Müslüman Türklerin Hint Dili ve Literatürüne Katkısı: Hint-Sufî Metinleri

Yıl 2018, Sayı: 87, 33 - 58, 30.10.2018

Cemil Kutlutürk

Öz

Gaznelilerle başlayıp Babürlü Devleti ile son bulan Hindistan’daki
Türk İslam hâkimiyeti yaklaşık sekiz asır devam etmiştir. Müslüman Türk idareciler yaptıkları faaliyetlerle Hint dili ve literatürünün gelişiminde önemli rol oynamışlardır. Bu bağlamda onlar,
çeşitli nedenlerden dolayı kopuk halde yaşayan Hint halkının ortak
bir dil etrafında buluşmasına imkân tanıyacak adımlar atmışlardır.
Günümüzdeki Hintçenin temellerini oluşturan Khariboli, Bracbhaşa ve Avadhi lehçelerinin potansiyel gücünü fark etmişler ve
bunların metin dili seviyesine yükselmesi için gereken çalışmaları
başlatmışlardır. Müslüman ve Hindu ilim adamlarını teşvik ederek
onlara üretim yapabilecekleri uygun koşulları hazırlamışlardır. Bu
süreçte tasavvufî düşünceleri muhatap kitleye aktarmak amacıyla
sufîler tarafından kaleme alınmış olan Hintçe eserler de önemli
bir boşluğu doldurmuştur. Makalede, Hint dili ve literatürünün
gelişiminde Müslüman idarecilerin rolüne temas edilmiş ve erken
dönemde, Hintçe yazılmış olan tasavvufi eserlerden hareketle Müslümanların bu alana sunduğu katkı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkler ve Hindistan, Hint dili ve edebiyatı, Hindu-Müslüman ilişkileri, Hint-Sufî metin geleneği, Khariboli, tasavvufî düşünce

Kaynakça

• Abdul Rahman Krit Sandeş Rasak (2003). Ed. Hazari Prasad Dvivedi. Delhi: Rackamal Prakaşan.
• Abdurrahaman, Sabahauddin (2008). Hindustana ke Atita mem Musalamana Şasakom ki Dharmika Udarata. Ramapura: Ramapura Raza Laibreri.
• Asad Ali, S. (1971). Bhaktikalina Hindi-Sahitya para Muslim-Saṃskr̥ti ka Prabhava. Delhi: Esa Prakaşana.
• ____, (2000). Influence of Islam on Hindi Literature. Delhi: İdarah-i Adabiyat-i Delli.
• Bailey, T. Grahame (1930) “Urdu: The Name and Language”. Journal of Royal Asiatic Society 62: 391-400.
• Barannikov A. (1936). “Modern Literary Hindi”. Bulletin of the School of Oriental Studies 8: 373-390.
• Bayur, Y. Hikmet (1987). Hindistan Tarihi (I-III). Ankara: TTK Yay.
• Belh, Aditya (2012). The Magic Doe: Qutban Suhravardi’s Mirigavati. Ed. Wendy Doniger. New York: Oxford University Press. Belh, Aditya & W. Simon (2000). Madumalati: An Indian Sufî Romance. Oxford University Press.
• Cebecioğlu, Ethem (1992). “Güney Asya’da İslâm’ın Yayılmasında Sufîlerin Rolü”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 33: 157‐178.
• Chandra, Dinesh (1911). History of Bengali Language and Literature. Calcutta.
• Chaudhuri, J. Bimal (1942). Muslim Patronage to Sanskritic Learning Part I. Calcutta.
• Cöhçe, Salim (2002). “Hindistan’da Kurulan Türk Devletleri”. Türkler. Ed. H. C. Güzel vd. C. 8. Ankara. 689-730. Debistan’-ı Mezahib (1843). Trans. David Shea. Vol. I. Paris.
• el-Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ (2013). Fütûhu’l Büldân (Ülkelerin Fetihleri). Çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yay.
• el-Bîrûnî, Ebû Reyhân Muhammed b. Ahmed (2015). Tahkîku mâ li’l-Hind min Makûletin Makbûletin fi’l Akl ev Merzûle. Thk. Arif Ahmed Abd’il Meani. Dâru’l-arab.
• Gömeç, Saadettin (2013). Hindistan’da Türkler. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Gupta, P. Lal (1967). Kutubana Krta Miragavati: Mula Patha. Varanasi: Vişvavidyalaya Prakaşana.
• Hines, N. Akhtar (2009). Maulana Daud’s Candayan. Delhi: Manohar.
• Jindal, K. B. (1993). A History of Hindi Literature. New Delhi: Munshiram Manoharlal.
• Konukçu, Enver (2006). “Hindistan’daki Türk Devletleri”. Tarihte Türk Hint İlişkileri Sempozyum Bildirileri. Ankara: TTK Yay. 63-71.
• Kutlutürk, Cemil (2016). “Tasavvuf Alanında Yazılmış İlk Hintçe Eserlerde Hindu İnanç ve Kültürüne Ait İzler”. Prof. Dr. A. Küçük’e Armağan. Ed. A. Hikmet Eroğlu. Ankara: Berikan Yay. 625-645.
• Madhumalati (2000). Trans. Adiya Belh & S. Weightman with Monahar Pandey. New York: Oxford University Press.
• McGregor, R. S. (1984). A History of Hindi Literature from its Beginnings to the Nineteenth Century. A History of Indian Literature. C. 8. Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
• Merçil, Erdoğan (2006). “Gazneliler ve Hindistan”. Tarihte Türk Hint İlişkileri Sempozyum Bildirileri. Ankara: TTK Yay. 57-63.
• Mirza, Muhammad Wahid (1935). The Life and Works of Amir Khusrau. Delhi: İdarah-i Adabiyat-i Delli.
• Muntakhabu’t-Tavarih (1884). Abdul Kadir Badauni. Trans. W. H. Lowe Vol. 2. Calcutta: Asiatic Society.
• Mujeeb, M. (1967). The Indian Muslims. London: Gearge Allen & Unwin.
• Nadvi, S. Habibul (1987). Islamic Resurgent Movements in the Indo-Pak Subcontinent. Durban: Offset Plate.
• Öztuna, Yılmaz (1989-1996). İslam Devletleri: Devletler ve Hanedanlar I-V. Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Padmavati (1944). Trans. A. G. Shirreff Calcutta. Royal Asiatic Society of Bengal.
• Palabıyık, Hanefi (2007). “Hindistan Tarihinde ve Hint Kültüründe Müslüman Türkler”. Ekev Akademi Dergisi 33: 67-94.
• Pandey, S. Manohar. Madhyayugin Premakhyan. Allahabad: Mitra Prakaşan Pradet.
• ______, (1982). The Hindi Oral Epic Canaini. Allahabad: Sahitya Bhawan.
• Pandeya, A. G. (1991). Bhakti Darşanavimarşah. Varanasi.
• Qanungo, K. R. (1968). Islam and Its Impact on India. Calcutta: General Printers and Publishers.
• Rizvi, S. A. (1975). A History of Sufîsm in India (I-II). New Delhi: Munshiram Manoharlal.
• Siddiqui, İqtidar Husain (1996). “Gurlular”. İslâm Ansiklopedisi. C. 14. İstanbul: TDV Yay. 207-211.
• Şukla, Ramçhandra (2002). Hindi Sahitya ka Itihas. Delhi: Mokbharti Prakaşan.
• Titus, Murray T. (1930). Indian Islam. A Religious History of Islam in India. London: Humphrey Milford.
• Türkmen, Erkan (1988). Emir Hüsrev-i Dihlevi’nin Hayatı Eserleri ve Edebî Şahsiyeti. Ankara: AKM Yay.
• Vaudivelle, Charlotte (2003). “The Concept of Divine Love in Jayasi’s Padmavat: Virah and Ishq”. On Becoming an Indian Muslim. Ed. M. Waseem. New Delhi: Oxford University Press: 162-179.
• White, Charles S. J. (1965). “Sufîsm in Medieval Hindi Literature”. History of Religions 5: 114-132.
• Williams, M. Monier (2008). A Sanskrit-English Dictionary (I-II). Varanasi: Indica Books.
• Zaidi, A. J. (1993). A History of Urdu Literature. New Delhi: Sahitya Academia.