Lenin Bayrağı: ‘İki Ateş Arasında’

Yıl 2019, Sayı: 88, 169 - 188, 20.01.2019

Alter Kahraman

https://doi.org/10.12995/bilig.526988

Öz

Kırım Tatarları 1944’te Kırım’dan Sovyetler Birliği’nin
çeşitli bölgelerine sürülmüş, 1956’ya kadar ‘özel yerleşimler’ rejimi altında yaşamaya zorlanmışlardır. Özel
yerleşimlerin kaldırılmasını müteakip Lenin Bayragı gibi
bazı kültürel mahiyette kurumlar ihdas edilmiştir. Bu
makale sürgündeki Kırım Tatarları için kendi dillerinde
yegane yayın organı olan Lenin Bayragı’nın önemini
ve milli hareketle olan ilişkisini konu almaktadır. Belge
araştırması ve mülakatlara dayanarak söylenebilir ki Lenin
Bayragı Kırım Tatarlarının dillerini korumalarına, geliştirmelerine ve şiddetli sansüre ragmen Kırım idealini canlı
tutmalarına yardımcı olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Lenin Bayragı, Kırım Tatar, sürgün, hafıza, sansür

Lenin Bayragı: ‘between two fires'

Öz

Crimean Tatars were en masse deported throughout the
USSR from Crimea in 1944. They were forced to live in
‘special settlements’ regime until 1956. After this regime
was lifted, some national cultural institutions like the
newspaper Lenin Bayragı were established. This article
discusses the importance of Lenin Bayragı for Crimean
Tatars in exile as a unique publication and its relationship with the National Movement. The document analysis and the interviews show how Lenin Bayragı helped
Crimean Tatars protect and develop their national language and find ways to keep alive the memory of Crimea
among people despite harsh censorship.  

Anahtar Kelimeler

Lenin Bayragı, Crimean Tatars, deportation, memory, censorship

Kaynakça

• Abdudzhemilev, E. (1958). “Avesliknen Okuilar”. Lenin Bayragı. 21 December.
• Abdulk”adyr, M. (1967). “Tilimizni Ogrenemiz”. Lenin Bayragı. 14 December.
• Abdullaev, Nuri (1965). “Studentlernin Dikkatyna”. Lenin Bayragı. 15 June.
• Al’chikov, Arsen (1965). “Nuri Dogrusyny Yazdy”. Lenin Bayragı. 20 July.
• Allworth, Edward (Eds.) (1988). Tatars of the Crimea: Their Struggle for Survival. London: Duke University Press.
• Alyadin, Shamil’ (1957). “Yazydzhylarymyz Uzbekistan Edebiiaty ve Sanaty Dekadasynda”. Lenin Bayragı. 1 May.
• Ametov, Ablyamit. (1957). “Akly Talaplar”. Lenin Bayragı. 9 June.
• Ametov, Ch. (1961). “Yurekte Olsa-Elde Olur”. Lenin Bayragı. 5 January.
• Ametov, Dzh. (1980). “Abdulla Dermendzhi”. Lenin Bayragı. 15 April.
• Ametov, Kyazım (1988). “Mektüpler, Mektüpler, Mektüpler.” Lenin Bayragı. September 6, 4.
• Aydıngün, Ayşegül and Erdoğan Yıldırım (2010). “Perception of Homeland among Crimean Tatars: Cases from Kazakhstan, Uzbekistan and Crimea”. bilig-Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 54: 21-44.
• Aydıngün, Ayşegül (2015). “On the Report Prepared by the Unofficial Turkish Delegation on the Situation of the Crimean Tatars Since the Annexation of Crimea by the Russian Federation”. Organization for Security and Cooperation in Europe http://www.osce.org/odihr/188441 ?download=true (Accessed: 29.11.2016).
• Bilyalov, I. (1987). “Men Siz Tutkan Yolny Ukyum Etem”. Lenin Bayragı. 27 January.
• Burnash, Remzi (1967). “Gazetamyz, Sensin Menim Ana Tilim”. Lenin Bayragı. 18 November.
• Chelebi, Dzhelal (1965). “Bu ne? Sebep mi? Manachyk”my?”. Lenin Bayragı. no. 113.
• Eldar, R. (1957). “Krym Tatar Millii Estrada Ansambli”. Lenin Bayragı. 1 May.
• Grigorenko, Petro G. (1983). Memoirs. London: Harvill Press.
• Grigoryev, A. (1987). “Halk Menfaatlaryna Kim Hainlik Yapa?”. Lenin Bayragı. 13 October.
• Iskanderov, Sh. (1986). “Halktan Ayırılgannın Yardımcıları”. Lenin Bayragı. 1 April.
• Islyamov, Abselyam (1985). Iyllar ve Ellar. Tashkent: Gafur Gulam Adyna Edebiyat ve San’at Neshriyaty.
• Ismailova, Urmus (1965). “Gazetany Epimiz Ok”umalymyz”. Lenin Bayragı. 8 July.
• Kerimov, Ismail (1991). “Bizler Artyk Kene Eski “Yanı Dunya”mız”. Yanı Dunya. 3 January.
• Khaiirov, Izzet (1965). “Gazetany Epimiz Ok”umalymyz”. Lenin Bayragı. 8 July.
• Kırımlı, Hakan (2010). Kırım Tatarlarında Milli Kimlik ve Milli Hareketler (1905-1916). Ankara: TTK Yay.
• Muratov, Gani (1957). “Bir Kach Teklif”. Lenin Bayragı. 16 May.
• Nagaev, Safter (1988). “Yaratydzhylyk” Elu”. Lenin Bayragı. 9 January.
• Ponomarev, V. (1987). “Dalg’’a Kopyuksiz Olmai”. Lenin Bayragı. 1 August.
• Ramazanov, Nariman (1961). “Ok’’uiydzhylarymyznyn’’ Istekleri”. Lenin Bayragı. 18 June.
• Seidamet, Dzhemil (1981). Abdulla Dermendzhi. Tashkent: G”afur G”ulam Adyna Edebiyat ve San’at Neshriyaty.
• Selim, Shakir (2008). Kırımname II: Tamçılar. Akmescit: Tarpan.
• Shem’izade, Eshref (1977). Khalk” Khyzmetinde. Tashkent: G”afur G”ulam Adyna Edebiyat ve San’at Neshriyaty.
• Uehling, Greta Lynn (2004). Beyond Memory. New York: Palgrave Macmillan.
• Üskül, Zafer et. Al. (2015). “Crimea Report: The Situation of the Crimean Tatars since the Annexation of Crimea by the Russian Federation”. https://www.researchgate.net/publication/292906164_The_Situation_of_the_Crimean_ Tatars_since_the_Annexation_of_Crimea_by_the_Russian_Federation (Accessed: 29.11.2016).
• Valiyev, R. (1984). “Khalk’’tan Aiyrylg’’an, ya da Iftiradzhy Kimge Khyzmet Ete Edi”. Lenin Bayragı. 18 February.
• Veliev, Ablaziz (1992). “Meraba, Vatan”. Yanı Dunya. 1 January.
• Velishaeva, Zekie (1967). “Omyurimiznin” Kuz’gyusi”. Lenin Bayragı. 17 October.
• Williams, Brian Glyn (1998). “The Crimean Tatar exile in Central Asia: A case study in group destruction and survival”. Central Asian Survey 17 (2): 285-317.
• “Vatang’’a Raport: Plan Tolduryldy [Report to the Homeland: Plan succeeded]”.
• Lenin Bayragı. 14 December 1958.
• Lenin Bayragı. 30 September 1967.
• Lenin Bayragı. 5 May 1984.
• Lenin Bayragı. 25 July 1987.
• Lenin Bayragı. 4 August 1987.
• Lenin Bayragı. 4 August 1987.
• Lenin Bayragı. 6 August 1987.
• Lenin Bayragı. 8 August 1987.
• Lenin Bayragı. 11 August 1987.
• Lenin Bayragı. 10 October 1987
• Lenin Bayragı. 29 December 1990
• Yanı Dunya. 25 December 1991