Türkiye - Kazakistan Arasındaki Ticari-Ekonomik İlişkiler, Türk Müteşebbislerinin Bu Ülkede Yaptıkları Yatırımların Boyutu ve Karşılaştıkları Sorunlar

Yıl 2004, Sayı: 29, 83 - 104, 01.12.2004

Nihat Batmaz

Öz

1990’lı yıllarda Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra bağımsızlığını kazanan Türk Cumhuriyetleri hakkında başta üniversitelerimiz olmak üzere DPT, HDTM ve TİKA gibi kuruluşlar tarafından bir çok araştırma yapılarak yayınlanmıştır. Ancak, yapılan araştırmalar arasında bilindiği kadarıyla Türk müteşebbislerinin bu ülkede yaptıkları yatırımların gerçek boyutunu belirlemeye yönelik bir araştırma yapılmamıştır. Bu çalışma, Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 16 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığını kazanan Kazakistan ile Türkiye arasındaki ticari-ekonomik ilişkilerin analizini yaparak, 1992-2002 döneminde Türk müteşebbislerin bu ülkede yaptıkları yatırımların gerçek boyutunu ve karşılaştıkları temel sorunların nelerden ibaret olduğunu tespit etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla, araştırmaya Türk müteşebbislerinin yoğun olarak yatırım yaptıkları Kazakistan’ın önceki başşehri olan Almatı’dan başlayarak Çimkent, Türkistan ve Kentav şehirlerinde faaliyet gösteren 152 Türk firmasına örnekleme yoluyla seçilen, toplam 152 firmayla yüz yüze anket yapılarak müteşebbislerimizin yaptıkları yatırımların boyutu ve karşılaştıkları temel sorunlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Yapılan ankette 78 soruya yer verilmiştir. Araştırma sonuçları Kazakistan’da yatırım faaliyetinde bulunmuş olan Türk firmalarının büyük bir bölümünün Türk sermayesi ile kurulduğunu, 1.000.000 Dolar ($) ve üzeri yatırım yapan firma oranının yüksekliğini, istihdam edilen yerli eleman sayısındaki yüksek oran ve bunların işe başlatılırken eğitime tabi tutulmalarını, firmalarımızın bu ülkede gerek yerel, gerekse yabancı firmalarla sürekli rekabet etmek zorunda olduklarını ortaya koymaktadır. Diğer taraftan, yatırımların iş hayatını aksatan altyapı eksiklikleri, vergi sistemindeki karışıklık ve vergi oranlarının yüksekliği ile aşırı derecedeki bürokrasi temel sorunlar arasında yer almaktadır. Sonuçta, bu ülkede yatırım yapmış olan müteşebbislerimiz bir takım sorunlarla karşılaşmış olmalarına rağmen, büyümeyi ve bu ülkedeki yatırımlarını devam ettireceklerini belirtmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Türkiye-Kazakistan, Ticari-Ekonomi İlişkiler, Müteşebbis, Yatırım, Finansman

The Scope of Economic Relation Between Turkey and Kazakstan, Turkısh Entrepeneurs’ Investment in Kazakhstan and Major Problems they Face

Öz

This study aims to explore the size of Turkish entrepreneurs’ investment in Kazakhstan and find out the major problems Turkish entrepreneurs faced in this country within the period of 1992-2002 by analysing the commercial and economic relations between Turkey and Kazakhstan following Kazakhstan’s independence gained on 16 December 1991 with the dispersion of the Soviet Union. 152 Turkish firms were selected by using sampling methods and face-to-face questionnaire were carried out to collect data for the research purposes.
The findings of the study show that the majority of Turkish firms operating in Kazakhstan were set up by Turkish capital; the proportion of the firms which made investment around 1,000,000 $ and above is high; the number of local employees in the firms is larger than their training needs are high; and Turkish firms face a severe foreigners; competition from the local and foreign companies.

Anahtar Kelimeler

Turkey- Kazakhstan, Commercial and Economical Relations, Entrepreneurs, Investment, Financing