Kaşgar Devleti ve Atalıg Gazî Hakkında İki Yazma Eser

Yıl 2003, Sayı: 27, 107 - 115, 01.12.2003

Ali Fuat Bilkan

Öz

XIX. yüzyılın ortalarına doğru Çinlilerin esareti altında yaşa­yan bir kısım Türkler, bağımsızlık mücadelesini kazanarak Çin'in batısında Kaşgar'da yeniden hâkimiyet kurmaya muvaffak olmuş­tur. 1866'da Kaşgar tahtına çıkan Yakup Bey, bu bölgede güçlü bir devlet kurmayı başarmış ve on bir yıl Kaşgar hanı olarak hüküm sürmüştür. Yakup Bey, özellikle Osmanlı Devletiyle kurduğu siya­sî ve askerî ilişkilerle önemli bir başarı kazanmıştır. Çin, Rusya ve Hindistan'daki ingiliz yönetimi tarafından da tanınan Kaşgar Dev­leti, bölgede varlığını kabul ettirerek komşularıyla ticarî anlaşma­lar yapmıştır. Bölgedeki istikrarsızlığa rağmen, Kaşgar Devleti'ni başarıyla yöneten Yakup Bey, kendisinden önceki beylerden ol­dukça farklı bir dış politika anlayışı sergilemiştir. Hindistan kütüp­hanelerinde yaptığımız araştırmalar sırasında tespit ettiğimiz Kaş­gar Devletinin tarihini ve bu dönemde gerçekleştirilen anlaşmala­rın belgelerini ihtiva eden iki el yazması eser, Yakup Bey hakkın­da yapılacak araştırmalara ışık tutacak mahiyettedir.

Anahtar Kelimeler

Kaşgar Devleti, Atalık Gazi, Yakup Bey, Do­ğu Türkistan

Two Manuscripts About the Kashgar Nation and Atalıg Gazi

Öz

In the middle of the 19th century, the Turks under Chinese occupation won their battle for independence and reestablished sovereignty in Kasghar, in western China. Yakup Bey, who ascended the Kashgaria throne in 1866, succeeded in ? founding a strong state in this region. An important figure for fifteen years, Yakup Bey was especially successful in the political and military relations he established with the Ottoman State. Recognized by the Chinese and Russian governments, as well as by the English administration in India, the Kashgar nation realized trade agreements with its neighbors. Despite the instability of this region, two manuscripts containing the Kasghar nation's history and documentation of its trade agreements have been found. These works, which are located in India's National Library in Calcutta, will truly shed light on and further research related to Kashgarian history and the life of Yakup Bey.

Anahtar Kelimeler

Kashgar State, Atalig Ghazi Yakup Bey, East Türkistan