Makedonya Sorunu ve Avrupa Müdahalesi (1902-1905)

Yıl 2014, Sayı: 69, 1 - 28, 01.12.2014

Kaya Bayraktar

Öz

Makedonya sorunu Avrupalı büyük güçler tarafından Şark meselesinin parçası addedilmiştir. Muhtelif din, dil ve kültür mozaiğinin hayat sürdüğü Makedonya coğrafyası on dokuzuncu yüzyılın ilk yıllarından itibaren, Sanayi Devrimi sonrası Avrupa’daki ihtilal hareketleri, uluslaşma, kentleşme, Avrupa tarzı modern eğitim vb. yeni durumlardan etkilenmiş, bir taraftan da dinler arası veya aynı dinin farklı yorumlarının kavgası, karşılıklı acımasız kıyımlar ve hüzünlü göçler, sosyal ve ekonomik azgelişmişliğin tezahürleriyle de yüzleşmiştir. Bulgarların Makedonya’yı Bulgaristan’la birleştirme emeli dahilinde başlayıp farklı unsurların oluşturdukları ulusal çeteler ve örgütler arasında kavgaya dönüşen Makedonya meselesi tam bir kaos ortamı yaratmıştır. Uygun zemin ve şartlarda Osmanlı Devleti’ni paylaşmak için hazır bekleyen birbirlerine kah rakip kah ittifak halindeki Avrupa devletleri aktif olarak Makedonya meselesine müdahil olacaklar, çetelere ve Balkan devletlerine silah satarak ve onları uluslararası sermayenin çıkarları dahilinde borçlandırarak iktisadi menfaat sağlayacaklardır. Osmanlı yönetimi ise hem bizzat kendisinin de duyduğu ihtiyaç gereği hem de Avrupa’nın müdahalesini engellemek üzere askeri, mali, adli ve idari reformlarla Balkan coğrafyasında elde kalan son topraklarını korumaya çalışacaktır

Anahtar Kelimeler

Makedonya, Osmanlı, Reform, Bulgaristan, Vilâyât-ı Selâse

Macedonian Question and Western Intervention (1902-1905)

Öz

The Macedonian Question has been treated as a part of the
Eastern Question. Being a mosaic of various religious, linguistic
and cultural groups, one can see on the Macedonian lands
not only the recent phenomena such as nationalization, urbanization,
revolutionary movements and European style education
that came into existence following the industrial revolution,
but also inter-religious disputes, battles among doctrines,
tragic massacres, sad migrations and social and economic under-development.
Started with the Bulgarian aim to unite
Macedonia with Bulgaria, the problem of Macedonia was
transformed into a gang war. European governments, standing
ready to partition Ottoman lands at a convenient time, intervened
in the problem by selling weapons of war to gangs
and Balkan states at some times, and creating debtor states in
the Balkans at another. On the other hand, the Ottoman government
was trying to reorganize state administration on the
financial, military and judicial fields, due to necessity for itself
and in order to prevent European interventions that could
lead to autonomy.

Anahtar Kelimeler

Macedonia, Ottoman, Reform, Bulgaria, Vilayet-i Selase

Kaynakça

• Fransız Dışişleri Bakanlığı Arşivleri/Archives Du Ministère des Affaires Étrangères (AE)
• Correspondance Politique et Commmerciale, Novelle Série 1897-1914, (CPC, NS)
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• Dâhiliyye Nezâreti Mektubî Kalemi (DH.MKT)
• İmtiyâzât Defterleri
• İrâde Dâhiliyye (İ.DH)
• İrâde Hususî (İ.HUS)
• Mâliyye Nezâreti Mâliyye Kalemi Defterleri (ML.d)
• Nizamât Defterleri
• Rumeli Müfettişliği Başkitâbet ve Sadâret Evrakı (TFR.I.A)
• Rumeli Müfettişliği Müteferrika Evrakı (TFR.I.M)
• Rumeli Müfettişliği Umum Evrakı (TFR.I.UM)
• Yıldız Sadâret Resmî Maruzât Evrakı (Y.A.RES)
• Yıldız Esas Evrakına Ek Sadrazam Kamil Paşa Evrakı (Y.EE.KP)
• Yıldız Maruzât Defterleri (YMRZ.d)
• Yıldız Mütenevvi Maruzât (Y.MTV)
• Yıldız Perakende Evrakı Mâbeyn Başkitâbeti (Y.PRK.BŞK)
• Yıldız Perakende Evrakı –Müfettişlikler ve Komiserlikler Tahriratı (Y.PRK.MK)
• Yıldız Perakende Evrakı Şûrâ-yı Devlet Maruzâtı (Y.PRK.ŞD)
• Salnameler
• Selanik Vilayet Salnamesi. Selanik: Hamidiye Mekteb-i Sanayii Matbası. 1318/Selanik Vilayet Salnamesi. Selanik: Hamidiye Mekteb-i Sanayii Matbası 1320/1902.
• Basılı Eserler
• Adanır, Fikret (2001). Makedoya Sorunu. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Akarlı, Ahmet O. (2000). “Growth and Retardation in Ottoman Macedonia, 1880-1910”. Ş. Pamuk, and J. Williamson (ed.). The Mediterranean Response to Globalization Before 1950. London: Routledge. 109-133.
• Blue Book. Affairs of South Eastern Europe. Turkey no. 4, 1904. London, Printed by Harrison and Sons St. Martin’s Lane.
• Blue Book. Affairs of South Eastern Europe. Turkey no. 1. 1906: London. Printed by Harrison and Sons, St. Martin’s Lane.
• Düstur (1941). 7. Cilt. Ankara: Başvekalet Matbaası.
• Düstur (1943). 8. Cilt. Ankara: Başvekalet Matbaası.
• Erim, Nihat (1953). Devletlerarası Hukuku ve Siyasi Tarih Metinleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
• Exintaris, Georges (1913). Les Réformes en Macédoine de 1903 à 1908. These pour le Doctorat. Paris: Université de Paris.
• Gounaris, Basil C. (1993). Steam over Macedonia, 1870-1912. East European Monographs Boulder. New York: Columbia University Press.
• Hüseyin Kâzım Kadri (1992). İmparatorluğun Tasfiyesi. İstanbul: Pınar Yay.
• Karpat, Kemal H (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yay.
• Krainikowsky, Assen Iv. (1938) La Question de Macédoine et la Diplomatie Européenn. Paris.
• Ministére des Affaires Étrangéres (1903). Livre Jaune Affaires. De Macédoine. Ministére des Affaires Étrangéres. Paris: Imprimerie Nationale. _____, (1905). Affaires De Macédoine. Ministére des Affaires Étrangéres. Paris Imprimerie Nationale.
• Harp Akademileri Komutanlığı (1992). Makedonya. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
• Noradounghian, Gabriel Efendi (1903). Recueil d’Actes Internationaux de l’Empire Ottoman. Tome 4. Paris.
• Panzac, Daniel (1992). “La Population de la Macédoine au XIXe Siècle (1820-1912)”. Revue du deux Monde Musulman et de la Méditerranée. No: 66. 113-134.
• Sadrazam Said Paşa (1912). Saîd Paşa’nın Hatıratı (1328). Dersaadet: Sabah Matbaası.
• Samardjiev, Bozhidar (2002). “On the Role of Public Opinion in Great Britain Regarding the Reforms in European Turkey and the Idea of Autonomy of Macedonia in British Middle East Policy (1903-1908)”. Etude Balkaniques 2: 15-30.
• Tokay, Gül (1996). Makedonya Sorunu. İstanbul: Afa Yay.