Yazılı İronik Metinlerin Anlamlandırılması Üzerine Bir Durum Saptaması: Köşe Yazısı Örneği

Yıl 2013, Sayı: 64, 49 - 70, 01.06.2013

İ Seçkin Aydın

Öz

Bu çalışma, yazılı ironik metinlerin anlamlandırılmasında karşılaşılan sorunlar üzerine bir durum saptamasını amaçlamaktadır. Günlük yaşantımızın her anında sözlü olarak kullandığımız ironinin yazılı metin olarak kullanımında karşılaşılan anlamlandırma sorunları, bu çalışmanın problem durumunu oluşturmaktadır. Başta eleştiri türü olmak üzere şiir, roman, köşe yazısı vb. türlerde karşımıza çıkan ironik söylem, sözlü ironide olduğu gibi söylenenin tam tersini kastetme gibi bir işleve sahiptir. İronik metinler, eleştirel ve kültürel okuryazarlık çerçevesinde değerlendirilebilecek söylemlerdir. Böyle bir metinle karşılaşan okurun takındığı tavır, gerek sosyal ve kültürel gerek bilişsel farkındalık açısından önemlidir. Çalışma, nitel araştırmaya bağlı olarak Türkçe Eğitimi Bölümünde öğrenim gören 40 üniversite öğrencisi üzerinde yapılmıştır. Bu çerçevede katılımcılara ironik söylemli iki köşe yazısı ve bu yazılara ilişkin sorular verilmiştir. Katılımcılardan derin, yüzey ve eleştirel yapıya yönelik hazırlanan soruları yanıtlamaları istenmiştir. Bulgular sonucunda, katılımcıların ironik söylem taşıyan metinleri çoğunlukla anlamadıkları ve okuma sürecinde metin merkezli bir yaklaşım sergiledikleri görülmüştür

Anahtar Kelimeler

İroni, okuryazarlık, eleştirel okuryazarlık, kültürel okuryazarlık, okuduğunu anlama

A Situation Assessment on the Comprehension of Written Ironic Texts (A Study of Newspaper Columns)

Öz

This study aims to assess the situation concerning the problems encountered in comprehending written ironic texts. The comprehension problems encountered in written forms of irony, which we use orally at any time in our daily lives, constitute the problem statement of this study. The ironic discourse which we encounter especially in critical reviews, and other genres such as poetry, novel and newspaper columns, has the function of implying the opposite of the words uttered, just like in oral irony. Ironic texts have discourses which can be assessed within the framework of critical and cultural literacy. The attitude assumed by the reader who encounters such a text is important in terms of either social and cultural awareness or cognitive awareness. Depending on qualitative research, this study was carried out with 40 undergraduate students studying at the Department of Turkish Language Education. In this context, two newspaper columns with ironic discourse and some questions related to these two columns were given to the participants. The participants were asked to answer these questions, which aimed at an understanding of the deep, surface, and critical structure. Consequently, it has been observed that the participants mostly did not understand the texts with ironic discourse, and they showed a textoriented approach during the reading process

Anahtar Kelimeler

Irony, literacy, critical literacy, cultural literacy, reading comprehension

Kaynakça

• Abrams, Meyer Howard (1993). A Glossary of Literary Terms. USA: Harcourt
• Brace Collage Publisher. Alderson, J. Charles (2000). Assessing Reading. New York: Cambridge University Press.
• Allan, Keith (2007). “The Pragmatics of Connotation”. Journal of Pragmatics 39 (6): 1047-1057.
• Altunay, Uğur (2000). Ön Örgütleyicilerin ve Öğrenci Tutumlarının İngilizce
• İronik Metinlerin Anlaşılması Üzerine Etkileri. Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi. Bosco, Francesca and Monica Bucciarelli (2008). “Simple and Complex Deceits and Ironies”. Journal of Pragmatics 40: 583-607.
• Büyük Türkçe Sözlük (2009). http://tdkterim.gov.tr/bts/ (12.11.2009).
• Cebeci, Oğuz (2008a). Komik Edebî Türler: Parodi, Satir ve İroni. İstanbul: İthaki Yay.
• Cebeci, Oğuz (2008b). “Tarihsel Bir Perspektif Üzerinden İroni Tür ve Teknikle- rinin Gelişimi ve Bazı Uygulama Örnekleri.” Cogito 57: 87-104.
• Danesi, Marcel and Paul Perron (1999). Analyzing Cultures: An Introduction and Handbook. Bloomington: Indiana University Press.
• Dechant, Emerald (1991). Understanding and Teaching Reading: An Interactive
• Model. Hillsdale, J: Lawrence Erlbaum. Edgü, Ferit (1986). “Türk Politikacılarının Kültür ve Sanatla İlişkileri.” Milliyet Sanat 15: 10-11.
• Gibbs, Raymond (1994). The Poetics of Mind: Figurative Thought, Language and Understanding. Cambridge: Cambridge University Press..
• Giora, Rachel and Ofer Fein (1999). “Irony: Context and Salience”. Metaphor and Symbol 14 (4): 241-257.
• Göktürk, Akşit (2006). Sözün Ötesi. İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Grice, Paul H. (1989). Studies in the Way of Words. Cambridge/London: Harvard University Press.
• Gumperz, John J. (1982). Discourse Strategies. Cambridge: Cambridge University Press.
• Güçlü, Abbas (2008). “Türkiye Yabancı Dil Sorununu Çözdü ”. www.milliyet.com.tr/2008/08/05/ (10.08.2008).
• Güleryüz, Hasan (2004). Yaratıcı Beyin Gücü ve Okuma Yetişeği. Ankara: Tekağaç Eylül Yay.
• İpşiroğlu, Zehra (2002). Düşünme Korkusu, Düşünmeyi Öğrenme ve Öğretmenin
• Temelleri. İstanbul: Papirüs Yay. Jankélévitch, Vladimir (2008). “Kendisine Dönük İroni: Dokunup Geçme Sana- tı.” Çev. Orçun Türkay. Cogito 57: 137-142.
• Kılıç, Savaş (2008). “İroni, İstihza ve Alaysama.” Cogito 57: 143-148.
• Kierkegaard, Soren (2004). İroni Kavramı Çev. Sıla Okur. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
• Kotthoff, Helga (2003). “Responding to Irony in Different Contexts: on Cogni- tion in Conversation.” Journal of Pragmatics 35: 1387-1411.
• Lang, Berel (2008). “İroninin Sınırları”. Çev. Şeyda Öztürk. Cogito 57: 231-249.
• Lapp, Edgar (1992). Linguistik der Ironie. Narr, Tübingen.
• McCarthy, Michael and Ronald Carter (2004). ‘‘There’s Millions of Them’: Hy- perbole in Everyday Conversation”. Journal of Pragmatics 36 (2): 149-184.
• Mey, Jacob L. (2001). Pragmatics: an Introduction. Blackwell: Oxford.
• Okamoto, Shinichiro (2007). “An Analysis of the Usage of Japanese Hiniku:
• Based on the Communicative Insincerity Theory of Irony”. Journal of Pragmatics 39 (6): 1143-1169.
• Özbay, Murat (2009). Anlama Teknikleri: I Okuma Eğitimi. Ankara: Öncü Kitap.
• Partington, Alan (2007). “Irony and Reversal of Evaliation”. Journal of Pragmatics (9): 1547-1569.
• Pehlivan, Ahmet (2003). Türkçe Ders Kitabı Seçme ve Değerlendirme. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Pexman, Penny and Melanie Glenwright (2007). “How Do Typically Developing
• Children Grasp the Meaning of Verbal Irony”. Journal of Neurolinguistics : 178-196. Rotry, Richard (1995). Olumsallık, İroni ve Dayanışma. Çev. Mehmet Küçük
• Alev Türker. İstanbul: Ayrıntı Yay. Sağlık, Şaban (2007). “Türk Romanı ve İroni”. Hece 124: 92-103.
• Sanders, Barry (2001). Kahkahanın Zaferi: Yıkıcı Bir Tarih Olarak Gülme Çev.
• Kemal Atakay. İstanbul: Ayrıntı Yay. Searle, John R. (1979). Expression and Meaning: Studies in the Theory of Speech
• Acts. Cambridge: Cambridge University Press. Taşdelen, Vefa (2007). “İroni”. Hece 124: 53-66.
• Tosun, Necip (2007). “Öyküde İronik Anlatım”. Hece 124: 84-91.
• Treiman, Rebecca (2003). “Linguistics and Reading”. The Handbook of Linguistics.
• Eds. Mark Aronoff and Janie Rees-Miller. Blackwell Publishers. 664-672. Ülper, Hakan (2009). Okuma ve Anlamlandırma Becerilerinin Kazandırılması. Ankara: Nobel Yay.
• A Situation Assessment on the Comprehension of Written Ironic Texts (A Study of Newspaper Columns) İ. Seçkin Aydın