Acaralıların Siyasi Özerklik Hakkının Süjesi Haline Gelmeleri ve Türkiye’nin Bu Sürece Etkisi

Yıl 2004, Sayı: 29, 41 - 82, 01.12.2004

Fahrettin Murtazaoğlu

Öz

Bu makalenin temel amacı; Acaralılar örneğinde olduğu gibi, siyasi özerklik hakkının süjeleri ulus ve azınlıklar olmakla birlikte, bazı olağanüstü durumlarda etnografik grupların da olabileceğini göstermektir. Bu bağlamda, makalede Gürcistan'a bağlı Acara Özerk Cumhuriyeti'nin yerli halkını oluşturan Acaralılar'ın kökenleri, Osmanlılar'ın Acaristan'ı fethiyle Gürcüler'den ayırıp milli azınlık kimliğini kazanmaları, burada İslam dinini ve Türk kültürünü benimsemeleri, 1878'de de Berlin Anlaşması gereği Gürcülerle tekrar birleşmeleri ve bu milletin bileşiminde Türkler'den edindikleri özelliklerden dolayı etnografik bir grup haline gelmeleri, daha sonra Osmanlı hakimiyeti döneminde benimsedikleri İslam dini ve Türk kültürünün korunması için Türkiye'nin gayretiyle bunlara uluslararası hukukta ( Moskova ve Kars Anlaşmalarında) ve Gürcistan hukukunda siyasi özerklik hakkının tanınması, bu hakkı ortaya çıkaran olaylar, sözü geçen hakkın uygulanması sonucu ortaya çıkan Acara Özerk Cumhuriyeti ile ilgili konular incelenmektedir. Ayrıca, makalede Acaralılar'a Moskova ve Kars Anlaşmalarıyla tanınan dini ve kültürel hakların 1938 ve 1978 tarihli Acara Özerk Cumhuriyeti'nin Anayasalarında yer almasına rağmen, Sovyetler Birliği döneminde ihlali,1991 yılından sonra ise, bu hakların garanti altına alınması ile ilgili konulara da yer verilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ulus, azınlık, etnografik grup, Acaralılar, hak süjesi (öznesi), kolektif ve bireysel haklar, siyasi özerklik hakkı

The Development of Becoming The Subjects of The Right of Political Autonomy of Adzharians and Turkey’s Influence on It

Öz

The aim of this article is to indicate that ethnographic groups like nations and minorities, in some extraordinary situations, could be the subjects of the right of political autonomy as in the example of the Adzharians. In this context, firstly, the origines of Adzharians, their seperation from Georgians and becoming a national minority and acceptence of Islam and Turkish Culture by them after Ottoman conquest of Adzharistan, are examined. The Adzharians, as a result of The Treaty of Berlin (1878), ones more had to unite with the Georgians. In the composition of this nation, the Adzharians were considered as an ethnographic group since they have the same religion and the culture with Turks. Secondly, a special attention is given to the Turkey's efford for the recognition of the right of political autonomy to the people of Adzharistan in international (Moscow and Kars Agreements) and in Georgian law. The aim of the political autonomy was to protect the Adzharians' religious and cultural values which they accepted during the Ottoman administration. The events which brought the right of political autonomy are also explained in this section. Although the religious and cultural rights of the people of Adzharistan were taken their places in the 1938 and 1978 Constitutions of the Adzharian Autonomus Republic, these rights were violated during the Soviet Administration. Howewer, after 1991, their rights were guaranteed.

Anahtar Kelimeler

Nation, minorities, ethnographic group, Adzharians, subject of the right, collective and individual rights, the right of political autonomy