/FDIinTurkey.aspx [Erişim: 27.05.2013].
• Tekeli, İlhan ve Selim İlkin (1981). Savaş Sonrası Ortamında 1947 Türkiye İktisa- di Kalkınma Planı. Ankara: ODTÜ Yay.
• Tezel, Yahya Sezai (1970). “Birinci Büyük Millet Meclisi Anti-Emperyalist Miy- di? Chester Ayrıcalığı”. AÜ SBF Dergisi 25/4: 287-317.
• _____, (1986). Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi. Ankara: Yurt Yay.
• Uzgel, İlhan (2004). Ulusal Çıkar ve Dış Politika. Ankara: İmge Yay.
• Yavuz, Turan (2006). Çuvallayan İttifak. Ankara: Destek Yay.
• Yeşilyurt, Nuri ve A. Akdevelioğlu (2009). “AKP Döneminde Türkiye’nin Orta- doğu Politikası”. AKP Kitabı. Der. İlhan Uzgel ve Bülent Duru. Ankara: Phoenix Yay. 381-409.
• WINTER 2015 / NUMBER 72 145-170
• Structural Factors Directing Decision
• Makers in Turkish Foreign Policy Çağrı Erhan Ersin Embel